Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ARNAS APARATUA ETA ARNASKETA - Coggle Diagram
ARNAS APARATUA ETA ARNASKETA
Zertarako balio du? Zelulek digestio-aparatuaren bidez lortutako mantenugaiak ez ezik, oxigenoa ere behar dute, hori gabe, ezingo lirateke elikagaiak mugitu, biderkatu edo energia bihurtu.
Arnasketa zelularrean,
mantenugaiak eta oxigenoa substantzia sinpleago bihurtzen dira eta energia askatzen da. Prozesu honetan hondakin substantziak sortzen dira, CO2 adibidez, eta deuseztatu egin behar dira.
**
Arnasketa
: organismoak bizitzeko behar duen airearen oxigenoa lortzeko prozesua da. Gainera, prozesu horretan beharrezkoa da arnasketa zelularrean sortutako karbono dioxidoa (CO2) kentzea.
Arnas aparatua honakoek osatzen dute:
Arnasbideak
: Sudur-hobiak, Faringea, laringea, trakea, bronkioak, bronkioloak
Birikak
Arnas aparatua eta osasuna
Goiko arnasbideetan infekzioak gertatzen badira, hotzeria edo gripea sortzen da. Infekzioak beheko arnasbideetan sortzen badira , bi kasu gerta daitezke: infekzioak hodietan instalatzea eta bronkitisa eragitea edo biriketako ehunean sortzea eta pneumonia eragitea.
Gure arnas sistema eta ingurukoena babesteko aholkuak:
Arnasa sudurretik hartu, eta ez ahotik, iragazteko eta airea berotzeko.
Gelak aireztatu airea berritzeko.
Ahoa estali eztul edo doministiku egitean.
Arnas sistemako beste gaixotasun larri batzuk tabakoaren ondoriozkoak dira. Tabakoak eragiten dituen bi gaixotasun larri dira:
Bronkitis kronikoa:
tabakoaren kea duten substantziek muki ugari sortzen dituzte, eta horrek oztopatu egiten ditu arnasbideak.
Biriketako, laringeko, ahoko edo hestegorriko minbizia:
tabakoak biriketako minbiziaren % 90 eragiten du, eta beste minbizi mota batzuk agertzen laguntzen du.
Gas trukea
Nola gertatzen da gas-trukea?
:
Oxigeno askoko airea sudurzuloetatik sartzen da, faringea, laringea eta trakea zeharkatzen ditu eta biriketara sartzen da bronkioak, bronkioak eta biriketako albeoloak zeharkatuz.
Biriketako albeoloetan gas-trukea egiten da. Hori posible da biriketako albeoloak geruza oso finez osatuta daudelako eta odol-kapilarrez inguratuta daudelako.
Biriketako albeoloetara iristen den airea oxigeno ugarikoa da eta karbono dioxido gutxikoa. Albeoloetara iristen den odola oxigeno gutxikoa da eta karbono dioxido ugari du.
Hedapenaren prozesutik, O2 albeoloetatik odolera pasatzen da eta CO2a odoletik albeoloetara. Beraz, albeoloetako O2 kontzentrazioa odolekoa baino altuagoa izan behar da eta albeoloetako CO2 kontzentrazioa odolekoa baino baxuagoa izan behar da.
Oxigenoa odoleko globulu gorriekin elkartzen da eta bihotzerantz doa. Karbono dioxidoa gorputzetik kanporatzen da arnasaldian.
Arnas aparatuaren egitura
:
Sudur-hobiak:
Airea arnas aparatura sartzen da sudur-barrunbetako sudur-zuloetatik.
Airea berotzea
Airea busti.
Airea garbitu
Usainak identifikatzea.
Faringea:
Sudurzuloetatik faringera pasatzen da airea. Faringea arnas aparatuaren eta digestio-aparatuaren organo arrunta da. Faringea ahoa, sudurzuloak, trakea eta hestegorria lotzen dituen hodi bat da. Gainera, faringea entzumenarekin lotuta dago Eustakioren tronparen bidez
Laringea
: Faringetik igaro ondoren, airea laringera iristen da. Laringea faringearen eta trakearen artean dago, eta kartilagozko horma gogor batzuek osatzen dute. Epiglotisa laringearen sarreran dagoen egitura bat da eta digestio-hodia eta arnasketa-hodia banatzen ditu. Epiglotisa irenstean ixten da, janaria biriketarantz joan ez dadin.
Trakea:
Airea laringetik iristen da trakeara. Trakea 13 cm inguruko hodi malgu bat da, beti airearen pasabidean irekia dagoena, 20 eraztun kartilaginosoz osatua baitago. Trakeak biriketarantz eramaten du airea. Biriketara iritsi aurretik, trakea bronkioak izeneko bi hoditan banatzen da.
Bronkioak
: Trakea bi bronkiotan banatzen da. Bronkio hauetako bakoitza birika baterantz doa. Bronkioak, trakea bezala, kartilaginozko eraztunez osatuta daude.
Bronkioloak:
Biriken barruan, bronkioak, geroz eta txikiagoak eta finagoak diren hodietan banatzen dira, bronkioloak deituak.
Biriketako albeoloak:
Bronkioak biriketako albeoloak izeneko horma meheetako ehunka milioi zaku txikitan banatzen dira. Biriketako albeoloak, airearen eta odolaren arteko gas trukaketa eragiten duten odol kapilar ugariz inguratuta daude. Airearen oxigenoa odolera askatzen da eta karbono dioxidoa sudurretik eta ahotik isurtzen da.
Birikak:
Birikak barrunbe torazikoaren barruan dauden bi organo dira, saihetsek babesten dituztenak. Birikak diafragmaren gainean bermatzen dira, bular-barrunbea eta sabelaldea bereizten dituen muskulu bat dena, eta, bere uzkurdurarekin, barrunbe torazikoaren bolumena handitzea ahalbidetzen duena.