Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
okoliczności wyłączające winę - Coggle Diagram
okoliczności wyłączające winę
nieletniość
- poniżej 17 r.ż. (w szczególnych przypadkach 15 r.ż.) nie można przypisać winy na tyle wysokiej, aby skazać - brak zdolności do zawinienia ze względu na brak możliwości rozpoznania znaczenia czynu
niepoczytalność
- stan psychiczny człowieka, nie rozpoznaje on znaczenia swoich czynów lub nie może pokierować swoim postępowaniem
musi to być w czasie czynu
tylko całkowity brak tych zdolności
choroba psychiczna, upośledzenie umysłowe
nie rozpoznaje znaczenia czynu albo rozpoznaje, ale nie może pokierować swoim działaniem
przypisanie winy jest uwarunkowane wolą sprawcy, więc tutaj działa wyłączenie winy
ograniczona poczytalność
- w czasie popełnienia przestępstwa w znacznym stopniu ograniczona zdolność rozpoznania czynu lub pokierowania postępowaniem → tylko nadzwyczajne złagodzenie kary
nie stosuje się do nietrzeźwości lub odurzenia, prowadzą one do ograniczenia poczytalności, lecz sprawca to przewidywał lub mógł przewidzieć → często skutkuje zaostrzeniem kary (zwiększenie o połowę)
rozkaz
- polecenie działania lub zaniechania działania wydane służbowo żołnierzowi
nie popełnia przestępstwa żołnierz, który nie zdaje sobie sprawy, że rozkaz jest czynem zabronionym → wina nieumyślna, odpowiedzialność tylko wobec osoby wydającej rozkaz
popełnia, jeśli wie, że czyn jest zabroniony, powinien odmówić wykonania rozkazu → wina umyślna
błąd
- niezgodność między stanem rzeczywistym a jego odbiciem w świadomości człowieka; mylne wyobrażenie rzeczywistości po stronie sprawcy
nieświadomość
- elementy rzeczywistości nie odnalazły odzwierciedlenia w psychice sprawcy
urojenie
- wyobrażenie o rzeczywistości powstałe w psychice sprawcy, która obiektywnie nie istnieje
może wyłączać winę, zmniejszać ją lub nie mieć wpływu
błąd faktyczny
- usprawiedliwiony błąd co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego
nie popełnia przestępstwa
np. przywłaszczenie cudzej rzeczy, sądząc, że jest niczyja
usprawiedliwione błędne przekonanie, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu zabronionego o łagodniejszej odpowiedzialności → odpowiada na podstawie przepisu łagodniejszego
usprawiedliwione błędne przekonanie o okoliczności wyłączającej bezprawność albo winę, np. sądził, że działa w obronie koniecznej → nie popełnia przestępstwa
nieusprawiedliwiony błąd sprawcy → tylko nadzwyczajne złagodzenie
istotny i nieistotny
istotny
- wpływa na odpowiedzialność karną sprawcy
nieistotny
- nie wpływa na kwalifikację prawną, np. zabicie innej osoby niż planowano
błąd prawny
- sprawca dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności
np. w sytuacji, gdy sprawca nie wie o obowiązku posiadania określonego zezwolenia
wyłącza odpowiedzialność, a w rezultacie karalność, tylko wtedy, gdy jest usprawiedliwiony → rzadkie przypadki
może polegać na przyjęciu złej interpretacji przepisu
nieusprawiedliwiony → tylko nadzwyczajne złagodzenie
może być usprawiedliwiony np. z powodu dużej dynamiki zmian legislacyjnych, a ponadto krótkiego vacatio legis
stan wyższej konieczności
- działanie polegające na ratowaniu dobra chronionego prawem poświęcając inne dobro
dobro poświęcone nie może mieć wartości
oczywiście
wyższej niż dobro ratowane
jeśli dobro poświęcone ma wyższą wartość niż ratowane, to następuje przekroczenie granic stanu wyższej konieczności - sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie lub odejść od wymierzenia kary