Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Materiaren agregazio egoerak - Coggle Diagram
Materiaren agregazio egoerak
Materiaren egoerak
TEORIA ZINETIKOA ETA MATERIAREN EGOERAK
Materia PARTIKULA oso-oso txikiek osatzen dute eta horiek etengabe ari dira MUGITZEN, Zenbat eta handiagoa izan TENPERATURA, orduan eta ABIADURA handiagoan mugitzen dira partikulak
Egoerak
Egoera likidoa
Partikulak inguruko partikulei lotuta mantentzen dira; horren ondorioz, bolumena konstantea da
likidoa daukan ontziaren forma hartzen dute
Egoera gaseosoa
Partikulak aske mugitzen dira mugimendu kaotikoz, eta oso indar ahulez daude lotuta
bolumen guztia hartzen dute
Egoera solidoa
Partikulak oso hurbil daude eta indar handiz lotuta daude
bolumena konstantea eta forma konstantea du
Solidoak dilatatu eta uzkurtu egiten dira
Plasma egoera
Partikulak aske mugitzen dira, egoera gaseosoan bezala, baina, horretaz gain, karga elektrikoa daukate
Oso tenperatura altutan eta oso abiadura handian mugitzen dira
Adibidez: Eguzkian: barneko tenperatura altuak direla eta, atomoak plasma egoera hartzen dute
TENPERATURA
Tenperatura
gorputz baten partikulen batez besteko energia zinetikoa neurtzen duen magnitude fisikoa da
Nazioarteko sistema
Tenperatura termodinamikoa (T) magnitudearen oinarrizko unitatea kelvina (K) da. Celsius tenperatura (t) ere erabiltzen da, eta unitatea Celsius gradua (°C) du.
energia zinetiko
Zenbat eta abiadura handiagoa izan partikulek, orduan eta energia handiagoa dute mugimenduaren ondorioz
TERMOMETROA
Termometroak tenperatura neurtzeko tresnak dira
Bi eskala
Kelvin eskala (K)
Celsius eskala (°C)
Egoera aldaketak
prozesu fisiko bat da: substantzia egoera batetik beste batera aldatzen da, beraren izaera aldatu gabe(solido, likido eta gas)
1)PRESIOAREN ERAGINA
Presioak egoera aldaketak eragin ditzake, tenperatura aldatu gabe
Presio atmosferikoa
atmosferak Lurraren azalean eta han dauden gorputzetan egiten duen presioa da
Presioak modu honetan eragiten dio
presioa handitzean
partikulak bolumen txikiagoko egoerara aldatzera bultzatzen dira
presioa txikiagotzean
bolumena handitzea dakar
Presio atmosferikoa altitudearekin txikiagotzen da
2)TENPERATURAREN ERAGINA
Gorputz baten egoera aldatzeko, haren energia handitu edo txikiagotu beharra dago eta horren isla da tenperatura aldaketa
Egoera aldaketetan, tenperaturak konstante irauten du, ematen zaion energia partikulen erakarpen indarrak ahultzeko erabiltzen baita, eta ez energia zinetikoa handitzeko
3) BAPORIZAZIOA ETA KONDENTSAZIOA
Baporizazioan
egoera likidoan dagoen substantzia bat egoera gaseosora aldatzen da
Lurruntzea
Azkarren mugitzen diren partikulak likidoaren azalera iristen dira; egoera gaseosora aldatu, eta ihes egiten dute
Tenperatura altuagoa bada, likidoaren azalean egoera gaseosora aldatzeko energia nahikoa duten molekula gehiago egongo dira eta likidoa azkarrago lurrunduko da
Irakitea
Likido baten tenperatura handitu ahala, partikulak gero eta azkarrago mugitzen dira
Likidoa lurrun bihurtzen da eta burbuilak sortzen dira; azalera igo ahala handitu egiten dira, eta, azkenean, apurtu, eta likidotik ihes egiten dute
Irakite puntua
likido batek zer tenperaturatan irakiten duen, kanpoko presioa 105 Pa denean
LURRUNTZE BERO SORRA
(Ll) da tenperatura aldatu gabe 1 kg substantzia lurruntzeko eman behar den energia kantitatea.
Q = m · Ll
Kondentsazioa
Substantzia bat gas egoeratik likido egoerara aldatzen deneko prozesua da
4)URTZEA ETA SOLIDOTZEA
Solidotzea
egoera likidoan dagoen substantzia bat egoera solidora aldatzen da
Tenperatura bera da likidoa solidotzen den tenperatura eta fusio tenperatura
Urtzea
egoera solidoan dagoen substantzia bat egoera likidora aldatzen da
Solidoari emandako energia egitura aldatzeko erabiltzen da, ez tenperatura igotzeko. Tenperatura horri urtze tenperatura deritzo.
Urtze puntua
egoera solidoan dagoen substantzia bat zer tenperaturatan aldatzen den egoera likidora, kanpoko presioa 105 Pa denean
URTZE BERO SORRA
(Lf) da tenperatura aldatu gabe 1 kg substantzia urtzeko eman behar den energia kantitatea.
Q = m · Lf
5) SUBLIMAZIOA ETA ALDERANTZIZKO SUBLIMAZIOA
Sublimazioa
egoera solidoan dagoen substantzia bat egoera gaseosora aldatzen da
izotz lehorra edo elur karbonikoa gas bihurtzen da hondakin likidorik utzi gabe
Alderantzizko sublimazioa
egoera gaseosoan dagoen substantzia bat egoera solidora aldatzen da
Gasen propietateak
Gas bat egoera jakin batean dago egoera aldagai bakoitzak (p, V eta T) balio jakin bat duenean
Teoria zinetikoaren arabera
.
Gasen partikulek dagoen bolumen osoa hartzen dute.
Gasen partikulek presioa egiten dute ontziaren hormekin talka egitean.
Zenbat eta handiagoa izan tenperatura, orduan eta abiadura handiagoa dute partikulek eta talka gehiago gertatzen dira.
1) GASAK TENPERATURA KONSTANTETAN: BOYLE-MARIOTTE LEGEA
Robert Boyle (1627-1691) eta Edme Mariotte (1620-1684) zientzialariek hainbat esperimentu egin zituzten gasekin
Gas masa finko bat izanik tenperatura konstantean, presioa eta bolumena magnitude alderantziz proportzionalak dira.
p1 · V1 = p2 · V2
2) GASAK PRESIO KONSTANTETAN: CHARLESEN ETA GAY-LUSSACEN LEHEN LEGEA
Joseph Gay-Lussac eta Jacques Charles fisikariek presio konstantean gasek duten portaera aztertu zuten
Presioak konstante irauten badu, zuzenki proportzionalak dira gas masa baten bolumena eta tenperatura kelvinetan adierazita.
V1/T1 = V2/T2
3) GASAK BOLUMEN KONSTANTETAN: CHARLESEN ETA GAY-LUSSACEN BIGARREN LEGEA
Gay-Lussacek eta Charlesek ondorioztatu zuten gas guztiak antzera portatzen direla: tenperatura handitzen denean, gasaren presioa handitu egiten da. Erlazio horri Charlesen eta Gay-Lussacen bigarren legea deritzo
Bolumena konstante mantentzen bada, gas masa baten tenperatura eta presioa zuzenki proportzionalak dira.
P1 / t1 = P2 /T2