Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
3 quy luật cơ bản của phép BCDV - Coggle Diagram
3 quy luật cơ bản của phép BCDV
Quy luật
Khái niệm
Là những mối liên hệ khách quan, phổ biến, bản chất, tất nhiên và lặp đi lặp lại giữa các mặt, các yếu tố, các thuộc tính bên trong mỗi một sự vật, hiện tượng hay giữa các sự vật, hiện tượng với nhau
Tính chất
Tính khách quan
Phổ biển
Đa dạng, phong phú
Quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về lượng thành những sự thay đổi về chất và ngược lại
Các khái niệm
Chất
Để chỉ tính quy định khách quan, vốn có của sự vật, hiện tượng; là sự thống nhất hữu cơ các thuộc tính cấu thành sự vật, hiện tượng; phân biệt sự vật, hiện tượng với sự vật, hiện tượng khác
Lượng
Chỉ tính quy định khách quan, vốn có của sự vật, hiện tượng về các phương diện như quy mô, số lượng, tốc độ, nhịp điệu của quá trình vận động và phát triển
Mối quan hệ biện chứng
Sự thay đổi về lượng tất yếu sẽ dẫn đến sự thay đổi về chất
Tuy nhiên, không phải bất kì sự thay đổi nào về lượng cũng dẫn đến sự thay đổi căn bản, hoàn toàn về chất
Bước nhảy
Khái niệm để chỉ giai đoạn chuyển hóa cơ bản về chất của sự vật, hiện tượng do những thay đổi về lượng trước đó gây ra, là bước ngoặt cơ bản trong sự biến đổi về lượng
Bước nhảy là sự kết thúc 1 giai đoạn vận động, phát triển; đồng thời là sự khởi đầu cho 1 giai đoạn vận động, phát triển mới
Độ
Chỉ tính quy định, mối liên hệ thống nhất giữa chất và lượng; là khoảng giới hạn mà trong đó, sự thay đổi về lượng chưa làm thay đổi căn bản, hoàn toàn về chất
Điểm nút
Khi lượng thay đổi đến 1 giới hạn nhất định sẽ dẫn đến sự thay đổi về chất. Giới hạn đó là điểm nút
Ý nghĩa phương pháp luận
Trong nhận thức và thực tiễn, tùy mục đích, cần từng bước tích lũy về lượng để thay đổi chất. Đồng thời, cần phát huy sự tác động của chất mới theo hướng làm thay đổi lượng của sự vật, hiện tượng
Có nhiều loại bước nhảy khác nhau, đa dạng và phong phú
Cần vận động linh hoạt các hình thức của bước nhất cho phù hợp với từng điều kiện, lĩnh vực cụ thể
Cần phải chú ý cả chất và lượng để có quyết định toàn diện trong nhận thức
Quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập
Các khái niệm
Mâu thuẫn
Khái niệm
Chỉ mối liên hệ thống nhất, đấu tranh và chuyển hóa giữa các mặt đối lập của sự vật, hiện tượng hoặc giữa các sự vật, hiện tượng với nhau
Tính chất chung
Tính khách quan và phổ biến
Mâu thuẫn là cái vốn có trong mọi sự vật
Tính đa dạng, phong phú
Có nhiều loại mâu thuẫn khác nhau
Các mặt đối lập
Những mặt, những thuộc tính, những khuynh hướng vận động trái ngược nhau nhưng là tiền đề, điều kiện để tồn tại với nhau
Quá trình vận động của mâu thuẫn: Các mặt đối lập vừa ĐẤU TRANH vừa THỐNG NHẤT với nhau
Thống nhất
Sự liên hệ, ràng buộc, không tách rời, quy định lẫn nhau của các mặt đối lập, mặt này lấy mặt kia làm tiền đề tồn tại
Đấu tranh
Chỉ khuynh hướng tác động qua lại, loại trừ, phủ định nhau của các mặt đối lập
Ý nghĩa phương pháp luận
Phải có quan điểm lịch sử - cụ thể trong giải quyết mâu thuẫn
Phân biệt đúng vai trò, vị trí của từng mâu thuẫn trong từng hoàn cảnh, điều kiện nhất định
Tôn trọng mâu thuẫn, phát hiện mâu thuẫn, phân tích đầy đủ các mặt đối lập, nắm được bản chất, nguồn gốc, khuynh hướng của sự vận động và phát triển
Quy luật phủ định của phủ định
ý nghĩa phương pháp luận
Cần nhận thức đầy đủ hơn về sự vật, hiện tượng mới, ra đời phù hợp với quy luật phát triển
Trong tự nhiên: diễn ra tự phát
Trong xã hội: Phụ thuộc vào nhận thức và hành động của con người
Phải phát hiện, ủng hộ và đấu tranh cho thắng lợi của cái mới, khắc phục tư tưởng bảo thủ, trì trệ, giáo điều,...; kế thừa có chọn lọc và cải tạo,... trong phủ định biện chứng
Cần nhận thức đúng về xu hướng phát triển là quá trình quanh co, phức tạp theo các chu kỳ của phủ định của phủ định
Phủ định của phủ định
Quy luật phủ định của phủ định khái quát sự phát triển tiến lên nhưng không theo đườn thẳng mà theo đường "Xoáy trôn ốc"
Phủ định của phủ định kết thúc một chu kỳ, nhưng lại trở thành điểm xuất phát của một chu kỳ mới hơn, cao hơn, phức tạp hơn -> Cứ như thế, tạo thành những đường xoáy ốc cho đến vô tận
Đường xoáy ốc rất phức tạp, tùy theo lĩnh vực và trình độ phát triển của các sự vật, hiện tượng
Khái niệm
Phủ định
Sự vật, hiện tượng cũ ra đời, tồn tại, phát triển rồi mất đi, được thay thế bằng sự vật, hiện tượng khác
Phủ định biện chứng
sự phủ định mà tạo ra tiền đề, điều kiện cho quá trình phát triển của sự vật, hiện tượng mới
Đặc điểm
Khách quan
Vì nguyên nhân của sự phủ định nằm ở bản thân sự vật, hiện tượng, phủ định biện chứng là sự tự phủ định
Phổ biến
Diễn ra trong mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội, tư duy
Tính đa dạng phong phú
Thể hiện ở nội dung, hình thức của phủ định
Tính kế thừa
Sự vật, hiện tượng mới ra đời có chọn lọc và cải tạo yếu tố còn thích hợp; loại bỏ các yếu tố gây cản trở cho sự phát triển của sự vật, hiện tượng mới
Các yếu tố chọn giữ lại sẽ được cải tạo, biến đổi để phù hợp với sự vật, hiện tượng mới
Sự vật, hiện tượng mới có chất giàu có hơn, phát triển cao hơn, tiến bộ hơn
Kế thừa biện chứng có sự liên hệ thông suốt bền chặt giữa cái mới với cái cũ, giữa nó với quá khứ của chính nó