Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
GIZA GORPUTZAREN ANTOLAKETA - Coggle Diagram
GIZA GORPUTZAREN ANTOLAKETA
ANTOLAKETA MAILAK
Maila abiotikoa:
Atoma: materia osatzen duten elementu kimikoak. Adibidez: oxigenoa
Molekula: bi elementu edo gehiago kimikoki lotzen sortu. Adibidez: ura (H2O)
Organulua: zelula egiturak eratu. Adibidez: mitokondria
Maila biotikoa:
Zelula: bizia duen unitaterik txikiena
Ehuna: zelulaa espezializatuz osatutako multzoa. Adibidez: gihar ehuna
Organoa: ehunez osatutako egiturak. Adibidez: hezurra
Aparatu edo sistema: bizi funtzio bat betetzen duten organoen multzoa. Adibidez: gihar-sistema
Organismoa: bizi-funtzio guztiak bete.
Izaki bizidun guztiak 3 bizi funtzio bete: nutrizioa, ugalketa eta harremana
ATOMO ETA MOLEKULA MAILAK:
Molekula:
Biomolekula inorganikoak:
Ura: materia bizian dagoen biomolekula ugariena. Hidrogenoz eta oxigenoz osatuta (H2o). Irregularki banatuta.
Gatz-mineralak: katioiak eta anioiak elkartuta sortu
Biomolekula organikoak:
Gluzidoak: Sakaridoz eta azukrez osatuta. Energia eman. 3 mota: monosakaridoak, disakaridoak eta polisakaridak
Lipidoak: 3 funtzio: energia funtzioa, egitura funtzioa eta erregulatzaile funtzioa
Proteinak: Aminoazidoz osatuta. Funtzioak: Erregulatzaileak, immunologikoak, eratzaileak, garratzailea, nutrizioa eta uzkurtzea :
Azido nukleikoak: Nukleotido izeneko biomolekula txikiz eratutako makromolekulak. Bi mota: DNA eta RNA
Bitaminak: hainbat jatorri kimikoko biomolekula txikien taldea
Lipodisolbagarriak: kimikoki lipidoak dira. Ez dira egunero hartu behar, metatzen direlako: bitaminak a (arrautzak), d (esne osoa), k (azalorea), e (esne osoa).
Hidrodisolbagarriak: ezinbestekoak dira proteina askoren funtzionamendurako. Egunero hartu behar dira: bitaminak b (arrautza), c (barazki freskoak).
ZELULA MAILA
Organismo zelulabakarrak: zelula batez osatuta. Adibidez: onddo asko. Organismo zelulaniztunak: zelula askoz osatuta. Adibidez: Katua
Zelulen bizi-funtzioak:
Nutrizio zelularra: bizi-funtzioak betetzeko beharrezkoak dituzten materia eta energia lortzeko multzoari
Katabolismoa: Energia lortu
Anabolismoa: Energia behar da
Zelula harremana: zelulek beren bizilekuari buruzko informazioa bildu eta beste zelulekin komunikatu
Ugalketa zelularra: zelula ama batek zatituz beste batzuk edo zelula umeak sortzen duen prozesua
Organismo zelulabakarretan: zelula-zatiketaren ondorioz banako batzuk sortu, gurasoen berdinak
Organismo zelulaniztunetan: zelula-zatiketaren ondorioz organismoko zelula kopurua handitzen da
Zelula prokariotak: Zelula eukariotak baino sinpleagoak. Ez dute nukeloa, Organulu bakarra: erribosomak. Mintz-plasmatikoa zelula-pareta estali.
Argazkiaren link-a:
https://shortest.link/fgOu
Zelula eukariotak:
Mintz plasmatikoa: zelula inguratzen duen geruza. Geruzan kolesterol molekulak eta proteina motak egon
Nukleoa: egitura esferikoa du, barnean zelularen funtzionamendua kontrolatzen duen material genetikoa dauka. Egitura: nukleoplasma, kromatina eta nukleoloa
Zitoplasma: barneko ingurunea da. Egitura: zitosola (barne-ingurune urtsua), zitoeskeletoa (mugimenduan, barne-antolaketan eta zelula-zatiketan parte hartu) eta organuluak (funtzio jakin bat duten egiturak)
Organuluak: erribosomak, golgi aparatua, zentrosoma, lisosoma, erretikulu endoplasmatikoa, mitokondrioa eta bakuoloa
Argazkiaren link-a:
https://shortest.link/eza4
Teoria endiosibiotika
Lynn Margulisek proposatu zuen: zelula eukariotak sortu zirela, zelula prokariotoak zelula-pareta galdu zuenean eta handitu zenean
EHUN MAILA
Ehun konektiboa: ehunak lotzen, eusten eta babesten dute.
Gihar ehuna: giharrak uzkurtu eta erlaxatzen dituzte. Miozito edo gihar zuntz izeneko zelula luzangek osatu
Nerbio ehuna: informazioa jaso eta bidaltzen dute. Zelula oso adarkatuz eta nahiko espezializatuz osatuta
Ehun epiteliala: zelula geruzatan antolatuta da. Haien arteko hesi bat da
ORGANO, SISTEMA ETA APARATU MAILAK
Fisiologia: organoen funtzioak ikertzen dituen zientzia
Aparatua: organo egitura ezberdinak dituzte
Sistema: antzeko organo egitura dituzte
ORGANISMO MAILA:
Taularen esteka:
https://shortest.link/eYVC
