Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial drugs) - Coggle Diagram
ยาต้านจุลชีพ
(Antimicrobial drugs)
ยาที่มีผลต่อเชื้อแบคทีเรียชนิดแกรมบวก
1.Penicilline
การแพ้ยาหรือภาวะภูมิคุ้มกันไว
(Hypersensitivity)
ผื่นลมพิษ (มีลักษณะเป็น maculoapular rash)
มีไข้ หอดลมหดตัว หลอดเลือดอักเสบ
Serim sickness , exfoliative dermatitis
Stevens-Johnson syndrome และ anaphaylaxis(ความดันโลหิตต่ำ หลอดลมหดตัว หอบอย่าวรุนแรง คลื่นไส้
อาเจียน ถ้ารุนแรงอาจเสียชีวิตได้)
ประโยชน์ทางคนีนิค
เป็นยาที่เลือดใช้เป็นอันดับแรก
เพื่อรักษาโรคติดเชื้อ แกรมบวก และ แกรมลบ
ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีประวัติแพ้ยากลุ่ม penicillin
และควรเลือกใช้ Erythromycin แทน
เลือกใช้เป็นอันดับแรกในหญิงตั้งครรภ์
ควรระวังอาการข้างเคียง เช่น ผื่นคัน อุจจาระร่วง เลือดไหลหยุดยาก
ระวังการใช้cephalosporin
อาจเกิดการแพ้ยาได้เช่นเดียวกับ penicillin
2.Cephalosporins
First-generation
มีประสิทธิภาพดีสำหรับเชื้อแกรมบวก
ฆ่าเชื้อกรัมลบได้บางชนิด เช่น E.coli, klebsiella
Cephalexin :1–4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
Cephradine :1–4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
Cephalothin , Cephapirin
Second – generation
สามารถฆ่า เชื้อกรัมลบได้มากชนิดกว่า และได้ผลดีกว่า
ผลต่อเชื้อกรัมบวกคล้ายๆกัน แต่ทนต่อ B- lactamase
Cefaclor : 250 มก.ทุก 8 ชั่วโมง
Cefamandole , Cefuroxime
Third – generation
มีผลออกฤทธิ์กว้างกว่า 2 กลุ่มแรก และสามารถฆ่าเชื้อPseudomonas ได้ด้วย
Cefotaxime
cefoperazone
Fourth – generation
ออกฤทธิ์กว้างและลึกที่สุดโดยเฉพาะต่อเชื้อแกรมลบทั้ง ที่ไวและดื้อยาใน 3 กลุ่มแรกและยากลุ่มอื่น
Cefpirome Cefepime
การเปรียบเทียบคุณสมบัติยา
อาการที่ไม่พึงประสงค์
การแพ้ยา (Hypersensitivity)
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน
IM ปวดร้อนบริเวณกล้ามเนื้อ
IV อาจเกิดการอักเสบ
ผลต่อไต ถ้าใช้ร่วมกับ Aminoglycoside จะเพิ่มความเป็นพิษต่อไต
ประโยชน์ทางคลินิกของ Cephalosporin
ไม่ควรเลือกใช้เป็นยาชนิดแรกในการรักษาการติดเชื้อทั่วไปที่อาการไม่รุนแรง
ควรระวังปฏิกิริยาระหว่างยาเหล่านี้กับแอลกอฮอล์ที่เรียกว่าDisulfiram–like reaction
ไม่ควรใช้ Cephalosporin ในผู้ป่วยที่มีประวัติการแพ้ยากลุ่มPenicillins เพราะอาจเกิดอาการแพ้ได้
3.Carbapenems
อาการไม่พึ่งประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตลดลง
หลอดเลือดดาบริเวณที่ฉีดอักเสบ ผิวหนังเป็นผื่น คัน และอักเสบenzymes ตับเพิ่มขึ้น
เด็กและผู้ป่วยโรคไตตอ้งมีการปรับขนาดยา
ฆ่าเชื้อแกรมลบและแกรมบวกทั้งชนิดaerobicและanaerobic
ใช้ได้ผลกับเชื้อพวก B -lactamase producing resistant strains
4.Monobactams
อาการไม่พึ่งประสงค์
เส้นเลือดดำบริเวณฉีดยาซ้ำๆ อักเสบ ผื่นคัน ท้องเสีย
ข้อบ่งชี้
ใช้รักษาโรคติดเชื้อแกรมnegative bacilli ชนิด
anaerobicในบริเวณทางเดิน หายใจ, ทางเดินปัสสาวะ, อวัยวะเพศ,กระดูกและข้อกระดูก, soft tissue และใน กระแสเลือด
มีประสิทธิภาพในการทำลายเชื้อเฉพาะแกรมลบ anaerobic เท่านั้น
ยาในกลุ่มนี้คือ astreonam
ได้รับการสังเคราะห์มาเพื่อให้มีความคงทนต่อการ ทำลายของB-lactamase
5.Polymyxins : Polymixin B , Polymixin E
อาการไม่พึ่งประสงค์
เป็นพิษต่อไตสูงมาก อาจทำให้ไตพิการอย่างถาวรได้
มีพิษ ต่อระบบประสาท ทำให้ชารอบๆปาก และอาจมีอาการเดินโซเซ
กล้ามเนื้อหายใจหยุดทำงาน โดยเฉพาะการฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
มีอาการแพ้ยา
6.Aminoglycoside
อาการไม่พึ่งประสงค์
พิษต่อไต
พิษต่อหู
การแพ้ยา เป็นผื่นแดง หรือลมพิษคัน มีไข้ บางรายอาจถึงขั้น anaphylaxis
ยับยั้งการสื่อประสาทระหว่างปลายเส้นประสาทกับกล้ามเนื้อลาย
ยาในกลุ่มนี้ ได้แก่
Streptomycin, Neomycin, sisomicin ,Kanamycin,
Amikacin, Gentamicin, tobramycin
ฆ่าเชื้อกรัมบวก และเชื้อกรัมลบหลายชนิด ยกเว้น
Pseudomonas, bacteroides ทำลายเชื้อวัณโรคได้ด้วย
7.Chloramphenicol
อาการไม่พึ่งประสงค์
ระคายเคืองทางเดินอาหาร มีอาการจุก เสียด แน่นท้อง คลื่นไส้
Fanconi ‘ s syndrome(เป็นความเจ็บป่วยที่เกิดที่ท่อไตส่วนต้น)
พิษต่อตับ ทาให้เกิด fatty liver
การแพ้ยา โดยเกิดผื่นคัน เกิดอาการทางผิวหนังได้ง่ายเวลาโดยแสง
รบกวนการสร้างกระดูกและฟัน
ได้ผลทั้ง เชื้อแกรมบวก และแกรมลบ หลายชนิด
รวมทั้ง Rickettsiae และ Chlamydia
8.Tetracycline
อาการไม่พึ่งประสงค์
รบกวนการสร้างกระดูกและฟัน พิษต่อตับ ทำให้เกิด fatty liver
ระคายเคืองทางเดินอาหาร มีอาการจุก เสียด แน่นท้อง
Fanconi ‘ s syndrome
การแพ้ยา โดยเกิดผื่นคัน เกิดอาการทางผิวหนังได้ง่ายเวลาโดยแสง
ได้ผลทั้ง เชื้อแกรมบวก และแกรมลบ หลายชนิด
9.Macrolides
อาการไม่พึ่งประสงค์
ระคายเคืองทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
10.Sulphonamide
อาการไม่พึ่งประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปวดศีรษะ และเวียน ศีรษะ
โรคระบบทางเดินหายใจ
โรคระบบทางเดินหายที่
ต้องได้รับยาต้านจุลชีพ3ชนิด
โรคคอหอยอักเสบจากเชื้อ group A streptococci (group A streptococcal pharyngitis)
โรคไซนัสและเยื่อบุในจมูกอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย
(bacterial rhinosinusitis)
โรคหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน (acute otitis media)
โรคระบบทางเดินหายใจที่
ไมจำเป็นต้องได้รับยาต้านจุลชีพ
โรคคอหอยอักเสบจากเชื้อไวรัส (viral pharyngitis)
โรคไซนัสและเยื่อบุในจมูกอักเสบจากเชื้อไวรัส (viralrhinosinusitis)
โรคหวัด (common cold)
โรคหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน (acuteotitismedia)
ฤทธิไม่พึงประสงค์ ของยาต้านจุลชีพ
ระบบทางเดินอาหาร
เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียนระคายเคืองทางเดินอาหาร
ระบบเลือด
โลหิตจางเนื่องจากเม็ดเลือดแดงแตก (hemolytic anemia)
ตับ
ยารักษาวัณโรคยิ่งมีโอกาสเป็นอันตรายต่อตับได้มาก
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
เกิดการเน่าตายของหลอดไตฝอย (tubular necrosis)
ระบบประสาท
มีไข้ ปวดศีรษะ ง่วงซึม วิงเวียน สับสน นอนไมหลับ กระวนกระวายและชัก
หู
cochlea จะทำให้เกิดได้ยินลดลงมีเสียงอื้อ ในหู และ หูหนวก
ตา
อาจเกิดเนื่องจากประสาทตาอักเสบ หรือทำลายจอรับภาพ (retina)
กระดูกและฟัน
tetracycline รบกวนการเจริญของกระดูกและฟัน
ผิวหนังและการแพ้ยา
ผิวหนังแดง คันและผื่นข้ ผิวหนังและการแพ้ยา
ยารักษาวัณโรค
1.ยาที่มีฤทธิฆ่าเชื้อวัณโรค
(Bactericidal activity)
ยากลุ่มนี้มีบทบาทสาคัญที่จะย่นระยะเวลาในการรักษาวัณโรคให้สั้น ลง
Isoniazid
อาจให้ในผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อ meningitis
อาการไม่พึ่งประสงค์
Allergic reaction จะพบว่ามีไข้ ผื่นขึ้นตามผิวหนัง คนที่แพ้มากๆ มีพิษโดยตรงต่อระบบประสาททั้งส่วนกลางและปลาย
ขนาดและวิธีการใช้
ผู้ใหญ่ใช้ขนาด 5-8 มก/กก
โดยทั่ว ไปใช้ขนาด300มกวันให้ครั้ง เดียว
ในเด็กให้ขนาด 10 – 20 มก/วัน แต่ไม่เกิน300 มก/วัน
Rifampicin
เป็นยาที่มีฤทธิฆ่า วัณโรคสูง เทียบเท่าหรือ อาจเหนือกว่าไอโซไนอะซิด
อาการไม่พึ่งประสงค์
ตับอักเสบ
-พบในคนที่สูงอายุ
ข้อควรระวัง
ในผู้ป่วยโรคตับ
หญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร
ขนาดและวิธีใช้
ในผู้ปวยทัวไป วันละ 600 มก
เด็กให้ขนาด 10-20 มก/กก
Pyrazinamide
first choice combination regimen
(สูตรผสมตัวเลือกแรก)bactericidal (ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย)
อาการไม่พึ่งประสงค์
ตับอักเสบรุนแรง
—> เนื่องจากยานี้ขัดขวางการขับกรดยูริคออกทางปัสสาวะ
Ethambutol
ใช้ร่วมกับยาอื่น เพื่อป้องกันการดื้อยาของเชื้อ
อาการไม่พึ่งประสงค์
ปวดศีรษะ มึนงง สับสน ประสาทหลอน ชาตามปลาย นิ้ว
ขนาดและวิธีใช้
ทัวไป ขนาด 15-20 ก/กก
การให้ยาในขนาดที่สูงหากลืมลดขนาดของยาจะทำให้โอกาสเกิ
ดประสาทตา อักเสบเพิ่ม มากขึ้น
Streptomycin
ออกฤทธิฆ ่าเชือวัณโรคในภาวะที่เป็นด่าง ซึ่งมักเป็นเชื้อที่อยู่นอกเซลล์
อาการไม่พึ่งประสงค์
พิษต่อหู (Ototoxicity)
พิษต่อไต (nephrotoxicity)
พิษต่อระบบประสาท (neurotoxicity)
ขนาดและวิธีใช้
ใช้ขนาด15มก/กก หรือ โดยทั่วไปให้ขนาด 1กรัม/วัน ฉีดครั้งเดียว
Thiacetazone
-ใช้ร่วมกับไอโซไนอะซิดในการรักษาวัณโรคครั้งแรก
อาการไม่พึ่งประสงค์
conjunctivitis , vertigo
ถ้ารุนแรง erythema multiform , haemolytic anaemia
ขนาดและวิธีใช้
150 มก/วัน + INH 300 มก/วัน
Para-aminosalicylic acid,PAS
ฤทธิ์ค่อนข้างอ่อน
แต่เมื่อใช้ร่วมกับไอโซไนอะซิดพบว่าให้ผลการรักษาดี
อาการไม่พึ่งประสงค์
nausea , vomiting , เสียดแน่นท้อง ท้องดิน
ขนาดและวิธีใช้
ขนาดไม่น้อยกว่า 8 – 9 กรัม/วัน แบ่งให้วันละ 2 – 3 ครั้ง
.Ethionamide
มีฤทธิฆ่าเชื้อวัณโรคค่อนข้างสูง
-bactericidal
อาการไม่พึ่งประสงค์
nausea , vomiting , vertigo
ขนาดและวิธีใช้
ขนาด 750 – 1000 มก/วัน
ขนาดยาต่ำกว่า 750 มก ผลการรักษาจะไม่ดี
2.ยาที่มีฤทธิยับยั้งการเจริญเติบโตของเชือวัณโรค
(Bacteriostatic activity)
Thiacetazone
Ethambutol
PAS
Cycloserine
เมื่อใช้ร่วมกับยากล่มุแรกเป็นเวลานานพอ
สามารถทำให้โรคหายขาดได้เช่นกัน
Anitiprotozoals
ยานี้ใช้ในโรคติดเชื้อโปรโตชัว
โรคบิด (amediasis)
-Giardiasis
-trichomoniasis โรคพยาธิในช่องคลอด
-Toxoplasmosis
pneumocystosisเป็นเชื้อราพบในสัตว์
Metronidazole
ฤทธิ์ไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้อาเจียน ปากแห้ง รู้สึกมีรสโลหะในปาก เบื่ออาหาร ปวดท้อง ตับอ่อนอักเสบ
ประโยชน์ทางการแพทย์
Trichomoniasis
รับประทาน 250 มิลลิกรัม วันละ3ครั้ง 7วัน
Amebiasis
รับประทาน 250 มิลลิกรัมวันละ3ครั้งวลา7-10วัน
Giardiasis
รับประทาน 250 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง 5-7 วัน
ยาจำกัดพยาธิ
(Antihelmintics)
แบ่งได้ 3 แบบ
.ยาออกฤทธิ์ยับย้งัไม่ให้พยาธิใช้กลูโคสจาก host
ให้พยาธิตาย หรือไม่สามารถอยู่ใน host ต่อไปได้
-Mebendazole -albendazole
ยาออกฤทธิทำให้กล้ามเนื้อพยาธิเป็นอัมพาต
-Piperazine citrate -Pyrantel pamoate
1.ยาออกฤทธิ์ทำลายกระบวนการป้องกันตัวของพยาธิ -Niclosamide -Diethylcarbamazine
ยาขับพยาธิตัวกลมในลำไส้
1.Mebendazole
2.Albendazole
3.Pyrantel pamoate
4.Piperazine citrate
5.Thiabendazole
ยาขับพยาธิตัวกลมในเนื้อเยื่อ
Diethylcarbamazine
ยาขับพยาธิตัวตืด
1.Niclosamide
ยาขับพยาธิขับใบไม้
ปากหวด (Artocarpus lakoocha)
มะเกลือ (Diospyros mollis)