Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
okoliczności wyłączające bezprawność - Coggle Diagram
okoliczności wyłączające bezprawność
obrona konieczna
- odpieranie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem
warunki legalności:
bezprawność zamachu
przeciwko dobru chronionemu
sprawca nie posiada "uprawnienia" do określonego zachowania, np. środki przymusu bezpośredniego policji
bezpośredniość zamachu
zamach musi zagrażać lub już trwać
eksces ekstensywny - niewspółczesność działania sprawcy w stosunku zamachu
obrona przedwczesna - brak bezpośredniego zagrożenia, defensio antecedens
zbyt późna - bezpośrednie zagrożenie już ustało, defensio subsequens
zastosowanie sposobu obrony współmiernego do niebezpieczeństwa zamachu
eksces intensywny - przekroczenie granic obrony koniecznej, użycie środka zbyt gwałtownego, gdy wystarczył łagodniejszy
może być nadzwyczajne złagodzenie lub odejście od kary
nie trzeba używać takich samych środków jak sprawca, tylko tych, które uważamy za konieczne, nawet niebezpiecznych narzędzi, jeśli nie było mniej niebezpiecznych, a równie skutecznych
nie ma przekroczenia granic, jeśli stanie się to pod wpływem strachu lub wzburzenia w wyniku zamachu - ocena oparta na przesłankach obiektywnych
nie ma przekroczenia granic, jeśli chodzi o wdarcie do domu, mieszkania, lokalu użytkowego itd., chyba że przekroczenie było rażące
musi być rzeczywisty - niebezpieczeństwo występujące obiektywnie, a nie subiektywnie
charakter samoistny - prawo do odpierania zamachu wszystkimi dostępnymi środkami
stan wyższej konieczności
- uchylenie bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem z jednoczesnym poświęceniem innego dobra
zasada subsydiarności - jedynym sposobem ratowania jednego dobra jest poświęcenie innego
zasada proporcjonalności dóbr - poświęcane musi mieć niższą wartość od ratowanego
nie można się na to powoływać, jeśli sprawca ma szczególny obowiązek chronić jakieś dobro, nawet z narażeniem na niebezpieczeństwo osobiste, np. ochroniarz, ratownik
zgoda pokrzywdzonego
nie wyłącza bezprawności czynu, jeśli zagraża on także interesom społecznym - im cenniejsze dobro, tym mniejsze znaczenie ma zezwolenie posiadacza, np. zabicie na żądanie
wyłącza bezprawność, gdy:
pokrzywdzony może swobodnie dysponować sowimi prawami
dotyczy przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego
brak zgody stanowi znamię przestępstwa, np. zabieg leczniczy bez zgody pacjenta
dotyczy przestępstw, w których opisie nie występuje bezpośrednie wskazanie na zgodę lub brak zgody pokrzywdzonego, ale z ich istoty wynika, że brak zgody jest przestępstwem, np. gwałt
działanie w granicach uprawnień lub obowiązku prawnego
czyn bezprawny traci tę cechę, bo wykonywany jest jako czynność urzędowa lub służbowa
warunki:
istnieje przepis nakazujący lub wyraźnie zezwalający
zaistniały określone przez ustawę warunki
należy do kompetencji organu lub osoby
sposób wykonania jest zgodny z prawem
np. stosowanie przymusu bezpośredniego przez policjanta
dopuszczalne ryzyko
w zakresie przeprowadzania eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego, ekonomicznego
dopuszczalne, jeśli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie, a oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia są zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy
eksperyment niedopuszczalny jest bez zgody uczestnika poinformowanego o spodziewanych korzyściach, ryzyku i jego prawdopodobieństwie oraz możliwości odstąpienia od udziału na każdym jego etapie
uprawianie sportu
niektóre zachowania mogłyby być uznane za zakazane, ponieważ łączą się z naruszeniem nietykalności cielesnej, uszkodzeniem ciała, a nawet śmiercią
dopuszczalne ryzyko - jest elementem gry, jeśli sprawca działa zgodnie z zasadami danej dyscypliny, np. bokser
zgoda pokrzywdzonego - sportowcy wiedzą jakie jest ryzyko
dopuszczalne, dopóki mieści się w zasadach gry, ponieważ na to wyraził zgodę uczestnik
działanie w ostatecznej potrzebie (wojskowej)
- w części wojskowej KK; jeśli w wypadku nieposłuszeństwa stosuje środki niezbędne do wymuszenia go, jeśli okoliczności wymagają szybkiego działania, a nie da się tego zrobić łagodniej
dozwolona krytyka
nie ma przestępstwa, jeśli:
zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy
zarzut publiczny jest prawdziwy i dotyczy postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub służy obronie społecznie uzasadnionego interesu
zniesławienie