Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
DE RUIMTE - Coggle Diagram
DE RUIMTE
Onze Aarde
wereldbol
draait rond eigen as
evenaar > klimaten
Greenwich Mean Time
continenten, landen, zeeën, bergen, rivieren
eb en vloed door aantrekkingskracht maan
zonsverduistering = zon verdwijnt achter maan, aarde en maan staan in lijn met de zon. Maan werpt zijn schaduw op aarde
België > Vlaanderen > Oudenaarde
Scheppingsverhaal / evolutietheorie > dino's, ijstijd, mensapen
Ontdekken en onderzoeken
Ruimtevaartuigen
raketten
draagraketten (lancering) > motor > servicemodule > bemanningsmodule > ontsnappingsraket
enorme tanks brandstof + oxidatiemiddel > reageren explosief met elkaar > hete gassen ontsnappen langs draagraketten > stuwkracht
snelheid 40 000km/u --> 1u rond de aarde
ruimtestations
vb. ISS = International Space Station
ruimtevaartuig dat draait rond de aarde en voor lange tijd bemand kan worden > wetenschappelijk onderzoek en experimenten
astronauten uit verschillende landen
27 600km/u
ruimtepakken nodig, gordels bij slapen > gewichtloosheid door zwaartekracht
ruimtesondes
= rotbotgestuurde ruimtevaartuigen
jaren op locatie om data te verzamelen
vliegende, landende, baan en sonde, verkenners, vliegen + inslag
rovers
= geprogrammeerde ruimtevaartuigen om eigen weg te vinden
via radiosignalen commando's vanop aarde
zonnepanelen, radioantennes, camera's, steenboor, wielen met motor
Eerste maanlanding
21 juli 1969
maanlander/maanmodule: Neil Armstrong > maanwandeling
VS, vlag geplant
'Dit is een kleine stap voor de mens, een reuzesprong voor de mensheid'
nu: maanbuggy's voor astronauten i.p.v. wandelen
NASA
= National Aeronautics and Space Administration
lanceerbasis + controlekamer in VS
Astronauten
vb. Armstrong, Gagarin, Aldrin, Dirk Frimout
ruimtepak
buitenpak: broek (gekleurde strepen), bovenstuk, helm (helmlichten, gouden vizier tegen schittering zon, koptelefoon en microfoon) , handschoenen, laarzen, rugzak, instrumenten en materiaal (checklist taken, bindingen)
binnenpak: ééndelig pak met buizen stromend water (om koel te houden)
rugzak: zuurstof, watersysteem, reddings-unut met stuwmotoren, waarschuwingssysteem
Ruimtewezens
= wezens die niet van de aarde afkomstig zijn
zoektocht op 2 manieren: binnen en buiten ons zonnestelsel
via ruimtesondes, radiotelescopen, radio-uitzendingen, SETI
waarschijnlijk niet binnen ons zonnestelsel, geen uitsluitsel over buiten ons zonnestelsel
wel vaak in films/progamma's: E.T., Monsters vs. Aliens, Avatar, Paxi, Aya...
Kijken naar ons heelal
telescoop, verrekijker, ruimtetelescopen
op berg of ver weg van steden > donkere plekken
Melkwegstelsel > ons sterrestelsel > ons zonnestelsel
planeten
4 gasreuzen = buitenplaneten
Jupiter
vijfde vanaf zon
grootste en zwaarste planeet, gekleurde banen
bestaat uit vloeistof en gassen
wolkachtig, flink waaien > grote oranjerode vlekken = storm/orkaan die al honderden jaren woedt (3x groter dan aarde)
boven- en onderkant heeft blauw licht, rode en bruine wolken
79 manen
niet mogelijk om op te landen
Saturnus
zesde planeet vanaf zon
grootste ringen = ijs door vernietigde maan, duizend km breed en 100m dik = plat
bestaat grotendeels uit stoffen en gassen
heel licht > zou blijven drijven in bak water
80 manen, maan Titan heeft luchtlaag
bergen, wolken, rivieren en meren
Uranus
zevende planeet vanaf zon
niet te zien met blote oog
ijskoud -200°C
blauwe kleur, bestaat uit vloeistof en gassen
planeet licht op zijn kant > 1j = 84j waarvan 42j donker en 42j licht
25 manen
Neptunus
verste planeet vanaf zon
ijskoude gasplaneet
ringen
heel hard waaien (straaljager zou niet kunnnen bijhouden)
14 manen
4 aardse / binnenplaneten
Mercurius
kleinste planeet, dichtst bij de zon
overdag 300°C, nachten -100°C want geen luchtlaag rond
draait langzaam > dag duurt lang
draait snel om zon > jaar duurt kort = 1 dag
gerimpeld ladschap, bergwanden en kuilen
zichtbaar kort na zonsopgang of -ondergang als roze sterachtig object
aarde
= blauwe planeet: veel water
lichtblauwe luchtlaag = dampkring = atmosfeer -> warmte zon behouden en schadelijke zonstraling op afstand houden
zuurstof > levendig klimaat: planten- en diersoorten, mensen
derde planeet vanaf de zon
draait rond zon 30km/s, 1j = 1 omwenteling
draait om eigen as in 24u tijd = etmaal
staat schuin > veroorzaakt seizoenen
kern - mantel - aardkorst
1 maan
Venus
Tweede vanaf de zon, buurplaneet aarde
+- even groot als aarde
400°C, geen water, geen zuurstof
lava op oppervlak, vulkanen, zware onweerswolken, giftige zuren als regen
overdag zichtbaar met blote oof
draait als enige planeet van oost --> west
Mars
vierde planeet vanaf zon, buurplaneet aarde
roodbruine kleur
veel ijzer > roest
boven en onderkant wit = 2 ijsvlaktes
koude, zandachtige woestijn, rotsen en duinen, hoge bergen en enorme kloven
Olympus Mons = hoogste berg zonnestelsel (21,9km)
planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter
2 gebochelde manen (Phobos en Deimos)
weinig zwaartekracht > hoge sprongen mogelijk
5 dwergplaneten: Ceres, Makemake, Haumea, Eris en Pluto
Melkweg
= band van melkachtige mist met duizenden sterren
= ons sterrenstelsel = verzameling sterren en planeten
draaiende spiraal van licht
sterrenstof, sterrennevel
sterren
zon
warmte en licht
groter dan alle planeten bij elkaar
alle planeten draaien rondjes rond de zon > opkomen en ondergaan zon > dag en nacht
zonnevlekken = donkere vlekken = plaatsen waart temperatuur daalt met 2000°C
Noorderlicht = zonnewind
= middelpunt zonnestelsel
enorme gasbollen
sterrenlicht dat wij zien is eigenlijk al lang uitgezonden
grote en kleine, verschillende kleuren (vb. witte dwergen, superreuzen, neutronensterren)
meeste sterren lijken vanaf aarde even groot, ze fonkelen
Poolster altijd op zelfde plek, het noorden
sterrenbeelden +-88
= denkbeeldige figuren door lijnen te trekken tussen verschillende helderen sterren
karakters uit Griekse mytologie
dierenriem (Ram, Stier, Tweelingen, Kreeft, Leeuw, Maagd, Weegschaal, Schorpioen, Boogschutter, Steenbok, Waterman en Vissen) afhankelijk van stan zon op tijdstip geboorte
Grote Beer en Kleine Beer
planisfeer = hulpmiddel om ze te zoeken
vallende sterren = meteoren, verbranden in luchtlaag aarde
zwart gat
= middelpunt sterrenstelsel
= superzware stofzuiger, slokt alles op wat dichtbij komt, dingen op afstand draaien eromheen
het donker
licht
onnatuurlijk licht
lichtjes en lampjes
lichtschakelaars
elektriciteit
zaklamp
nachtlampje
straatverlichting
kaarsen
aanstekers
lucifers
natuurlijk licht
maan
sterren
slapen
kamer
bed
kast
voorwerpen
dromen
gedachten, gevoelens, emoties, beelden
remslaap
onderbewustzijn
Freud
nachtmerrie
onaangename droom
angst, wanhoop, verdriet
troost
knuffel
beer
ouders
lichtje
boekje lezen
lichaam en hersenen laten rusten
Onze maan
cirkelt rond aarde, altijd met zelfde zijde naar aarde
grijs oppervlak bedenkt met gruis= stoflaag, inslagkraters, donkere vlekken = oude lava
donker en stil
minder zwaartekracht
maanonderzoeken sinds 1959 (Ranger-programma, Lunochod, Apollo-programma, Yutu)
in 4 dagen naar de maan met raket
maanfasen: nieuwe maan > jonge maansikkel > eerste kwartier > wassende maan > volle maan > afnemende maan > afnemende maansikkel > laatste kwartier > afnemende maansikkel
maansverduistering = rode maan = als maan achter de aarde zit en door de schaduw van de aarde heen beweegt
dag en nacht
dag als onze kant van aarde naar de zon is gedraaid
nacht als onze kant niet naar de zon is gericht
aarde draait rond eigen as en rond de zon
bioritme
Het Heelal
Bing Bang
explosie
oerknal
13,75 miljard jaar geleden
ontstaan hemellichamen
=
universum
kosmos
zonnestelsels, sterrenstelsels
enorme donkere ruimte met veel leegte en kleine stofdeeltjes
aan het uitdijen
hemellichamen
kometen = oude brokken ijs en stof
meteorieten = vallende stenen
planetoîden = rotsblokken
zonnestelsels
verschillende
planeten
dwergplaneten
manen
zonnen
sterren
melkwegen
zwarte gaten
meteoren = vallende sterren
