Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ekosistemen egitura eta dinamika - Coggle Diagram
ekosistemen egitura eta dinamika
ekosistemaren osagaiak
biozenosia
alde bizia
biotopoa
alde ez bizia
moldaerak
tenperaturara
ektotermoak: tenperatura ezin dute erregulatu
endotermoak: tenperatura erregulatu dezakete
hezetasunera
landareak: ur faltarako, hostoak txikitu, ura metatzeko ehunak eta sustrai handiak izan ditzakete
argira
Algetan edo uretako landareetan, normalean uretatik 10 metro baino gutxiagora daude, uretan argia ez delako ondo pasatzen.
presiora
Uretan, animalia askok igeri maskuria dute, presioa erregulatzeko eta gora edo behera joateko. Presio altuetan arrainak zapalak izaten dira.
lehorrean, andeetako llamak oxigenoa ondo erabiltzen dute altura handietan ez dagoelako hain beste.
gazitasunera
ekinodermoek ezin dute gazitasuna erregulatu eta toki espezifiko batzuetan bizi dira
Beste animalia batzuk(izokinak) gazitasuna erregulatu dezakete.
toleratntzia mugak eta faktore mugatzaileak
tolerantzia mugak espezie bakoitza zein lekutan edo kondizioetan bizi daiteken adierazten du.
organismo estenoikoak: gune optimo estua
organismo eurioikoak: gune optimo zabala
habitata eta txoko ekologikoa
habitata organismo batek duen bizileku tokia. Habitat batean espezie ugari egon daitezke.
txoko ekologikoa espezie batek habitata nola okupatzen ,zer bizimodu eta ekosisteman zer funtzio duen.
toki berdinean ezin dira bi espezie txoko ekologiko batean egon. Batak bestea ordezkatuko zuelako.
Harreman biotikoak
espeziearteko harremanak
mutualismoa:
2 espezieren artean bizitzen dira batak besteari zerbait ematen diolako( kokodriloa eta txori garbitzaileak)
mutualismoaren kasu berezi bat sinbiosia da. Zeinetan bata bestea gabe ezin da bizi(likena)
parasitismoa
Espezie parasito bat beste batean bizi da honi kaltetzen( bainop ez hiltzen). Adb. zorriak
harraparitza:
espezie batek beste bat ehizatzen du elikagaiak izateko( otsoak eta arkumeak)
inkilinismoa
Espezie bat beste batean bizi da, besteari ez zio ez kalterik ez onurarik egiten. Adb. txoriak zuhaitz batean.
lehiaketa
2 espeziek txoko ekologiko berdina dutenean, Lehiaten dira hori hartzeko(zebrak eta ñuak)
espeziebarneko harremanak:
lankidetza
Kolonia harremanak: guraso bera eta elkarrekin bizi direnak: marmotak
harreman sozialak: hierarkia dute( inurriak)
Harreman taldekoiak: aldi baterako elkar bizi dira. Harrapakinak ez izateko edo emigratzeko( arrainak, usoak)
familia harremanak: gurasoek animali kumea zaintzen dute.
lehiaketa: oreinak
Populazioak ekosistemetan
eremu jakin batean elkarrekin bizi iren eta ugaltzen diren espezie bereko organismoak.
Egoera ideal batean, hazkundea esponentziala izango litzateke. baino ez denez, esponentziala hasten izaten da baino jasate ahalmenera iristen denean gorabehera erregulatuak ditu.
elikadura harremanak:
ekoizleek materia biomasa egiten dute hau kontsumitzaileek jaten dute eta bukaeran, deskonposatzaileek masa ez organiko bihurtzen dute.
kate eta sare trofikoak
kate trofikoak zer animaliak zer animali jaten duen adierazten du. Sarea konplexuagoa da baina kate guztien batura adierazten du.
piramide trofikoak
maila trofikoen artean zer alde dagoen adierazten du
energiaren piramidea: maila trofiko bakoitzean zenbat energia pilatuta dagoen adierazten du.
biomasaren piramidea: maila bakoitzean zenbat biomasa dagoen adierazten du(hau ezin da alderantziz egon)
kopuruaren piramidea: maila bakoitzean organismoen kopurua adierazten du
Energia eta materia ekosistemetan
energia iturri handiena eguzkia da. Fotosintesitik hartzen dute enrgia hau. eta materia zikloaren fluxua ziklikoa da materia beti bihurtzen dagoelako.
ziklo biokimikoak ekosistemetan
ekoizleek materia organikoa sortzekobioelementuak behar dituzte. Bioelementuek ziklo bat dute: ziklo biogeokimikoa. Hau organismo batetik bestera eta gero airera doa. Ziklo hauek itxiak dira baina pertsonek aldatu dugu.
karbonoaren zikloa
karbonoa(CO2) airean dago, ekoizleek hartzen dute eta oxigeno bihurtu. Deskonposatzaileek eta kontsumitzaileek CO2 atmosferara bota. Sedimentazioak hondakin batzuk estali eta errgai fosil bihurtu. Erregai fosilek, sumendiek eta baso-suteek CO2-a atmosferara botatzen dute.
nitrogenoaren zikloa
nitrogenoa finkatzen duten bakterioak lurrean eta sustraietan bizi dira eta nitrogenoa amonio bihurtzen dute.Mikroorganismo batzuek animalien hondakinak eraldatu eta amonio bihurtu.eta landareek xurgatzen dute. Bakterio nitrifikatzaileek amonioa nitrato bihurtzen dute. elikaduraren bidez nitrogenoa deskonposatzaileetara iristen da eta bakterio eta onddo desnitrifikatzaileek nitratroa nitrogeno bihurtzen dute.
fosforoaren zikloa
landareek fosfato eran dagoen fosforo disolbatua hartu, eta elikadurarengatik kontsumitzaileetara iristen da. Hauek hiltzean lurrera botatzen dute fosfatoa eta itsasoko harri sedimentarioek higadurarekin fosfatoa askatzen dute atmosferara.
sufrearen zikloa
materia organikoaren deskonposatzeak hidrogeno sulfuroa askatzen du. landareek sulfuroa xurgatu eta kontsumitzaileetara joaten da, maila trofikoetatik. erregai fosilen erreguntzak eta sumendiek sufrea isurtzen dute atmosferara eta euri urak lurrera botatzen du.
ekosistemen eboluzioa
Segida ekologikoak sortzen dira ekosistemen dinamikarengatik. honek espezie anistasuna handitzea, ekosistemen konplexutasuna handitzea, biomasa handitzea eta ekosisteman aldaketak gertatzeko erreztasuna handitzea ekartzen du.
2 segida mota: 1. mailakoa: gizakiak ezer egin gabe zerotik hasten da bizitza , komunitate bat egin arte. eta 2. mailakoa: gizakiak edo faktore esternu batek komunitate bat hiltzen du eta zerotik kasi hasita komunitate berri bat toki berdinean sortzen da
