Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
LİTYUM - Coggle Diagram
LİTYUM
LİTYUMUN YAN ETKİLERİ
Tremor
Lityum kullanımı ile ilgili en yaygın tremor, valproat ile görülen tremora benzer olan ellerde 8-12 Hz sıklığında selim postüral bir tremordur.
-
Ciddi bir tremor, lityum entoksikasyonunun belirtisi olabilir.
Lityum Entoksikasyonu:
Genellikle konsantrasyon ne kadar yüksek ve maruz kalma ne kadar uzun ise entoksikasyon o kadar ciddi olacaktır.
Dizatri, ataksi ve kaba tremor erken belirtilerdir.
-
Olumsuz bulgular şuur bozulması, nöromusküler irritabilite(fasikülasyon, myoklonus), nöbetler ve komayı kapsar.
Tedavi, lityumun vücuttan atılmasına yöneltilir. Hafif vakalarda alımın kesilmesi yeterli olabilir. Aşırı dozdan sonra gastrik lavaj gereklidir. Hemodializ, ciddi entoksikasyon için seçici tedavidir. Lityum dializle etkili şekilde ortadan kaldırılır.
Hastaların %20’den daha azında hiçbir yan etki görülmez. Fakat yaklaşık %30’u minor şikayetlerden daha fazlasına sahiptir.
-
-
Renal Reaksiyonlar
Lityum, böbreklerde ADH etkisini inhibe ederek primer olarak idrar volümünü artırmaktadır.
Lityum, böbrek morfolojisini de değiştirebilmektedir. En yaygın bulgu, nonspesifik interstitial fibrosisdir.
Poliüri, en rahatsız edici renal etkidir.
Uzun süre lityum alan hastaların %21’inde azalmış glomerule rfiltrasyon hızı ve %12’sinde ise artmış serum kreatin bulunmuştur.
-
-
Çoğu hasta için serum kreatininin periodik ölçümü ve bir idrar analizi, lityum kullanan hastalarda en azından yılda bir defa yapılmalıdır.
Dermatolojik yan etkiler
Akne ve psöriazisin ortaya çıkışı veya kötüleşmesi, değişik tip döküntüler ve saç kaybını(bazen lityumla oluşan hipotiroidizmle ilişkilidir) kapsar.
-
•Bulantı, iştah kaybıve ishal gibi-gastrointestinalyan etkileryaygın ve genellikle hafiftir.
•Lityumun en yaygın hematolojik etkisi, selim, reversibl ve genellikle granülosit üretiminin uyarılması ile oluşmuş hafif granülositozdur.
FARMAKOKİNETİK
•Standart preparasyonlarla1-1.5 saat içinde ve yavaş ve kontrollü salınan preparasyonlarla 4-4.5 saat içinde pik yapar.
-
-
-
•Lityumun eliminasyon yarı ömrü yaklaşık 18-24 saattir. (Glomeruler filtrasyon hızında yaşla ilişkili azalmadan dolayı yaşlılarda önemli şekilde daha uzundur.)
•Lityum vücudun her tarafında yaygın şekilde dağılır. (Dokulardaki oran ve giriş büyüklüğü değişmektedir.)
-
-
HIZLI DÖNGÜLÜ HASTALAR
Ultra-hızlıdöngüler 24-48 saatlik sikluslara sahiptir ve ultra-hızlı döngü kavramı, 24 saatlik bir dönem içinde sık mizaç kaymaları olan hastaları tanımlamak için kullanılmaktadır.
-
-
AD ilaçlarla önceki tedavi lityuma daha kötü bir cevaba yol açabilir. AD ilaçlar hızlı döngü oluşturabildikleri için, sadece AD ilacı kesme, döngü paternini yavaşlatmak için yeterli olabilir.
-
-
Diğer tedavi yaklaşımları kalsiyum-kanal inhibitörleri, klozapin, olanzepin, risperidon, gabapentin ve lamotrigine gibi ilaçları ve EKT’yi kapsamaktadır.
İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ
Antikonvülsanlar
Tedaviye dirençli vakalarda lityum sıklıkla karbamazepin, klonazepam ya da valproat veya bir derece daha az olarak gabapentin ve lamotrigine ile kombine edilmektedir.
Antidepressanlar
Lityum, potent serotonin reuptake inhibitörleri ile kombine edildiğinde serotonine sendromuna benzer bazı raporlar mevcut olmasına rağmen genellikle lityum ve antidepressan kombinasyonları emin ve etkilidir.
-
-
-
Diüretikler
-
Öte yandan furosemid gibi loop diüretikler lityum klirensini düşürmez, artırabilirler.
Osmotikve ksantin diüretikler(kafein, teofillinve aminofillin) de lityum klirensini artırırlar.
-
ENDİKASYONLAR
Depresyon:
-
Depresse bipolar bozukluk hastalarının %79’u ve major depressif bozukluk hastalarının %36’sı lityuma kısmi veya tam bir cevap vermektedir.
-
Daha ciddi depresyonlarda lityum, bir antidepressan ilaç ile kombine edilebilir.
•İdameTedavisi:
-
Mikst veya disforik mani, hızlı döngülü mani, birçok önceki atağı yaşama, epizotlar arası işlevselliğin kötü olması, komorbid madde kullanımı ve komorbid kişilik bozukluğu durumunda lityumidametedavisinecevapvermezorlaşmaktadır.
Lityumla uzun süreli tedavi, bipolar bozukluğu olan hastalarda manik ve depressif atakların sıklığını, şiddetini ve süresini azaltmak için etkili bir yoldur.
Başarılı lityum tedavisinin kesilmesini takiben, tekrarlama riski önemli şekilde artmaktadır.
-
-
Major Depresyon
Lityum karbonat, antidepressan ilaçlara eklendiğinde hastaların ortalama %50-60’ı cevap vermektedir.
-
Major depressif ataklar tek başına lityuma cevap verebilmelerine rağmen klasik antidepressan ilaçlar daha etkilidirler ve tercih edilen tedavidirler.
Uygun cevaplar, hem psikotik hem de non psikotik depresyonda tanımlanmıştır.
Çoğu çalışma, major depressif bozukluğun uzun süreli tedavisi için lityumun plasebodan daha etkili ve antidepressan ilaçlar kadar etkili olduğunu bulmuştur.
-
ÖNLEMLER
-
Hamile Hastalar
İlk trimestr sırasında lityuma maruz kalmış bebeklerde Ebstein anomalisinin %11 oranında bir sıklığı bildirilmiştir.
Lityum, meme ile beslenme sırasında da kontrendikedir.
Lityum, fetal riski olan ilaçlar içersindedir.
Çocuk ve adolesanlar
Uzun süreli lityum tedavisi kararı daha güç verildiğinden çocuklar ve genç adolesan tedavisinin altı aydan daha uzun sürmemesi tavsiye edilmektedir.
LİTYUM
İdame Dozu
-
Özellikle önceden birkaç atak geçirilmişse tekrarlama riski vardır ve lityuma tekrar başlandığında cevabın başarısız olabileceği hakkında raporlar mevcuttur.
İdame tedavisi sırasında hastalar klinik olarak değerlendirilmeli, lityum düzeyleri periodik olarak tesbit edilmeli ve uygun laboratuvar testleri düzenli aralıklarla yapılmalıdır.
Başlama Dozu
Lityum günlük 1200-1800 mg’lık günlük total bir dozu, genellikle 0.8-1.2 mEq/L’lik antimanik serum konsantrasyonunu oluşturur.
0.6-1 mEq/L’lik idame düzeyleri, genellikle günlük 900-1200 mg ile elde edilebilir.
Lityum tedaviye bölünmüş dozlarda başlanır. Hasta stabilize olduktan sonra günlük tek doz bazen uygundur.
-
Kesilme
-
İlacın ani kesilmesinin, mani ya da depresyonun erken tekrarlama olasılığının yükselttiği ileri sürülmektedir.