Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Giza gorputzaren antolaketa - Coggle Diagram
Giza gorputzaren antolaketa
Antolaketa maial
Izaki bizidun guztiek 3 bizi funtzio betetzen dituzte: Nutrizioa, harremana eta ugalketa
MOLEKULA: bi elementu edo gehiago kimikoki lotzen direnean sortzen dira molekulak.
ORGANULUA:funtzio espezifiko bat betetzen
duten zelula egiturak eratzen dituzte
ZELULA: organuluen multzoa da, bizia duen unitaterik txikiena.
EHUNA:zelula espezializatuz osatutako multzoa da
ORGANOA:zelula espezializatuz osatutako multzoa da
APARATU EDO SISTEMA: bizi-funtzio bat betetzen duten antzeko organoen (sistema) edo
organo desberdinen (aparatua) multzo da
ORGANISMOA: aparatuz eta sistemaz osatuta dagoen izaki bizidun independentea da.
ATOMO ETA MOLEKULA MAILA
Atomoak materia osatzen duten elementu kimikoak dira,
2.1 Biomolekula ez-organikoak
Ura
Materia bizian dagoen biomolekula
ugariena da.
Gatz mineralak
Katioiak eta anioiak elkartuta sortzen
dira.
2.2 Biomolekula organikoak
Gluzidoak, lipidoak, proteinak eta azido nukleikoak dira.
Gluzidoa:Gluzidoak karbonoz, hidrogenoz eta oxigenoz osatutako biomolekulak dira. energia ematea da nagusiki, batzuk
egitura funtzioak dituzte
Monosakaridoak, Disakaridoa eta Polisakaridoak
Lipidoak:Lipidoek 3
funtzio betetzen dituzte organismoan: energetikoa, egiturazkoa eta erregulatzailea.
Energia funtzioa duten
lipidoa, Egitura funtzioa duten
lipidoak eta Erregulatzaile funtzioa
duten lipidoak
Proteina:Proteinak karbonoz, hidrogenoz, oxigenoz eta
nitrogenoz osatutak daude.Erregulatzailea Immunologikoa Eratzailea Garraiatzailea Nutrizioa Uzkurtzea
Azido nukleikoa: Biomolekula hauek karbonoz, hidrogenoz,
oxigenoz eta nitrogenoz osatuta daude. DNA eta RNA
Lipodisolbagarriak: kimikoki lipidoak dira. Ez da beharrezkoa eguneroko dietan
hartzea, metatu egiten direlako
Hidrodisolbagarriak: ezin bestekoak dira proteina askoren funtzionementuako, ez dira metatzen horrenbestez egunero hartu behar dira
ZELULA MAILA
Zelula nutrizio, harreman eta ugalketa-funtzioak egiten dituen
unitate bizidunik txikiena da.
Organismo zelulabakarrak. Moneroen erreinuan , protistoen erreinuan eta onddoen erreinuan aurki ditzakegu.
Zelula askoz osatutako izaki bizidunak dira, gehienak makroskopikoak.
Nutrizioa:deritzo zelulek dagozkien bizi-funtzioak betetzeko beharrezkoak
dituzten materia eta energia lortzeko prozesuen multzoari
Harremana:esker, zelulek beren bizilekuari buruzko informazioa bil
dezakete, eta beste zelula batzuekin komunika daitezke.
Organismo zelulabakarretan, zelula-zatiketaren ondorioz beste banako batzuk sortzen dira, denak ere gurasoen berdin-berdinak, eta horrenbestez, populazioa handitu egiten da.
3.1 Zelula prokariota
3.2 zelula eukariota
Lynn Margulisek proposatu zuen eta endosinbiosi jarraituaren teoriak dio zelula eukariotak orain dela 2 000-1 500 milioi urte sortu zirela, eta haien jatorria zelula prokariota bat izan zela. Jatorrizko zelula prokariotak zelula-pareta galdu zuen, eta handitu egin zen. Ondoz-ondoko elkar-hartze horiek azal dezakete zergatik dauden mitokondrioak edo kloroplastoak zelula eukariotetan.
Bi motatakoak daude
Gizakion zelulak animalia-zelula eukariotak dira.
Zitoplasma
Erribosoma:Mintz gabeko organo bta da.
Golgi aparatua:Konektatuta dauden zaku lauz
osatuta dago
Zentrozoma:Perpendikularki kokatutako bi
zilindroz osatuta dago, zentrioloak.
Lisosoma:Zelulen digestioaz arduratzen da.
Erretikulu endoplastikoa:
Pikorduna: mintz nuklearrarekin
lotuta dago.
Leuna: lipidoak sintetizatzen ditu.
Mitokondrioa:Forma obalatua eta mintz bikoitza
duen organulua da.
1 more item...
EHUN MAILA
Ehunak funtzio bera betetzen duten zelula espezializatuen multzoak dira,
modu bateratuan eta koordinatuan jarduten direnak.
Eunak:Epiteliala, Gihar eunak, Nerbio ehuna, Konektiboa.
Nerbio ehuna
Neuronak. Izar itxura dute eta adarkadurak dituzte. Nerbio-bulkadak
transmititzen dituzte.
Zelula glialak. Neuronak elikatzen eta babesten dituzte. Ez dituzte nerbiobulkadak transmititzen
4.2 Ehun konektiboa
Ehunak elkarren artean konektatzen dituztelako izena dute horrela. Beste ehun batzuk
lotzea, eustea eta babestea da haien eginkizuna.
Kondrozitoak
Adipozito
Fibroblastoa
Odol plasma
Osteozitoek
4.3 Gihar ehuna
Ehun uzkurkorrak dira. Miozito edo gihar-zuntz izeneko zelula luzangek osatzen dituzte.
Gihar-ehun leuna
Gihar.ehun ildaskatua
Bihotzeko guiar ehuna
4.4 Ehun epiteliala
Zelulak geruzatan antolatuta daude. Geruza horien artean ia ez da zelularteko
substantziarik izaten.
Guruin-epitelioak
Estaldura epileioa
5.- ORGANO, SISTEMA ETA APARATU MAILAK
Giza gorputza hainbat organoz osatuta dago eta aparatuak eta sistemak osatzen dituzte.
Aparatu eta sistemek elkarrekin lan egiten dutelako funtzionatzen du gure gorputzak.
Organo bat funtzio jakin bat betetzeko modu koordinatuan funtzionatzen
duten ehunen multzoa da.
Aparatu bat funtzio bat edo gehiago modu koordinatuan betetzen dituzten
organoz osatuta dago.
Sistema bat antzeko egitura duten organoek osatutako multzoa da.
Organo horiek funtzio desberdinak bete ditzakete.
ORGANISMO MAILA
Nutrizioa:Matenugaiak lortzea (digestio eta arnasketa), gorputzean zehar garraiatzea (zirkulazioa) eta hondakinak kanporatzea (arnasketa eta iraizketa):Dijestio aparatua, Arnas apararatua, zirkulazio aparatua, iraitz aparatua.
Harremana: Organismoaren ingurunetik zein barrutik datozkion seinaleak hautematea, prozesatzea eta erantzuna ematea
Zentzumenak, nerbio sistema, Sistema-endokrinoa, Lokomozio-aparatua
Ugalketa:Gametoak sortzea, ernaltzea eta banako bat sortzea
,Ugalketa-aparatua:Gizonezkoa: zakila
Emakumezkoa: bagina
