Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Nursing care during the Postpartum period, ภาวะเบี่ยงเบนทางอารมณ์ ความคิด…

- - - - ใน 2-3 วันเเรก แผลภายในโพรงมดลูกยังไม่มีการซ่อมเเซมหรือเกิดการซ่อมเเซมเล็กน้อย สิ่งที่ถูกขับออกจากแผลจึงมีสีแดงเหมือนเลือดสด เรียกว่า lochia rubra ปกติจะมีในวันที่ 1-3 หลังคลอด แต่ไม่ควรนานเกิน 2 สัปดาห์
      - ภายหลังคลอด 2-3 วัน มีการเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุโพรงมดลูก ส่วนที่เหลือ basal layer ชั้นนอกจะค่อยๆ สลายตัวหลุดปนออกมากับน้ำคาวปลา ชั้นในมีต่อมเยื่อบุโพรงมดลูก (endometrial glands) จะเจริญขึ้นประมาณ 3 สัปดาห์ ส่วนที่เป็นรอยเกาะของรกจะเจริญขึ้นสมบูรณ์ประมาณ 6-8 สัปดาห์
        ถ้าไม่เจริญ = อันตรายต่อการตั้งครรภ์ครั้งต่อไป
        การเปลี่ยนแปลงบริเวณแผลจะมีชั้นของ WBC ปกคลุมอยู่ ลักษณะน้ำคาวปลาจะสีจางลงหรือคล้ำลง หลังจากนั้นน้ำคาวปลาจะมีสีจางลงตามลำดับและปริมาณลดน้อยลงไปด้วย
      - ประมาณวันที่ 10 ภายหลังคลอด น้ำคาวปลาจะมีมูกสีเหลืองปนไม่มาก ระยะนี้เรียกว่า lochia alba
- - - - ระยะที่ 1 สนใจแต่ความต้องการตนเอง(Taking - in phase) เกิดขึ้นในช่วง 2-3 วันแรก โดยมารดาจะมีพฤติกรรมพึ่งพา (dependence behavior)ผู้อื่นมากที่สุดในระยะนี้มารดาจะสนใจแต่ความต้องการของตนเองเพราะมารดามีความไม่สุขสบายจากการคลอดบุตร เช่น ปวดฝีเย็บ ปวดมดลูก คัดเต้านม
      - ระยะที่ 2 สวมบทบาทการเป็นมารดาหรือระยะกึ่งพึ่งพา ( taking-hold phase) ระยะนี้เกิดขึ้นช่วง 3-10 วัน ในระยะนี้มารดาจะสนใจในการเลี้ยงดูบุตร ซักถามการเลี้ยงดูบุตร การให้นม โดยพยาบาลควรเปิดโอกาสให้มารดาฟังการสอเกี่ยวกับเลี้ยงดูบุตรรวมถึงการให้นมบุตร การอุ้ม การอาบน้ำสระผม ทารกด้วยตนเองและกระตุ้นคอยให้กำลังใจและคำชมเชยจะทำให้มารดามีความมั่นใจและสามารถเผชิญบทบาทการเป็นมารดาได้เร็วขึ้น
      - ระยะที่ 3 แสดงบทบาทมารดาหรือระยะพึ่งพาตนเอง (Letting - go phase) ระยะนี้ต่อเนื่องจากระยะที่2 นับตั้งแต่วันที่10 ระยะนี้มารดาจะเกิดความเศร้าและมีแนวทางการดำเนินชีวิตของตนเอง เช่น การกิน การนอน การร้องไห้ ในระยะนี้มารดาต้องปรับตัวสวมบทบาทและการมีสมาชิกเพิ่มโดยให้ครอบครัวมีส่วนร่วมในการเลี้ยงดูและทำกิจกรรมร่วมกัน
    - - ระยะเริ่มต้น (Early Period) ระยะนี้จะเกิดขึ้นในระยะแรกของการคลอดโดยการปรับแนวคิดเกี่ยวกับบุตรถ้าบุตรต่างจากที่เคยคิดมารดาอาจจะยอมรับบุตรช้าหรือไม่ยอมรับเลยและปรับตัวในการดูแลบุตร ได้แก่ การดูแลอาหาร ความสะอาด การขับถ่าย การส่งเสริมพัฒนาการยุตรอย่างต่อเนื่อง
      - ระยะความมั่นคง(Consolidation Period ) ระยะนี้มารดาจะแสดงบทบาทการเลี้ยงดูบุตรรวมทั้งสร้างความผูกพันของสมาชิกในครอบครัวและมีส่วนร่วมการช่วยเหลือสมาชิกในครอบครัวในงานต่างๆ
      - ระยะการเจริญเติบโต (Growth Period ) ระยะต่อเนื่องโดยมารดาและบุตรมีความก้าวหน้าของบทบาทหน้าที่ของตนเองไปเรื่อยๆจนกระทั้งบุตรโต
  - - - ปัจจัยเสี่ยง
        
        การตั้งครรภ์เมื่อไม่พร้อมหรือการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์
        
        มีประวัติเป็นโรคซึมเศร้า ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด หรือ โรคอารมณ์สองขั้ว
        
        ผ่านเหตุการณ์ตึงเครียดในชีวิต เช่น ตกงาน ป่วย หรือมีภาวะแทรกซ้อนขณะตั้งครรภ์
        
        ให้กำเนิดบุตรหลายคน เช่น แฝดสอง แฝดสาม
        
        มีปัญหาเรื่องการให้นมบุตร
        
        มีปัญหาการเงินหรือปัญหาด้านชีวิตสมรส
        
        ที่บ้านไม่มีใครที่สามารถให้ความช่วยเหลือได้
      - :
        
        การตรวจวินิจฉัย
        
        ทำแบบสอบถามคัดกรอง
        
        ทำการตรวจเลือดเพื่อดูระดับฮอร์โมนในร่างกายซึ่งอาจส่งผลให้เกิดอาการซึมเศร้าหลังคลอด
        
        ทำการตรวจวินิจฉัยอื่น ๆ เพื่อตัดสาเหตุที่ไม่เกี่ยวข้อง
        
        คุณแม่หลังคลอดบุตรอาจมีภาวะซึมเศร้าหลังคลอดได้ทั้งนั้น อย่ากลัวหรืออายที่จะเล่าอาการให้แพทย์ได้รับรู้ การรับรู้ปัญหาตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยให้แพทย์วางแผนการรักษาที่เหมาะสมเพื่อควบคุมรักษาอาการได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยแพทย์อาจให้ผู้ป่วยทำ ดังนี้
        
        การรักษา
        
        ภาวะอารมณ์เศร้าหลังคลอด ดีขึ้นได้ภายใน 2-3 วันหรือ 2-3 สัปดาห์ ระหว่างที่มีอาการผู้ป่วยควรหาเวลาพักผ่อนเมื่อทำได้ ขอความช่วยเหลือจากคนในครอบครัวหรือเพื่อน พูดคุยแลกเปลี่ยนประสบการณ์กับคุณแม่ท่านอื่น ๆ เพื่อจะได้ไม่รู้สึกว่ากำลังเผชิญสิ่งนี้อยู่เพียงลำพัง ไม่ควรดื่มแอลกอฮอล์หรือใช้สารเสพติดใด ๆ เพราะจะทำให้อาการแย่ลง
        
        ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด สามารถรักษาด้วย
        
        จิตบำบัด การได้พูดคุยกับแพทย์หรือนักวิชาการสุขภาพจิตจะช่วยให้ผู้ป่วยได้ระบายผ่อนคลายความวิตกกังวล และร่วมกันหาวิธีเพื่อรับมือกับสถานการณ์และอารมณ์ของตนเองได้อย่างเหมาะสม
        
        ยาต้านเศร้า ส่วนใหญ่แล้วสามารถรับประทานยาต้านเศร้าในช่วงให้นมบุตรได้ หากมีความกังวล ควรปรึกษาแพทย์ถึงความเสี่ยงและประโยชน์ของยาก่อนใช้
        
        ผู้ป่วยมักมีอาการดีขึ้นหลังได้รับการรักษา ผู้ป่วยควรเข้ารับการรักษาอย่างต่อเนื่องให้ครบตามแพทย์สั่ง เพื่อป้องกันไม่ให้กลับมามีอาการอีก หากอาการไม่ดีขึ้น อาการอาจรุนแรงจนทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าเรื้อรังได้
        
        ภาวะโรคจิตหลังคลอด ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการรักษาในโรงพยาบาลทันทีเมื่อมีอาการของภาวะโรคจิตหลังคลอด
        
        การใช้ยา แพทย์จะจ่ายยาต้านอาการทางจิต ยาควบคุมอารมณ์ และยาเบนโซไดอะซีปีน (benzodiazepines) ซึ่งเป็นกลุ่มของยานอนหลับ เพื่อควบคุมอาการ แต่ยาบางตัวอาจไม่เหมาะหากกำลังให้นมบุตร
        
        การรักษาทางจิตเวชด้วยไฟฟ้า หากอาการไม่ตอบสนองต่อยาหรือการรักษาอื่น ๆ แพทย์อาจแนะนำให้ทำ การรักษาทางจิตเวชด้วยไฟฟ้า ซึ่งเป็นการส่งกระแสไฟฟ้าผ่านสมอง เพื่อปรับเปลี่ยนสารเคมีในสมอง
        
        แพทย์จะออกแบบการรักษาที่เหมาะสม โดยคำนึงถึงความต้องการผู้ป่วยแต่ละท่านและความรุนแรงของโรค หากภาวะซึมเศร้าหลังคลอดเกิดจากปัญหาทางด้านร่างกาย เช่น ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกิดไป หรือมีโรคดั้งเดิม แพทย์จะทำการรักษาโรคเหล่านั้นก่อน
      - สาเหตุของภาวะซึมเศร้าหลังคลอดนั้นยังไม่แน่ชัด แต่สิ่งที่อาจกระตุ้นให้เกิดภาวะดังกล่าวนั้น อาจเป็น
        
        ระดับของฮอร์โมน เช่น เอสโตรเจนและโพรเจสเทอโรน ที่ลดลงอย่างรวดเร็ว อาจมีส่วนทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าหลังคลอด ระดับฮอร์โมนไทรอยด์ที่ลดลงจะทำให้รู้สึกเหนื่อยล้า รู้สึกเฉื่อยชา เศร้าซึม
        
        ความกังวลในการดูแลทารกแรกเกิด เมื่อพักผ่อนหรือนอนหลับไม่เพียงพอ จะทำให้ความสามารถในการทำกิจวัตรต่าง ๆ ที่อาจดูว่าเป็นเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ นั้นลดลง ผู้ป่วยอาจรู้สึกไม่มีอำนาจควบคุมหรือไม่เห็นคุณค่าในตนเอง
- - - - ควรรับประทานอาหารที่มีคุณค่าเพื่อส่งเสริมให้ร่างกายแข็งแรง และผลิตน้ำนมได้เพียงพอ เช่น อาหารพวกเนื้อสัตว์ต่าง ๆ ถั่ว ไข่ นมสด ผัก และผลไม้ทุกชนิดดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ 6-8 แก้ว อาหารที่ควรงดได้แก่ อาหารรสจัด ของหมักดอง น้ำชา กาแฟ เครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ เนื่องจากสามารถผ่านทางน้ำนมได้
      - งานโภชนาการ ศูนย์การแพทย์กาญจนาภิเษก คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล. โภชนาการสำหรับคุณแม่ให้นมบุตร. (2564) สืบค้นจากเว็บไซต์ https://www.gj.mahidol.ac.th/main/knowledge-2/nutrition-for-mom/
  - - - การพักผ่อน ควรพักผ่อนมาก ๆ ใน 2สัปดาห์แรก โดยในตอนกลางวันควรพักผ่อนประมาณ 1-2 ชั่วโมง หรือพักผ่อนในช่วงที่ทารกหลับ ส่วนในตอนกลางคืนควรพักผ่อนอย่างน้อย 8-10 ชั่วโมง
      - การทำงาน ในระยะ 2 สัปดาห์แรกหลังคลอดสามารถทำงานบ้านเบา ๆ ได้ ไม่ควรยกของหนักหรือทำงานที่ต้องออกแรงมาก เพราะกล้ามเนื้อและเอ็นต่าง ๆ ยังไม่แข็งแรงซึ่งอาจทำให้มดลูกหย่อนภายหลังได้ หลังคลอด 2 สัปดาห์ไปแล้วค่อย ๆ ทำงานเพิ่มขึ้นทีละน้อยจนครบ 6 สัปดาห์จึงทำงานได้ตามปกติ
      - โรงพยาบาลธนบุรี. คำแนะนำสำหรับมารดาหลังคลอด. สืบค้นจากเว็บไซต์. https://www.thonburihospital.com/%E0%B8%84%E0%B8%B3%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B8%B0%E0%B8%99%E0%B8%B3%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%94.html
  - - - ผู้ที่คลอดทางช่องคลอดควรพักผ่อนร่างกายอย่างน้อย 6 – 8 ชั่วโมงมาแล้ว จึงจะสามารถออกกำลังกายเบาๆ ส่วนผู้ที่ผ่าคลอดควรให้ร่างกายพักผ่อน 3 – 6 วันก่อน และจะต้องงดการออกกำลังกายแบบหักโหม
        หรือยกของหนักจนกว่าจะพ้นช่วง6 – 8สัปดาห์ไปแล้วข้อควรระวังอย่างยิ่งคือห้ามออกกำลังกายในท่านอนคว่ำเด็ดขาด เพราะอาจจะทำให้เกิดภาวะลมอุดตันในเลือดได้
      - โรงพยาบาลสมเด็จพระบรมราชเทวี ณ ศรีราชา. การบริหารร่างกายหลังคลอด. สืบค้นจากเว็บไซต์. https://somdej.or.th/%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%9a%e0%b8%a3%e0%b8%b4%e0%b8%ab%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%a3%e0%b9%88%e0%b8%b2%e0%b8%87%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a2-%e0%b8%ab%e0%b8%a5%e0%b8%b1%e0%b8%87%e0%b8%84/3980/