Meconium Aspiration Syndrome (MAS)
ภาวะสูดสำลักขี้เทาในเด็กแรกเกิด
พยาธิสรีรวิทยา
ความหมาย
เป็นกลุ่มอาการหายใจลำบากที่เกิดเนื่องจากทารกสูดสำลักขี้เทาซึ่งปนอยู่ในน้ำคร่ำเข้าไปในทางเดินหายใจอาจเกิดขึ้น
ขณะอยู่ในครรภ์ ขณะคลอดหรือทันทีหลังคลอด โดยความรุนแรงของโรคมีความแตกต่างกัน
ทารกที่อยู่ในครรภ์มารดาเมื่อมีภาวะขาดออกซิเจน
ร่างกายของทารกจะมีการปรับตัวเพื่อหาแหล่งของออกซิเจนมาใช้ เมื่อรับออกซิเจนจากสายสะดือไม่ได้ ทารกจะมีภาวะเครียด เป็นผลทำให้มีการคลายตัวของหูรูด ลำไส้ของทารกส่งผลให้ทารกมีการถ่ายขี้เทาปนในน้ำคร่ำมารดาเมื่อทารกคลอดและมีการสูดสำลักขี้เทา
ลักษณะ
2) ลักษณะความผิดปกติทางพยาธิสภาพของรกและทารกในครรภ์ที่ตอบสนองต่อความเครียด
1) ลักษณะทางพยาธิสรีรวิทยาปกติที่เกิดจากการเคลื่อนตัวของลำไส้
สาเหตุ
ปัจจัยด้านมารดา
- มารดามีภาวะรกเกาะต่ำหรือรกลอกตัวก่อนกำหนด
- มารดามีภาวะน้ำคร่ำ น้อยกว่าปกติ
- มารดามีภาวะความดันในโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์
- มารดามีภาวะถุงน้ำคร่ำ อักเสบหรือการติดเชื้ออื่นๆ
- มารดาอายุครรภ์มากกว่า 42 สัปดาห์ ที่ส่งผลให้รกเสื่อมสภาพ
อาการและอาการแสดง
ปีกจมูกบาน
หายใจลำบาก
ปอดมีเสียงผิดปกติ เสียงคราง
มีการใช้กล้ามเนื้อช่วยในการหายใจ
หอบเหนื่อย
การวินิจฉัย
- ตรวจร่างกายพบน้ำคร่ำ มีตะกอนขี้เทาปนในระยะคลอด
- ภาพถ่ายรังสีทรวงอกพบความผิดปกติ ได้แก่ alveolar
infiltration hyperaeration atelectasis
- ทารกมีอาการหายใจลำบาก มีการใช้กล้ามเนื้อในการหายใจ
- การส่งตรวจวิเคราะห์ก๊าซในเลือดอาจพบภาวะกรดในร่างกายค่า pH <7.25 ภาวะคาร์บอนไดออกไซด์คั่ง (PCO2, 55mmHg) ภาวะพร่องออกซิเจน (PO2, 80mmHg)
การพยาบาล
- การดูแลเพื่อส่งเสริมความสุขสบายและลดการใช้ออกซิเจนในร่า
งกาย
- การบริหารยาแก่ทารก พยาบาลต้องมีความระมัดระวังในการให้ยาตรวจสอบขนาดยา ชนิดของยาให้ถูกต้อง
- การพยาบาลเพื่อส่งเสริมให้ทารกได้รั
บการช่วยหายใจอย่างมีประสิทธิภาพ
- การดูแลตามอาการของทารก เช่น การป้องกันการติดเชื้อ
- การประเมินอาการและอาการแสดงของทารกการประเมินความรู้สึกตัว สีผิว การตอบสนองต่อการกระตุ้น ความตึงตัวของ
กล้ามเนื้อ สัญญาณชีพ
- การดูแลด้านจิตใจของบิดา-มารดา
ทารกแรกเกิดเป็นกลุ่มผู้ป่วยเปราะบาง
การรักษา
- การรักษาทางยา การเลือกใช้ยาพิจารณาตามอาการของทารก
- การเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญ ได้แก่
ภาวะลมรั่วในช่องเยื่อหุ้มปอดและภาวะความดันในปอดสูง
- ให้ทารกได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
ปัจจัยด้านทารก
เมื่อทารกในครรภ์มารดา มีภาวะขาดออกซิเจน ร่างกายของทารกจะมีการปรับตัวเพื่อหาแหล่ง ของออกซิเจนมาใช้ เมื่อรับออกซิเจนจากสายสะดือไม่ได้ ทารกจะมีภาวะเครียด เป็นผลทำให้มีการคลายตัวของหูรูดลำไส้ของทารก ส่งผลให้ทารกมีการถ่ายขี้เทาปนในน้ำคร่ำมารดา
กลุ่มยาที่ใช้บ่อยคือ กลุ่ม opioids ยาที่ใช้บ่อยคือ fentanyl และกลุ่มยา benzodiazepam ยาที่ใช้บ่อยคือ midazolam ยาทั้ง 2 กลุ่มนี้ใช้ในกรณีเพื่อให้ทารกพักผ่อน ลดการใช้ออกซิเจนในร่างกาย