Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Digestioa gizakiengan - Coggle Diagram

- - - - Ubula
      - Mihia
        
        Muskulu organo bat da, Dastamen papilaz estalita dago
      - Ahosabaia
        
        Atzealde haragitsua du (ahosabai biguna), eta han aho gingila edo ubula dago zintzilik
      - Hortzeria
        
        Oietan sartuta dauden hezur piezak dira
        
        koroa, bistan dagoena, eta sustraia, barrukoa. Koroaren kanpoaldea hortzen esmalteak estalita dago
      - Ezpainak
  - - - Eustakioren tronparen
      - koana izeneko bi zuloren
      - glotis izeneko zulo
  - - - Kardia
        
        urdailaren sarrerako esfinterra da
      - piloroa
        
        irteerakoa
    - - Piloroa
        
        irteerako
      - Heste mehea (duodenoa)
      - Kardia
        
        urdailaren sarrerako esfinterra
      - Heste gorria
  - - - Jeiunoa
      - Ileona
      - Duodenoa
  - - - Heste itsua
        
        abdomeneko barrunbearen behealdean dago, eskuineko aldean, eta funtzio immunitarioak dituen adarkadura mehe bat du, 5-12 cm-ko luzerakoa
      - Kolonak
        
        lau atal ditu: goranzko kolona, zeharkako kolona, beheranzko kolona eta sigmoidea
      - Ondestea
        
        Ondestea uzkiaren bidez zabaltzen da kanpoaldera.
        
        Uzkia zulo bat da, eta bi muskulu esfinter ditu ixteko eta irekitzeko: uzki barruko esfinterra
    - - Kolon sigmoidea
      - Ondestea
      - Beheranzko kolona
      - Uzkia
      - Zeharkako kolona
      - Goranzko kolona
      - Balbula Ileozekala
      - Itsua
      - Apendizea
  - - - Ura, gatz mineralak eta muzina
      - Ptialina, almidoia digeritzen duen amilasa
      - Lisozima, entzima bakterizida bat
    - - Mihipeko guruinak
        
        Mihiaren azpian daude
      - Masailezurpeko guruinak
        
        Ahoaren zoruan daude
      - Guruin parotidak
        
        Masailezurraren angeluaren atzean daude, belarriaren azpian eta aurrean
  - - - Behazun xixkua
      - Pankrea
      - Behazun hodia
      - Duodenoa
      - Gibela
      - Pankrea bidea
      - Hodi zistikoa
- - - - mastekatzea, listuztatzea eta irenstea
  - - - Xurgapena digestioaren bidez lortutako mantenugaiak hesteetako epitelioan barrena odol kapilarretara igarotzea ahalbidetzen duen prozesua da
      - Jeiunoan, ileonean eta heste lodian gertatzen da
    - - Egestioa edo sabel hustea gorozkiak uzkitik kanporatzeko prozesua da
- - - - Azukrean aberatsak diren elikagaien hondarretatik abiatuta ahoko bakterioek sortzen dituzten azidoez hortz-haginetako esmaltea suntsitzen da, eta era horretan agertzen da txantxarra
    - - Ahoko mukosan agertzen diren ultzerazioak edo zauri irekiak dira, mukosaren infekzioek edo lesio mekanikoek eragindakoak
  - - - Urdaileko mukosaren hantura mingarri bat da, infekzioek edo elikagai desegokiek (alkohola, jaki pikanteak, zenbait sendagai…) eragindakoa
    - - Urdail mugikortasunaren edo urdaileko entzimen faltak eragindako digestioaren nahasmendu bat da, eta digestioak motelak eta astunak izatea eragiten du
    - - Zauri ireki bat da, batzuetan odola dariona, urdailaren barne mukosan agertzen dena
  - - - Glutenarekiko intolerantziak eragindako gaixotasun autoimmune bat da. Glutena zerealetan (garian eta garagarrean, adibidez) dagoen proteina bat da
    - - Heste mehea hanpatzea eragiten duen gaixotasun autoimmunitario bat da. Heste lodiari eragiten dionean, kolitis ultzeraduna esaten zaio
    - - Infekzio baten eraginez apendizea hanpatzean datza. Oinaze handia eragiten du abdomenaren behealdean, eskuineko aldean, bai eta gorakoa eta sukarra ere
  - - - Infekzioek edo alkoholak gibelean eragindako hantura bat da. Tratatzen ez bada, zirrosi hepatikoa eragin dezake, hau da, gibelaren ehuna pixkanaka suntsitzen duen nahasmendu bat
    - - Behazuneko harri batek hodi zistikoa buxatzean, behazun xixkua hanpatzen da
- - - - III. taldea
        
        Funtzio estrukturala dute
        
        Haragia, arraina, arrautzak, lekaleak eta fruitu lehorrak dira
        
        Proteinatan aberatsak diren elikagaiak dira
      - IV. taldea
        
        Funtzio estrukturala dute
        
        Esnea eta haren eratorriak (jogurta, gazta…) dira
        
        Proteinatan aberatsak diren elikagaiak dira
      - II. taldea
        
        Lipidotan aberatsak diren elikagaiak dira
        
        Funtzio energetikoa dute
        
        Olioak, gurina eta urdaia dira
      - V. taldea
        
        Funtzio erregulatzailea dute
        
        Barazkiak eta ortuariak dira
        
        Gatz mineral disolbagarrietan eta bitaminatan aberatsak diren elikagaiak dira
      - I. taldea
        
        Funtzio energetikoa dute
        
        Ogia, patatak eta zerealak dira
        
        Gluzidotan aberatsak diren elikagaiak dira
      - VI. taldea
        
        Funtzio erregulatzailea dute
        
        Gatz mineral disolbagarritan eta bitaminatan aberatsak diren elikagaiak dira
        
        Frutak dira