Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
LURRAREN BARNE DINAMIKA - Coggle Diagram
LURRAREN BARNE DINAMIKA
Lurrarren barneko energia:
Energia termikoa lurreko barnetik dator, nukleotik.
Lurrikarak
Gainazalean mugimendu bortitzak eta laburrak.
Metatutako tentsioak askatzean sortzen dira.
-
Oso harri beroak
- Lurrazalaren azpian daude.
- Lurraren barneko beroa dute, batzuetan bero hori ur termaletatik edo geisterretik ateratzen dira.
Mendien sorrera*
- Gainazaleko materialak tolestean.
- Sumendien eraginaren ondorioz.
Bolkanismoa
Sumendiak urtutako harriak, lurrazalera kanporatu, gas kopuru handiak ere.
Plaka tektonikoak
- Kontinentala
- Ozeanikoa
- Mistoak
Kontinenteen jitoa
Alfred Wegeneren tesia: superkontinentea Pangea eta itsasoa Panthalassa.
Tesiaren frogak:
- Palentologikoak
-Paleoklimatikoa
- Geografikoak
- Geologokoak
Plaken ertz motak
Muga konbergentea edo suntsitzailea
- Subdukziozkoa
- Bi plaka oceaniko
- Talkazkoa
-
Muga eraldatzailea edo kontserbakorra
Lurraren geruzak
3 geruzatan egituratuta dago, geruzak etenune sismikoen bidez banatuta daude.
Etenune sismikoak. bi geruzen artean dagoen ukipen eremua.
- Lurrazala:
- Mantua:
- Nukleoa
-
Lurrikarak
Lurrazalaren higidurek eta hausturek eragiten dituzten bibrazioen ondorioz sortzen dira.
Higidura horiek harrietan pixkanaka metatutako tentsioak bat-batean askatzean sortzen dira.
- Epizentroa
-Gainazalean dagoen puntua da.
-Lurrikarak hor gehiago eragiten du hondamendia.
Hipozentroarekiko bertikalean dago.
- Hipozentroa
-Harrien haustura gertatzen da.
-Ozeanoaren hondoan dago.
- Tsunamiak: Hipozentroan harrien haustura gertatzen da, gainean dagoen ur-masa astintzen du eta olatua sortzen du.
Uhin sismikoak
Iturri batetik energia mekanikoa garraiatzen duen ingurune material elastiko batetik hedatzen diren oszilazioak.
- P uhinak: Primarioak eta azkarrenak, zuzen joaten dira.
- S uhinak: Sekundarioak eta motelagoak, "zik-zak" forma egiten dute.
Azaleko uhinak
Bi ingururen arteko interfasean hedatzen diren uhinak dira.
Bolkanismoa
- Mantuaren beroak urtutako harriak eta solido egoeran dauden harri txikiak eta handiak jaurtitzen ditu.
- Sumendien jarduera bortitzena ozeanoaren hondoan gertatzen da
- Magmatismoa: harriak erabat urtzea edo harrien zatiak urtzea da.
- Laba: gasak galdu dituen harri likidoa da.
Produktu bolkanikoak
- Gasak: Ugarienak CO2 eta ur-lurrunak.
- Likidoak:
-Tenperatura igotzean laba biguntzen da, eta azakarragoa da.
-Tenperatura geistean, laba oso likatsua egiten da, eta mantsoa da.
- Solidoak: Piroklasto dute izena, airera jaurtitako harriak dira.
-Bonba bolkanikoak.
-Lapiliak.
-Errauts bolkanikoak.
Jarduera bolkaniko motak
Erupzio motaren arabera sailkatzen dira, 4 daude.
- Sumendi vulkaniarra
-Errauts eta gas asko kanporatzen ditu.
-Domoa du, ondorioz azkenean sumendia lehertzen da.
- Sumendi hawaiarra
-Koladak ditu.
-Piroklasto oso gutxi ditu.
-Gas asko ateratzen ditu.
-Leherkortasun arrisku gutxi dauka.
- Sumendi stromboliarra
-Laba likatsua du.
-Kolada mantsoa du.
-Piroklasto asko ditu.
-Leherkortasun arrisku ertaina du.
-Kono bolkaniko altuagoa du hawaiarra baino.
- Sumendi pelearra
-Muturreko leherkortasuna dauka.
-Gas eta piroklasto asko ditu.
-Domoa badauka, leherkortasun oso handia dauka, sumendi eraikina deufestatzen da.
-