Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
EKOSISTEMAK - Coggle Diagram
EKOSISTEMAK
1. EKOSISTEMAK ETA EKOSFERA
Ekologia
: izaki bizidunak haien artean eta ingurunearekin dituzten harremanak aztertzen dituen zintzia.
Ekosistema
: eremu jakin batean bizi eta elarrekin eta ingurunearekin erlazionatzen diren izaki bizidunen multzoa.
Ekosistema bat aztertzean...
BIOTOPOA (ingurunea)
arteko erlazioa aztertzen da
BIOZENOSIA (izak. bzi.)
2. LEHORREKO EKOSISTEMAK
eremu polarra/epela/beroa/
eragin gehien duten faktore abiotikoak:
Tenperatura, plubiositatea
2.1 EREMU EPELETAKO EKOSISTEMAK
BASO HOSTOERORKORRA: :
-latitude altuak
ingurune menditsu
prezip.urte osoan
neguak hotzak
udak epelak
hosto erorkorreko zuhaitzak, pagoak, gaztainondoak...ç
hostoak galdu udazkenean
azeriak, hartzak...
BASO MEDITERRANEOA:
latitude baxuak
udak beroak/lehorrak
neguak lehunak
pinuak, zuhaixkak
narrastiak, untxiak, basurdeak, oreinak...
ESTEPA
: belarkarez/sastrakaz ,
zelai eremuak,
prez. gutxi, basoiloak, saguak, muxarrak
2.2 EREMU POLARRETAKO EKOSISTEMAK
BASAMORTU POLARRAK: :
hotza da,
lehortea ,muturrekoa da,
elur lehorra edo harrien pilaketa nagusi,
Prezipitazio gutxi izaten da eta ia solidoa,
animali gehienak haragijaleak dira, pinguinoak, itsas txakurrak, mortsak eta hartz zuriak
TUNDRA:
tenperatura baxuak,
lurzorua izoztuta egoten denez, ezinezkoa da
zuhaizkarak hastea; bertako landareria belarkarek edo goroldioak osatzen dute, otsoak, kotoiek eta katamotzak
TAIGA: :
bertako baldintzak aldatu egiten dira urtean zehar,
hegazti asko daude udan baino neguan egiten dute.
Hartz errea or bizi da eta neguan hibernatzen du.
2.3 EREMU BEROETAKO EKOSISTEMAK
BASAMORTU BEROA::
plubiositate baxua,
klima lehorra, landare gutxi.
Gameluak eta narrastiak.
SABANA:
ehorra eta luzea urtaro bat eta bestea hezea,
prezipitazio irregularra
tenperatura altuak, akaziak, zebrak, lehoiak eta gazelaK
OHIAN EKUATORIALA:
prezipitazio ugari, tenperatura
eta argi-baldintza egonkorra, landareri aberatsa
eta aniztasun handia.
BASO TROPIKALA:
prezipitazio irregularra
, bi urtaro: hezea eta beroa, eta bestea lehorra,
hosto zabaleko zuhaitzak, intsektuak eta anfibioak.
3. URETAKO EKOSISTEMAK
.
Faktore mugatzaileaK
argia,
oxigenoa kantitate
gazitasuna eta
uraren zirkulazio abiadura dira.
-
Argi kantitatea
: uraren uhertasunak eta sakontasunak baldintzatzen dute
--
Oxigeno kantitatea
: ur-lasterrek eta uhineko nahasketak sortuz gero, hondoak behar bezala oxigenatzen dira. Zenbat eta tenperatura altuagoa, oxigeno gutxiagoa.
gazitasuna:
ur gezakoak eta itsasokoak
- Uraren ziklo abiadura
: ur geldoetan eta ur lasterreko ekosistemak ezberdinak dira.
**3.1 URETAKO EKOSISTEMAKO ORGANISMO MOTAK
.
Bentosa
: hondoan bizi dira, adb: olagarroa, itsas izarra
Nektona
: igeri egiten dute, adb: arrainak, itsas ugaztunak.
Planktona
: ur lasterren bidez mugitzen, mikroskopikoak dira batzuk, alga zelula bakarra eta beste batzuk begi hutsez ikusten dira, animali batzuen larbak.
3.2 ITSASOKO EKOSISTEMAK:
EREMU PELAGIKOA
: argitasuna jaso
, ugarienak plaktona eta organismo igerilariak
2 eskualde bereizi
: neritikoa--> kostaldetik urbil dauden ur masak
ozeanikoa--> plaka kontinentaletik urrun, ozeano zabaleko ur masek
EREMU BATIALA:
200m-3000m,
ilun dagoenez, ez landare ekoizlerik
animali gehienak materia organikoekin elikatu
EREMU ABISALA:
3000m sakoneratik behera,
ez da argirik iristen
oso presio altua
osganismo:
bentikoak, arrain abisalak
3.3 UR GEZAKO EKOSISTEMAK:
LOTIKOAK:
ur laster guztiak (ibaiak, errekak...)
, zenbat eta zurrunbilotsuagoa izan orduan eta oxigeno gehiago
LENTIKOAK: sakonera gutxiko ur masak, urak gediak edo oso gutxi mugitu
4. BIOTOPOAREN ETA BIOZENOSIAREN ARTEKO HARREMANAK
-lehorreko ekosistemetako moldaerak:
.
Hezetasuna eta tenperatura
: landare askok estoma ugari dituzte tranparizizazioa erraztekoa. Landareek hosto txikiak dituzte lurrunketa gutxitzeko eta sustrai sakona eta zabalak.
Argia
: argi gutxiko ingurunetan landare asko hazten dira. hosto zabal , oso handiak dituzte argi berenganatzeko ahalik eta azalera gehien izateko
-uretako ekosistemetako moldaerak
:
Uraren mugimenduak
: animali asko haitzuloetan edo harrien azpian babesten dira eta beste batzuek igeri egiten dute.
.
Argia
: alga batzuek pigmentu bereziak dituzte argitasun gutxiko eremu sakonagotara iristen den argi energia bereganatzeko
4.1 TXOKO EKOLOGIKOA ETA HABITATA
- Habitata:
espezie guztiak ezaugarri jakin batzuetara moldatuta, eta ezaugarri horiek dituzten ingurunetan bizi daitezke, adb: pandak, txinetako banbuetan soilik bizitzen dira.
Txoko
ekologiakoa
: izaki bizidun jakin baten bizimodua ahalik eta zehatzen deskribatzen dugunean, haren txoko ekologikoa deskribatzen dugu
5. IZAKI BIZIDUNEN ARTEKO HARREMANAK
5.1 HARREMAN TROFIKOAK
.
- Ekoizlea
: autotrofoak dira, eguzki energia erabiliz mantenugai organikoak sortzeko ingurunetik lortzen dituzten molekula inorganikotik landareak eta algak.
- Kontsumitzaileak
: heterotrofoak dira, ekoizleek sortutako materia organikoa hartzen dute elikagai moduan, beldarrak.
.
Lehen mailakoak: belar jaleak, adb: behiak, beldarrak…
2garren mailakoak: belarjaleez elikatzen diren haragijaleak dira, adb: hartzak, otsoak…
3garren mailakoak: organismo haragijaleak dira, 2garren mailako haragijaleak dira, adb: marrazoak, tigreak…
deskonposatzaileak:
ekoizle esta kontsumitzaileen hondarra+hilotzak jan. matria organikoa deskonposatzen dute. adb. bakterioak, onddoak
5.2 ESPEZIE BARNEKO HARREMANAK
• Familia-asoziazioak
. Gurasoek eta kumeek osatzen dituzte. Haien helburua ugalketa eta kumeak babestea da. Hegazti eta ugaztun askok osatzen dituzte
. •
Asoziazio sozialak
.lana partekatzeko kolonia. abd, erleek, inurriak.
• Asoziazio taldekoiak
. aldi baterako elkarrekin, bizi banakoen taldea, migratzeko, janaria biltzeko, abarretako. abd. hegazti asko
.
• Kolonia-asoziazioak
. Elkarri lotuta dauden . ABD. KORALEK
5.3 ESPEZIEARTEKO HARREMANAK
Harraparitza
. Banako batek (harraparia) beste bat harrapatu eta hiltzen du
Parasitismo
a. Banako bat (bizkarroia) beste baten (ostalaria) bizkar bizi da
inkilinismoa
: beste espezie baten gorputzean edo hondakinetan babesa
Komentsalismoa
. Banako batek etekina ateratzen dio beste organismo baten jardunari.
Mutualismoa
. Bi banako edo gehiago elkartzen dira, guztien onerako
Sinbiosia
:elkarren beharra dute bizirauteko.