Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาจิตสังคม บุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหาฆ่าตัวตา…
การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาจิตสังคม
บุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและมีปัญหาฆ่าตัวตาย
ภาวะซึมเศร้า
การที่บุคคลมีพฤติกรรมที่เกิดจากภาวะจิตใจที่หม่นหมอง หดหู่ เศร้าสร้อย ท้อแท้ สิ้นหวัง และมองโลกในแง่ร้าย
สาเหตุ = การสูญเสียเป็นสำคัญ ทั้งจากการสูญเสียที่เกิดขึ้นจริง หรือการสูญเสียที่เกิดจากการปรุงแต่งขึ้น
พฤติกรรมซึมเศร้านี้เกิดในช่วงระยะเวลาที่ยาวนาน และกระทบกระเทือนต่อวิถีการดำเนินชีวิตให้ผิดปกติ
ลักษณะอาการและอาการแสดง
ความสนใจในตนเองลดลง
มีอาการเศร้า เป็นสำคัญ มีความรู้สึกหดหู่ใจ ไม่สดชื่น ไม่แจ่มใส
รู้สึกอยากจะร้องไห้ หรือร้องไห้ง่าย
รู้สึกว่า ตนเองไร้คุณค่า ไม่มีประโยชน์ต่อสังคม อาจทำร้ายตนเอง
ผู้ป่วยร้อยละ 75 หงุดหงิดง่าย และมีความรู้สึกขี้กลัว
มีความคิดเชื่องช้าลง ขาดสมาธิจำอะไรไม่ค่อยได้
มักคิดหมกหมุ่นเกี่ยวกับตนเอง
มีพฤติกรรมที่สื่อในการทำลายข้าวของ และทำร้ายตนเอ
การเปลี่ยนแปลงด้านสังคม
ผู้ป่วยมีความสนใจสิ่งแวดล้อมลดลง ถอยหนีจากสังคม ไม่ชอบงานสังสรรค์หรืองานรื่นเริง หรือไม่ชอบไปในที่ชุมชน โดยหากมีการถอยหนีออกจากสังคมมากหรือเป็นระยะเวลายาวนาน ทำให้เกิดอาการประสาทหลอนและหลงผิดได้
การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย
นอนไม่หลับเป็นเวลา 1-2 สัปดาห์ ซึ่งเป็นอาการแรกสุดก่อนที่มีอาการอื่นเกิดขึ้น
ผู้ป่วยร้อยละ 25 จะมีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย โดยไม่ทราบสาเหตุ
เบื่ออาหาร การรับรสชาติเปลี่ยนแปลง ไม่อยากอาหาร
ผู้ป่วยร้อยละ 25 น้ำหนักตัวลดลง ดูซูบซีด แก่ดูแก่กว่าอายุจริง
ท้องผูก เนื่องจากการรับประทานอาหารน้อย และร่างกายเคลื่อนไหวน้อยกว่าปกติ
ระดับฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง เช่น ประจำเดือนมาน้อยกว่าปกติ หรือประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ
ความต้องการทางเพศลดลง
ภาวะซึมเศร้าระดับอ่อน (mild depression/blue mood) คือ ภาวะอารมณ์ที่ไม่สดชื่นหม่นหมอง บุคคลทั่วไปมักมีประสบการณ์กับภาวะซึมเศร้าระดับนี้เป็นครั้งคราว
ภาวะซึมเศร้าระดับปานกลาง (moderate depression/neurotic depression) คือ ภาวะอารมณ์ซึมเศร้าที่รุนแรงขึ้นกว่าระดับอ่อน จนถึงขั้นกระทบกระเทือนต่อการปฏิบัติภารกิจประจำวัน แต่สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างปกติ
ภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง (severe depression/Psychotic depression) คือ ภาวะของอารมณ์ซึมเศร้าที่รุนแรงอย่างมาก มีการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมโดยทั่วๆ ไป อย่างเห็นได้ชัดเจน เช่น ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ในชีวิตประจำวันได้ โดยผู้ป่วยมักถอยหนีออกจากโลกของความเป็นจริง อาจที่ความคิดทำร้ายตนเอง หรือมีอาการหลงผิดได
การฆ่าตัวตาย (suicide)
ลักษณะอาการและอาการแสดง
บุคคลจะพยายามทำร้ายตนเองด้วยวิธีการต่างๆ
กลุ่มผู้ที่ที่พยายามทำร้ายตนเองแต่ไม่ได้หวังผลจะให้ตายจริงๆ และอาจพยายามทำบ่อยครั้ง เพื่อประท้วงหรือเรียกร้องความสนใจให้ผู้อื่นหันมาสนใจ/ใส่ใจตนมากขึ้น
กลุ่มผู้ที่มีความคิดว่า การฆ่าตัวตาย คือ ทางออกที่ดีที่สุด ไม่มีทางอื่นใดที่จะแก้ไขปัญหาด้วยวิธีการอื่นๆ ได้อีก ผู้ป่วยกลุ่มนี้มักจะท้อแท้ สิ้นหวัง รู้สึกไร้คุณค่า และขาดที่พึ่ง รวมถึงมีภาวะซึมเศร้าในระดับรุนแรง
บุคคลกลุ่มนี้มีความคิดซ้ำๆ ที่จะทำร้ายตนเอง แต่ยังขาดความเชื่อมั่นในการตัดสินใจของตนเองกล้าๆ กลัวๆ และมักแสดงออกด้วยการพูดเปรยๆ หรือบอกผู้อื่นในเชิงขู่ว่า ตนจะทำฆ่าตัวตาย
การฆ่าตัวตายแบบคุกคาม (threatened suicide)
บุุคคลกลุ่มนี้จะมีอารมณ์ซึมเศร้าชัดเจน มีความมุ่งมั่นที่จะฆ่าตัวตายให้สำเร็จ มีการวางแผนการกระทำ และต้องการให้เกิดผลโดยแท้จริง มักจะแสดงพฤติกรรมที่เป็นการเตือนทั้งทางอ้อม หรือบอกตรงๆก่อนที่จะลงมือทำการฆ่าตัวตาย และจะกระทำได้สำเร็จหากไม่มีใครมาพบหรือมาช่วยเหลือได้ทันการ
การฆ่าตัวตายสำเร็จ (completed suicide / committedsuicide)
ปัจจัยเสี่ยง
บุคคลที่แต่งงานและมีบุตร มีอัตราการฆ่าตัวตายน้อยกว่า บุคคลที่มีสถานะโสด แยกทาง หย่าร้าง หรือหม้าย
เพศหญิงมีอัตราการพยายามฆ่าตัวตายมากกว่าเพศชาย แต่พบว่า เพศชายจะฆ่าตัวตายสำเร็จมากกว่าเพศหญิง
เมื่อบุคคลอายุเพิ่มมากขึ้นจะมีภาวะเสี่ยงในการฆ่าตัวตายมากขึ้น
บุคคลที่พยายามฆ่าตัวตายมีประวัติว่า บุคคลในครอบครัวเคยมีบุคคลฆ่าตัวตายมาก่อน
บุคคลที่โรคเรื้อรัง หรือเป็นโรคที่มีความทุกข์ทรมานมาก
บุคคลที่ฆ่าตัวตายสำเร็จ มักเป็นบุคคลที่มีปัญหาสุขภาพจิต มีภาวะซึมเศร้าขณะลงมือฆ่าตัวตาย
บุคคลที่ฆ่าตัวตายสำเร็จ
บุคคลที่ต้องต่อสู้ชีวิตตามลำพ
บุคคลที่ต้องทำงานในสภาวะกดดัน/สถานการณ์เคร่งเครียด หรือต้องรับผิดชอบสูง
สาเหตุการเกิดภาวะซึมเศร้าและการฆ่าตัวตาย
สาเหตุการเกิดภาวะซึมเศร้า
แนวคิดด้านการใช้กลไกทางจิตใจ อธิบายว่า ผู้ที่มีพฤติกรรมซึมเศร้า มีสาเหตุมาจากความเจ็บปวดที่เกิดจากความสูญเสีย (loss) ในสิ่งที่มีความหมายต่อตนเอง
แนวคิดด้านการเปลี่ยนแปลงของสารชีวเคมีในร่างกาย พบว่า ผู้ที่มีอารมณ์ซึมเศร้าเกิดจากการลดน้อยลงของสารจําพวกไบโอจินิก อะมีนส์ (biogenic amines) ในทางระบบประสาทส่วนกลาง
สาเหตุการฆ่าตัวตาย
สาเหตุด้านชีวภาพ
5-Hydroxyindoleacetic acid (5-HIAA) ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่ทําให้บุคคลมีอารมณ์เศร้ามีเพิ่มมากขึ้น พบว่า ผู้ที่เสียชีวิตด้วยการฆ่าตัวตายมีระดับ 5-Hydroxyindoleacetic acid (5-HIAA) ในน้ําไขสันหลังมีระดับต่ําลง
การเจ็บป่วยทางด้านร่างกายที่เรื้อรังที่มีความทุกข์ทรมาน เช่น ผู้ป่วยที่เป็นโรคพิษสุราเรื้อรัง,การเจ็บป่วยที่ไร้สมรรถภาพโดยเฉพาะความสามารถทางการเพศ, โรคมะเร็งระยะสุดท้ายหรือมีภาวะนอนไม่หลับรุนแรง
สาเหตุด้านจิตใจ
การเจ็บป่วยทางจิตใจที่มักเป็นสาเหตุของการฆ่าตัวตายได้แก่ โรคทางอารมณ์, โรคซึมเศร้า, ผู้ที่มีอาการหลงผิด, ผู้ที่มีประสาทหลอน, บุคคลที่ติดสารเสพติดในระยะขาดยา/สารเสพติด (withdrawal symptoms)
ด้านจิตวิเคราะห์ (psychoanalytic theory) ซิกมัน ฟรอยด์(Sigmund Freud) ได้อธิบายถึงการฆ่าตัวตาย ว่า เป็นการทํางานของจิตใต้สํานึกในบุคคลที่ไม่มีความเข้มแข็งพอที่จะจัดการกับความวิตกกังวลหรือความขัดแย้งภายในจิตใจตน
ด้านพฤติกรรมและการรู้คิด (cognitive-behavioral theory) อธิบาย ว่า การฆ่าตัวตายเป็นผลมาจากการเรียนรู้ต่อสิ่งเร้าที่เป็นอันตราย (noxious stimulus) ว่าไม่สามารถแก้ไขหรือจัดการกับปัญหาเหล่านั้นได้
สาเหตุทางด้านสังคม
ทฤษฎีความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล อธิบายว่า การฆ่าตัวตายเกิดจากสัมพันธภาพระหว่างบุคคลที่ไม่ดีในระยะ 2 ปีแรกของช่วงชีวิต ได้แก่ สัมพันธภาพระหว่างมารดาและบุตร หรือผู้เลี้ยงดูกับทารก
ประเพณีบางอย่างที่มีข้อกําหนดให้บุคคลฆ่าตัวตาย เช่น การทําฮาราคีรี (hara-kiri)
สาเหตุด้านจิตวิญญาณ
บุคคลที่ขาดที่พึ่งหรือสิ่งที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ จะทําให้บุคคลรู้สึกโดดเดี่ยว สิ้นหวัง ไม่สามารถมองเห็นศักยภาพของตนเอง ขาดพลังงานในชีวิต และมีความบกพร่องในการปรับมุมมองชีวิตจากพลังทางลบให้กลายเป็นพลังทางบวกในการที่ฝ่าฟันปัญหาอุปสรรคในชีวิตได้จ
การพยาบาลบุคคลที่มีภาวะซึมเศร้าและที่มีปัญหาฆ่าตัวตาย
การประเมินภาวะซึมเศร้า
ประเมินระดับความรุนแรงของภาวะซึมเศร้า ตั้งแต่ภาวะซึมเศร้าระดับอ่อนจนถึงระดับรุนแรงโดยเฉพาะพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการทําร้ายตนเอง
ประเมินความพร้อมของแหล่งสนับสนุนช่วยเหลือทางสังคมของผู้ป่วย
ประเมินความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองของผู้ป่วย
ประเมินการดูแลตนเองด้านสุขอนามัยและกิจวัตรประจําวัน
ประเมินความสนใจในสิ่งแวดล้อม
ประเมินการได้รับสารอาหารและน้ําความเพียงพอแก่ความต้องการของร่างกาย
ประเมินความสมดุลระหว่างการทํากิจกรรมและการพักผ่อนตามความต้องการของร่างกาย
ประเมินบุคลิกภาพและรูปแบบการเผชิญปัญหาของผู้ป่วยที่เคยใช้มา
การวินิจฉัยทางการพยาบาล
การกําหนดเป้าหมายระยะสั้น
เพื่อลดภาวะซึมเศร้า
เพื่อป้องกันการฆ่าตัวตาย
การกําหนดเป้าหมายระยะยาว
เพื่อเสริมสร้างความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองแก่ผู้ป่วย
เพื่อปรับเปลี่ยนบุคลิกภาพและรูปแบบการเผชิญปัญหาที่สร้างสรรค์
เพื่อพัฒนาทักษะในการแสวงหาแหล่งสนับสนุนช่วยเหลือทางสังคมที่เหมาะสมกับผู้ป่วย
ตัวอย่างการเขียนข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายเนื่องจากมีภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง
เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายซ้ําเนื่องจากเคยมีประวัติการทําร้ายร่างกายตนเอง
นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอเนื่องจากมีภาวะซึมเศร้าระดับรุนแรง
ขาดทักษะการเผชิญปัญหาเนื่องจากคิดว่าตนเองไร้ค่าและไร้ความหมาย
กิจกรรมการพยาบาล
การลดภาวะซึมเศร้า
การป้องกันการทําร้ายตนเองและผู้อื่น
การส่งเสริมความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองให้แก่ผู้ป่วย
การส่งเสริมการดูแลตนเองด้านสุขอนามัยและกิจวัตรประจําวัน
การส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีความสนใจต่อสิ่งแวดล้อม
การส่งเสริมการทํากิจกรรมและการพักผ่อนตามความต้องการของร่างกายให้เกิดความสมดุล
การสอนและฝึกทักษะการเผชิญปัญหา
สอนและให้ข้อมูลเกี่ยวกับการแสวงหาแหล่งสนับสนุนช่วยเหลือทางสังคมของผู้ป่วยที่มีความสอดคล้องกับผู้ป่วย
การประเมินผลทางการพยาบาล
ผู้ป่วยและผู้อื่นปลอดภัย ไม่มีพฤติกรรมก้าวร้าว ไม่มีพฤติกรรมทําร้ายตนเองหรือผู้อื่น
ผู้ป่วยพูดถึงตนเองด้วยความพอใจ
ผู้ป่วยสามารถปฏิบัติกิจวัตรประจําวันและสามารถรักษาสุขอนามัยของตนเองได้
ผู้ป่วยทักทายพูดคุยกับผู้อื่นได้มากยิ่งขึ้น และสามารถเข้าร่วมกิจกรรมในหอผู้ป่วยได้
ผู้ป่วยสามารถรับประทานอาหารเองโดยไม่ต้องกระตุ้น
ผู้ป่วยรับสารน้ําและอาหารเพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
ผู้ป่วยมีภาวะซึมเศร้าลดลง
การพยาบาลบุคคลที่มีปัญหาการฆ่าตัวตาย
การประเมินปัญหาการฆ่าตัวตาย
ข้อมูลส่วนบุคคลต่างๆ ที่เป็นปัจจัยเสี่ยง และเป็นสาเหตุชักจูงให้ฆ่าตัวตาย
อาการและอาการแสดง
มีความตั้งใจ/มีการวางแผนการฆ่าตัวตายอย่างชัดเจน
ความพร้อมในด้านขอแหล่งสนับสนุนช่วยเหลือทางสังคมของผู้ป่วย
การวินิจฉัยทางการพยาบาล
เป้าหมายระยะสั้น
เพื่อป้องกันการฆ่าตัวตายหรือการฆ่าตัวตายซ้ํา
เพื่อส่งเสริมความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองของผู้ป่วย
กระตุ้นการมีส่วนร่วมของครอบครัวในการดูแลผู้ป่วย
เป้าหมายระยะยาว
เพื่อฝึกทักษะในการเผชิญปัญหาอย่างเป็นระบบและสร้างสรรค์
เพื่อฝึกทักษะในการสร้างสัมพันธภาพกับผู้อื่นเนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีบุคลิกภาพแบบเก็บตัว
ตัวอย่างในการเขียนข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายซ้ําเนื่องจากมีภาวะซึมเศร้ารุนแรงและเคยมีประวัติการทําร้ายตนเอง
เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตายเนื่องจากรู้ว่าตนเองไม่มีคุณค่าและใช้กลไกทางจิตในการแก้ไขปัญหาไม่เหมาะสม
กิจกรรมทางการพยาบาล
การเฝ้าระวังหรือป้องกันการฆ่าตัวตาย
ส่งเสริมความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองของผู้ป่วย
การส่งเสริมสนับสนุนให้ครอบครัวมีส่วนร่วมในการดูแลผู้ป่วย
ฝึกทักษะการเผชิญปัญหาในชีวิตอย่างสร้างสรรค์
การประเมินผลทางการพยาบาล
ผู้ป่วยปลอดภัยไม่มีพฤติกรรมการพยายามฆ่าตัวตาย
ผู้ป่วยรู้สึกมีคุณค่าในตนเองเพิ่มมากขึ้น
ผู้ป่วยสามารถตั้งเป้าหมายในชีวิตและมีความหวังในชีวิตมากยิ่งขึ้น มีพลังในการปฏิบัติตนให้บรรลุผลตามเป้าหมาย
ผู้ป่วยสร้างสัมพันธภาพกับผู้อื่นได้มากยิ่งขึ้น
ผู้ป่วยมีวิธีการเผชิญปัญหาที่เหมาะสมเพิ่มมากขึ้น