Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Średniowiecze - Książka w Polsce (X-XVw) - Coggle Diagram
Średniowiecze - Książka w Polsce (X-XVw)
966r. - chrzest Polski (wejście w krąg cywilizacji zachodniej)
napływ cudzoziemskich duchownych, misjonarzy
organizowali struktury władzy państwowej i kościelnej
przywieźli ze sobą księgi
służyły praktyce religijnej
służyły nauczaniu
służyły administracji
dokumentowali swoje działania pisemnie
łacina
alfabet obcy mowie słowiańskiej
kultura ustna, ludowa, narodowa
przenikanie się
znaki diakrytyczne - dostosowanie zapisu do wymowy słowiańskiej
język polski
niechętnie używany - wykształceni ludzie przyzwyczaili się do łaciny
pojedyncze polskie słowa w dokumentach z XII w
pierwsze pełne zdanie (XIII/XIV w.) w tzw. Księdze henrykowskiej, kronice klasztoru Cystersów na Śląsku
XIV w. Kazania świętokrzyskie i Kazania gnieźnieńskie
Poziom tych tekstów wskazuje na znaczny stopień rozwoju polskiej mowy
średniowieczna książka polska
Ewangeliarz Anastazji – jedyny zachowany w Polsce zabytek średniowiecznej oprawy złotniczej
Psałterz floriański – pięknie iluminowany zbiór psalmów spisanych po łacinie, po polsku i niemiecku
przyjęła się zachodnioeuropejska forma książki
kultura pisana, państwowa
charakter międzynarodowy
język kościelny, dworski, urzędniczy, szkolny, kulturalny
do XVIII popularna wśród wykształconych Polaków
hagiografia - żywoty świętych
żywot św. Wojciecha opisany przez jego brata Radzimira (Gaudentego)
wielowiekowa poczytność Żywotów Świętych Piotra Skargi
dziejopisarstwo/historiografia
Rocznik świętokrzyski dawny z XII w. Jakuba ze Żnina
rzetelna Kronika Galla Anonima, cudzoziemskiego mnicha, przebywającego na dworze Bolesława Krzywoustego
pełna fantazji i legend Kronika bp krakowskiego Wincentego Kadłubka
Na dziełach z tego okresu wzorowali się późniejsi pisarze (Stara baśń Kraszewskiego)
Roczniki, czyli kroniki słynnego Królestwa Polskiego Jana Długosza XVw.
Piastowie - ludzie wykształceni
otaczali się ludźmi pióra
Niektórych można nazwać bibliofilami
książę poznański Przemysław I (XIII w.)
Ludwik I ks. brzeski (XIV w.)
cudzoziemskie żony władców polskich
przybywały do Polski w otoczeniu uczonych dworzan, przywożąc w posagu cenne manuskrypty
fundowali domy zakonne (gdzie działały skryptoria)
eremici kongregacji św. Romualda z Rawenny, sprowadzeni do Międzyrzecza przez Chrobrego w 1002 r.
W XI w. klasztory benedyktyńskie (m.in. w Krzyżu, Tyńcu, Lubiążu).
W XII w. klasztory cysterskie (m.in. w Wąchocku, Mogile, Sulejowie)
później także i inne reguły zakonne
biblioteki
klasztorne
żadna nie dochowała się w całości do dzisiaj
szkolnictwo
XI w. sławą cieszyły się szkoły i księgozbiory katedralne w Płocku i Poznaniu
XII w. – rozbudowana już była sieć bibliotek kolegiackich (Wrocław, Kielce, Głogów, Łęczyca, Sandomierz) wraz ze szkołami
XIII w. – kształtowanie się systemu szkolnictwa i bibliotek parafialnych. Najwcześniej w dużych miastach (Poznań, Gdańsk, Wrocław, Toruń)
Potem przenikały i do małych miejscowości (np. wieś Beszowa Rycerska k. Częstochowy)
1364 – powołanie Akademii Krakowskiej
dzieje Biblioteki Uniwersytetu Krakowskiego (Biblioteka Jagiellońska)
osobne zbiory na poszczególnych wydziałach i w bursach studenckich
Największe należały do tzw. kolegium artystów („sztuk wyzwolonych” – nauk humanistycznych) i teologów
XVI w. - połączone tworząc bibliotekę Kolegium Większego, zaczątek głównej biblioteki uniwersyteckiej (nadal istniały księgozbiory wydz.)
1 more item...
Wokół Uniwersytetu skupiali się od początku uczeni i studenci zainteresowani książkami – wybitni duchowni, naukowcy, politycy, prawnicy, teolodzy, znani na forum międzynarodowym
prof. Paweł Włodkowic
bp Zbigniew Olesiński
Jan z Ludziska
Jan Kanty
Swymi darami zasilali książnicę uczelnianą i inne biblioteki. Gromadzili też własne zbiory
wielcy bibliofile
3 more items...
Niemałą grupę tworzyli również świeccy prawnicy, lekarze, nauczyciele, urzędnicy, bankierzy, kupcy
Brali udział w życiu politycznym, kulturalnym i gospodarczym
Ich działalność skupiała się w miastach – głównie Kraków oraz Poznań, Gdańsk, Lwów, Toruń i liczne mniejsze ośrodki
Większość z nich należała do stanu duchownego, działając na dworach dostojników państwowych i kościelnych, na uniwersytetach i w szkołach niższych szczebli
Powstawały szkoły, urzędy miejskie i ziemskie, instytucje religijne, biblioteki, skryptoria
Rozpowszechnione już były mieszczańskie pracownie kaligraficzne i iluminatorskie
Zapotrzebowanie na książki było duże i zróżnicowane
1 more item...
katedralne (kapitulne)
Najstarsze książnice katedralne w Gnieźnie i Krakowie
kolegiackie od XI w.