Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial drugs) - Coggle Diagram
ยาต้านจุลชีพ
(Antimicrobial drugs)
Penicillins
เป็นยาปฏิชีวนะชนิดแรกท่ีได้จาก
◼Penicillinium notatum
ปัจจุบันเชื้อที่สามารถนำมาผลิตยา
◼Penicillinium notatum
◼ Penicillinium chrysogenum
การแบ่งกลุ่ม Penicillins
Natural penicillins
Penicillin G
penicillin V
Penicillinase-resistant penicillins
Methicillin
Nafcillin
Cloxacillin
Aminopenicillins
Ampicillin
Amoxicillin
Becampicillin
Antipseudomonas penicillins
Carbenicillin
Mezlocillin
Piperacillin
Amidinopenicillins
Mecillinam
ประโยชน์ทางคลินิกของPenicillins
เป็นยาที่เลือกใช้เป็นอันดับแรก เพื่อรักษาโรคติดเชื้อแกรมบวกและ
แกรมลบ
ผู้ป่วยที่มีประวัติแพ้Penicillins ควรเลือกใช้Erythromycin แทน
ระวังการใช้ Cephalosporin เพราะอาจเกิดการแพ้ยาได้
เช่นเดียวกับ Penicillins
Cephalosporins
มีผลต่อเชื้อ
Streptococci
Staphylococci
Enterobacter
Proteus
Klebsiella
First – generation
เป็นยาที่มีประสิทธิภาพดีสาหรับเชื้อกรัมบวก
สามารถฆ่าเชื้อกรัมลบได้บางชนิดเช่นE.coli ,
Klebsiella pneumoniae
Cephalothin , Cephapirin
Cephalexin :1–4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
Second – generation
เป็นยาที่มีฤทธิ์กว้างกว่ายารุ่นที่หนึ่ง สามารถฆ่า เชื้อกรัมลบได้มากชนิดกว่า และได้ผลดีกว่า
ผลต่อเชื้อกรัมบวกคล้ายๆกัน แต่ทนต่อ - lactamase ได้ดีกว่า
Cefaclor : 250 มก. ทุก 8 ชั่วโมง
Cefamandole , Cefuroxime
Third – generation
มีผลออกฤทธิ์กว้างกว่า 2 กลุ่มแรก และ สามารถฆ่าเชื้อPseudomonas ได้ด้วย
Cefotaxime cefoperazone
Fourth – generation
มีผลออกฤทธิ์กว้างและลึกที่สุด
โดยเฉพาะต่อเชื้อกรัมลบทั้งที่ไวและดื้อยาใน 3
กลุ่มแรกและยากลุ่มอื่น
Cefpirome
Cefepime
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน
ผลต่อไต ถ้าใช้ร่วมกับ Aminoglycoside จะเพิ่ม ความเป็นพิษต่อไต
ประโยชน์ทางคลินิกของ Cephalosporin
จัดเป็นยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์กว้างมีประสิทธิภาพในการรักษา สูง
ไม่ควรเลือกใช้เป็นยาชนิดแรกในการรักษาการติดเชื้อทั่วไปที่ อาการไม่รุนแรง
Carbapenems
ยาตัวแรกในกล่มุ นี้คือ imipenem
imipenem เป็น ยาที่มีปร ะสิทธิภาพสูงและมีขอบเขตการทำลายเชื้อค่อนข้างกว้าง
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตลดลง หลอดเลือดดาบริเวณที่ฉีดอักเสบ ผิวหนังเป็นผื่น คัน และอักเสบ enzymes ตับเพิ่มขึ้น
Monobactams
ยาในกลุ่มนนี้คือ astreonam ได้รับการสังเคราะห์มาเพื่อให้มีความคงทนต่อการ ทาลายของ -lactamase
มีประสิทธภิ าพในการทาลายเชื้อเฉพาะแกรมลบ anaerobic เท่านั้น
อาการไม่พึงประสงค์
เส้นเลือดดำบริเวณฉีดยาซ้าๆ อักเสบ ผื่นคัน ท้องเสีย
ข้อบ่งใช้
ใชร้ักษาโรคติดเชื้อแกรมnegativebacilliชนดิ anaerobicในบริเวณทางเดิน หายใจ, ทางเดินปัสสาวะ, อวัยวะเพศ, กระดูกและข้อกระดูก, soft tissue และใน กระแสเลือด
Polymyxins : Polymixin B , Polymixin E
ยากลุ่มนี้มีพิษต่อร่างกายสูงที่สุด เพราะทั้งในคนและแบคทีเรียต่างก็มีเยื่อหุ้มเซลล์ ซึ่งจะถูกทำลายโดยยาทั้งคู่
อาการไม่พึงประสงค์
เป็นพิษต่อไตสูงมาก อาจทำให้ไตพิการอย่างถาวรได้
มีพิษต่อระบบประสาททำให้ชารอบๆปาก และอาจมีอาการเดินโซเซ
ทำให้กล้ามเนื้อหายใจหยุดทำงานโดยเฉพาะการฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
ถ้าให้ทางปากจะมปีระโยชน์ในการรักษาลาไส้อักเสบและท้องเดินจากเชื้อ แบคทีเรีย
Aminoglycoside
เป็นยากลุ่มที่มีขอบเขตในการต้านจุลชีพค่อนข้างกว้าง
ฆ่าเชื้อกรัมบวก และเชื้อกรัมลบหลายชนิด ยกเว้น Pseudomonas, bacteroides
ยากลุ่มนี้ได้แก่
Streptomycin, Neomycin, sisomicin
Kanamycin, Amikacin
Gentamicin, tobramycin
อาการไม่พึงประสงค์
พิษต่อไต มีฤทธิ์ทาลายกรวยไต และท่อไต
พิษต่อหู มีอาการวิงเวียน ศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน มึนงง และหูหนวกได้ เนื่อง จากยาทำลาย เส้นประสาทสมองคู่ที่ 8 ที่ทำหน้าที่ควบคุมการทรงตัว หรืออาจทำลายเส้นประสาทหูที่เกี่ยวกับ การได้ยิน
การแพ้ยา เป็นผื่นแดง หรือลมพิษคัน มีไข้ บางรายอาจถึงขั้น anaphylaxis
Chloramphenicol
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีฤทธิ์กว้าง
ได้ผลทั้งเชื้อกรัมบวก และกรัมลบ
อาการไม่พึงประสงค์
กดการสร้างเม็ดเลือดแดง ทำให้ผู้ป่วยมีอาการซีด
การแพ้ยาเป็นผื่นคันมีไข้
กดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เกิด aplastic anemia
Tetracycline
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทเรียที่มีฤทธิ์กว้าง
ได้ผลทั้งเชื้อกรัมบวก และกรัมลบ หลายชนิด
Tetracyclin :1 – 2 กรัม แบ่งให้ 4 ครั้ง
Oxytetracyclin : 1 – 2 กรัม แบ่งให้ 4 ครั้ง
Doxycyclin : 100 มก. ทุก 12 ชั่วโมง
อาการไม่พึงประสงค์
รบกวนการสร้างกระดูกและฟัน
ระคายเคืองทางเดินอาหาร มีอาการจุก เสียด แน่นท้อง คลื่นไส้ และอาเจียน
การแพ้ยา โดยเกิดผื่นคัน เกิดอาการทาง ผิวหนังได้ง่ายเวลาโดยแสง
Macrolides
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย
เหมาะสาหรับใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีประวัติแพ้ยา
penicillin มาก่อน
ยานี้ได้ผลดีต่อเชื้อ Mycoplasma pneumonia , H. influenzae เชื้อคอตีบ และไอกรน
แต่เนื่องจากยากลุ่มนี้มีโอกาสเกิดการดื้อยาได้บ่อย และรวดเร็ว จึงควรใช้เมื่อใช้ยาอื่นไม่ได้ผล
อาการไมพึ่งประสงค์
การแพย้า อาการท่ีเกิดไม่
รุนแรง มีไข้ ผื่นแดงนูน
ระคายเคืองทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
Cholesstatic hepatitis เกิดเมื่อใช้ erythomycin estolate
Sulphonamide
ออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของ แบคทีเรยีทั้งกรัมบวกและกรัมลบ
แต่ใช้ได้ผลดีกับโรคติดเชื้อที่ไม่รุนแรง และไม่มีหนอง
อาการไม่พึงประสงค์
ไข้ ผื่นคัน Stevens-Johnson
syndrome
เกิดพิษ ต่อตับและไต
Kernicterus ในหญิงต้ังครรภ์ หรือ ทารกแรกเกิด
อาการทางระบบทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
Fluoroquinolones
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ทั้งกรัมบวก และกรัมลบ
Norfloxacin , Ofloxacin , Ciprofloxacin
อาการไม่พึ่งประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปวดศีรษะ และเวียน ศีรษะ
Isoniazid
selective ต่อเชื้อ Mycobacteruim tuberculosis
bactericidal ต่อเชื้อที่กาลังแบ่งตัว แม้ว่าจะอยู่ใน
macrophages หรือ extracellular sites
isoniazid ยังเป็น competitive inhibitor ต่อ pyridoxine อีกด้วย
อาการไม่พึงประสงค์
Allergic reaction จะพบว่ามีไข้ ผื่นข้นึ ตามผิวหนัง คนที่แพ้มากๆ
อาจมี agranulocytosis หรือ thrombocytopenia
มีพิษโดยตรงต่อระบบประสาทท้งัส่วนกลางและปลาย
มีอาการบวมร่วมด้วย
การใช้ยานี้รักษานานๆมักมีผลต่อตับ
ตัวเหลืองตาเหลือง
Rifampicin
เป็นยาท่ีมีฤทธิ์ฆ่าวัณโรคสูงเทียบเท่า หรือ อาจเหนือกว่า
ไอโซไนอะซิด
อาการไม่พึ่งประสงค์
ตับอักเสบ
ข้อควรระวัง
ผู้ป่วยโรคตับ หญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร
Pyrazinamide
first choice combination regimen
bactericidal
อาการไม่พึงประสงค์
ตับอักเสบรุนแรง
เนื่องจากยานี้ขัดขวางการขับกรดยูริคออกทางปัสสาวะ
จึงพบว่าทำให้ระดับกรดยูริคในเลือดสูงขึ้น
ปวดข้อ ปวดศีรษะ แพ้แสงแดด ลมพิษ ผื่นขึ้น ตับโต
Ethambutol
อาการไม่พึงประสงค์
Retinal damage
Optic neuritis ทาให้ตามัว มองเห็นไม่ชัด ตาบอดสี
ปวดศีรษะ มึนงง สับสน ประสาทหลอน ชาตามปลาย นิ้ว
เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน ผื่นคัน ปวดข้อ มีไข้
ใช้ร่วมกับยาชนิดอื่นเพื่อป้องกันการดื้อยา
Streptomycin
เป็นยาขนานแรกที่ใช้ในการรักษาวัณโรค
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคในภาวะที่เป็นด่าง ซึ่งมักเป็นเชื้อที่อยู่
นอกเซลล์
อาการไม่พึงประสงค์
พิษต่อหู (Ototoxicity)
ทำลายระบบควบคุมการทรงตัว (Vestibular system) ทกให้มีอาการหน้ามืด วิงเวียนคลื่นไส้อาเจียนเสียสมดุลย์ในการทรงตัวถ้ามีอาการและให้ต่อไปอีก จะเสียอย่างถาวรและหูหนวก
พิษต่อไต (nephrotoxicity)
พิษต่อระบบประสาท (neurotoxicity)
ชาตามปลายมือปลายเท้า หน้า ปวดศีรษะ อ่อนแรง ตาพร่ามัว
Thiacetazone
ใช้ร่วมกับไอโซไนอะซิดในการรักษาวณั โรคครั้งแรก
อาการไม่พึงประสงค์
conjunctivitis , vertigo
ถ้ารุนแรง erythema multiform , haemolytic anaemia ,
agranulocytosis , cerebral oedema , hepatitis
Para-aminosalicylic acid ,PAS
แต่เมื่อใช้ร่วมกับไอโซไนอะซิดพบว่าให้ผลการรักษาดี
ฤทธิ์ค่อนข้างอ่อน
อาการไม่พึงประสงค์
nausea , vomiting , เสียดแน่นท้อง ท้องดิน
Ethionamide
มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคค่อนข้างสูง
ไม่นำมาใช้อย่างแพร่หลายเนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่สามารถทน
ฤทธิ์ไม่พึงประสงค์ของยาได้เภสัชจลนศาสตร์
อาการไม่พึงประสงค์
nausea , vomiting , vertigo
Metronidazole
Metronidazole เป็นยาที่เลือกใช้เป็นอันดับแรก สาหรับโรคติดเชื้อ
โปรโตซัว trichomoniasis, amebiasis และ grardiasis
ฤทธิ์ไม่พึงประสงค์
▪ คลื่นไส้อาเจียน ปากแห้ง รู้สึกมีรสโลหะในปาก เบื่ออาหาร ปวด ท้อง ตับอ่อนอักเสบ
▪ ปวดหัว วิงเวียน อารมณ์แปรปรวน เดินเซ ปลายประสาทอักเสบ ชัก
Mebendazole
ประโยชน์ที่ใช้
ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือนพยาธิ เส้นด้ายพยาธิแสม้าพยาธิปากขอและ พยาธิแคปิลลาเรียได้ผลดี
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการสังเคราะห์microtubuleใน
เซลผิวหนังและลำไส้ของพยาธิตัวกลม
ยับยั้ง การนำกลูโคสจาก host มาใช้ทำให้ไม่มพีลังงานเพื่อการอยู่รอดและ สืบพันธุ์
Albendazole
ประโยชน์ที่ใช้
ยานี้มีประสิทธิภาพคล้ายมีเบนดา
โซล แต่ได้ผลดีในการรักษาโรคพยาธิสตรองจิย์ลอยด์ด้วย
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้ง การนำกลูโคสจาก host มาใช้
ปริมาณ glycogen ที่สะสมไว้ลดลง
พยาธิหยุดการเคลื่อนไหวและตาย
อาการไม่พงึประสงค์
ปวดศีรษะคลื่นไส้ปวดท้อง และท้องเดิน
ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
ควรระมัดระวังเป็นพิเศษในเด็กเล็ก เพราะไม่เคยมีการทดลองใช้ในเด็กอายุต่ำ กว่า 2 ปี
Pyrantel pamoate
กลไกการออกฤทธิ
ยับยั้ง neuromusculartransmission
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Cholinesterase ทำให้ำล้ามเน้ือ พยาธิเป็นอัมพาตแบบหดเกร็ง
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์และเด็กอายุต่ำกว่า 2 ขวบ
อาการไม่พึงประสงค์
เกิดชั่วคราวอาจมีอาการปวดศีรษะ วิงเวียน ไข้ เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียนปวดท้อง ท้องเดิน
ฤทธิต่อพยาธิ
ยามีฤทธิต่อพยาธิปากขอ ไส้เดือน
เส้นด้าย
Piperazine citrate
ประโยชน์ท่ีใช้
ยาน้ีมีฤทธ์ิขบัพยาธิไสเ้ดือนกลม และ
พยาธิเสน้ดา้ย
กลไกการออกฤทธ์ิ
ยับยั้งฤทธ์ิของ acetylcholine ท่ีกล้ามเน้ือ
ของพยาธิ
ทำให้พยาธิเป็นอัมพาตแบบอ่อนเปลี้ย
และถูกขับออกจากทางเดินอาหารโดยการบีบตัวลำไส้
มีประโยชน์มากโดยเฉพาะอย่างย่ิงในกรณีท่ี มีพยาธิจานวนมากจนอาจทำให้ลำไส้อุดตัน เพราะลดอันตรายจากการเคลื่อนของพยาธิ
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้อาเจียนปวดท้อง ท้องเดิน
ลมพิษ กล้ามเน้ือกระตุก
ความรู้สึกทางประสาทสัมผัสผิดปกติ
ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีประวัติโรคลมชัก เพราะอาจเกิดอาการชักได้
Thiabendazole
ประโยชน์ที่ใช้
ยาน้ีมีฤทธิขับพยาธิไส้เดือนกลม พยาธิเส้นด้าย พยาธิแส้ม้า
เนื่อจากยามีผลข้างเคียงมาก จึงใช้แต่ในการรักษาโรคท่ีเกิดจากพยาธิสตรองจิย์ลอยด์ทริคิเนลลาและ โรคผิวหนังท่ีเกิดจากตัวอ่อนของพยาธิปากขอของสัตว์ (cutaneous larva migrans)
กลไกการออกฤทธ์ิ
มีฤทธิยับยั้ง enzyme fumarate reductase ใน mitochondria ของพยาธิ
ยับยั้งการสร้างmicrotubuleและขัดขวางการนำกลูโคสจากhostมาใช้
ฤทธิ์และอาการไม่พงึประสงค์
มึนงง คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง เบื่อ
อาหาร ท้องเดิน
ปวดศรีษะง่วงนอนซึม
เกิดผื่นแบบ Erythema multif
ไม่ควรใช้ในผู้ป่วย โรคตับและโรคไต
Diethylcarbamazine
ยาน้ีมีฤทธ์ิฆ่าไมโครฟิลาเรียของพยาธิฟิลาเรียและอาจฆ่าพยาธิตัวแก่
กลไกการออกฤทธิ์
ยามีฤทธิฆ่า microfilariaในกระแสเลือดโดยลดการทำงานของกล้ามเน้ือและ ทำให้ผิวของmicrofilaria เปลี่ยนไป
พยาธิถูกทำลายโดยตับและกระบวนการphagocytosis
ยาน้ีมีฤทธิฆ่าพยาธิตวัแก่แตก่ลไกยังไม่ทราบแน่ชัด
ฤทธิและอาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้อาเจียนเบื่ออาหารอ่อนเพลียปวดศีรษะ
แต่ในการทำลายไมโครฟิลาเรียในเลือดโดยเฉพาะของพยาธิBrugiaก็ทำให้มีไข้ปวดกล้ามเน้ืออยู่2-3วัน ซึ่งให้รับประทานยาลดไข้ก็ทุเลา
Niclosamide
ประโยชน์ที่ใช้
ยานี้มีฤทธ์ขับพยาธิตืดวัวพยาธิตืดหมูและพยาธิตืดแคระ
เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคพยาธิตัวตืด เกือบทุกชนิด
กลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการนาเอากลูโคสจาก host มาใช้
ยับยั้ง oxidative phosphorylation ในไมโตคอนเดรียของพยาธิ
มีผลต่อผิวของพยาธิ ทำให้ส่วนหัวของพยาธิหลุด ออกจากลาไส้ ทั้งส่วนหัวและ ปล้อง
บางส่วนถูกย่อยสลาย ไม่สามารถที่จะบอกชนิดของตัวตืดได้
ข้อควรระวังในการใช้ยาและข้อห้ามใช้
แต่ถ้าใช้ Niclosamide จะต้องให้ยาระบาย (purgative)
ควรงดดื่มแอลกอฮอล์ ในวันที่รับประทานยา และหลังจากนั้นอีก 1 วัน
ไม่มีผลต่อไข่ของพยาธิ
ฤทธิ์และอาการไม่พงึประสงค์
คลื่นไส้ปวดท้อง มึนงงแต่ไม่รุนแรงและเกิดขึ้นชั่วคราว
Praziquantel (Biltricide)
ประโยชน์ที่ใช้
ใช้เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคพยาธใิบไม้เกือบทุกชนิด
ใช้เป็นยารองในการรักษาพยาธิตัวตืดในลำไส้
เป็นยาอันดับแรกในการรักษาพยาธิตืดหมู
กลไกการออกฤทธิ์
ยาเพิ่ม การซึมเข้าของ Ca2+ ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ของพยาธิ ทำให้กล้ามเนื้อ เป็น อัมพาตแบบหดเกร็ง
ทำให้เกิดการต้านทานการดูดซึมสารกลูโคส ทำให้ระดับกลับโคเจนของตัว พยาธลิดลงและทำให้พยาธิตายในที่สุด
อาการไม่พึงประสงค์
เบื่ออาหาร คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเดิน
อ่อเพลีย ปวดศรีษะ ปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ มึนงง ง่วงนอน
ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ากว่า 4 ปีในหญิงมีครรภ์ในหญิงระยะให้นมบุตร
มะเกลือ (Diospyros mollis)
ประโยชน์ท่ีใช้
ขับพยาธิปากขอได้ดีมากพยาธิไสเ้ดือนกลมพยาธิแส้ม้าพยาธิเส้นด้ายพยาธิใบไม้ลำไส้และพยาธิตัวตืด
ฤทธิและอาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้อาเจียน ท้องเดิน
พิษต่อตาจนถึงตามัวและบอดได้
ปากหาด (Artocarpus lakoocha)
ฤทธิ์และอาการไม่พงึประสงค์
คลื่นไส้อาเจียนถ้าเป็นสารสกัดจะมีผลข้างเคียงน้อยลง
Whitfield’s ointment
Benzoic acid + Salicylic acid
Benzoicacidมีฤทธิ์เป็นFungistatic
Salicylic acid เป็น Keratolytic ซึ่งทําให้ชั้น Keratin หลุดลอก ออกไปเร็วขึ้น มีผลให้เชื้อราที่อาศัยอยู่ใน Keratin ถูกกําจัดไปด้วย
มักจะใช้ในกํารรักษา Tinea pedis
Tolnaftate
เป็น Thiocarbamate ใช้รักษาโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อ Dermatophyte
ใช้รักษา Candida ไม่ได้ผล
ในรายที่มีขุยหนาๆ ผลการรักษาจะไม่ดี ต้องใช้ 10% Salicylic ointment ร่วมด้วย
Ciclopirox olamine
ออกฤทธิ์กว้างมีฤทธิ์เป็นFungicidalต่อเชื้อCandidaalbicans
หยุดการเจรญิเติบโตของPityrosporumorbiculare(M.furfur)ได้
รักษา
Cutaneous candidiasis
Tinea corporis
Tinea cruris
Tinea pedis
Imidazoles
ออกฤทธ์ิกว้าง มีผลลต่อแบคทีเรียและโปรโตซัวบางอย่าง
Clotrimazole, econazole และ Miconazole
Sodium Thiosulphate
สูตรเคมีคือ Na2 S2 O2 5H2 O
เป็นผลึกใสไม่มีกลิ่น ละลายได้ดีในน้ำแล้วเสื่อมสภาพได้ง่าย
ใช้ได้ไม่เกิน 2 สัปดาห์
ใช้รักษาเกลือนด้วยความเข้มข้น 20% ใช้ป้องกันเชื้อราที่เท้า ในบริเวณสระน้ำ
Selenium Sulphide
สูตรเคมีคือ SeS2
เป็นผงสีส้ม หรือน้ำตาลแดงมีกลิ่น Hydrogen sulphide อ่อน ๆ ไม่ละลาย ในน้ำ และ Organ ic solvent 2.5%
ใช้สระผมรักษารังแคที่ศีรษะ และใช้ทำรักษาโรคเกลือนได้
ดูดซึมได้ถ้าผิวหนังอักเสบหรือเป็นแผล
มีพิษมากถ้ารับประทานเข้าไป
Nystatin
มีผลต่อ Candida, Cryptococcus, Histoplasma และ Blastomyces
ยาถูกดูดซึมได้น้อยมากจากทางเดินอาหาร
จึงใช้เป็นยารับประทานรักษาเชื้อ Candida ในทางเดินอาหาร
Griseofulvin
เป็น Fungista tic ต่อเชื้อรา โดยเฉพาะพวก Dermatophytes ใช้รักษาเชื้อรา ของผิวหนังรวมทั้งผมและเล็บ
ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
เป็นพิษต่อตับ
อ่อนเพลีย วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน ปากแห้ง
อาการเหน็บชา
Ketoconazole
รักษา Dermatophytes,Candidal
มีฤทธิ์ต่อ Gram positive cocci
มีฤทธิ์ต่อต้าน Parasite
ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ และอาเจียน ซึ่งอาจลดอาการลดลงได้โดยให้ รับประทานยาพร้อมอาหาร อาการอื่นที่พบมีเบื่ออาหาร
ปวดศีรษะ ปวดท้อง (Epigastric)
เลือดออกตามไรฟัน
Itraconazole (sporal)
เป็นยาต้านเชื้อราชนิด รับประทานตัวแรกของยาใน กลุ่ม Triazole
ขอบเขตในการออกฤทธิ์กว้าง
ใช้ได้ผลในการรักษา
Dermatophytes
Yeast
Candida species
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องอืด
และปวดศีรษะ
Fluoconazole (Diflucan)
เป็นยาต้านเชื้อราชนิดรับประทาน ใช้ได้ผลในการรักษาการติดเชื้อรา
ใช้ได้ดีกับการรักษาการติดเชื้อราในผู้ป่วยโรคเอดส์
ขนาดที่ใช้ในการรักษาและระยะเวลาในการรักษาขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อรา
การติดเชื้อแคนดิดาในช่องคลอดอาจให้เพียงครั้งเดียว
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง ท้องเดิน และท้องอืด อาจพบผื่น
แพ้ยาชนิดรุนแรงเมื่อ ใช้ในผู้ป่วยโรคเอดส์
Amphotericin B
ยานี้มีอันตรายในการใช้ค่อนข้างสูง เนื่องจากยาออกฤทธิ์โดยจับกับsterolsซ่งึเป็นส่วนประกอบสำคัญของเยื่อหุ้มเซลล์
ความสามารถในการซึมผ่านของของเหลวผ่านเซลล์เพิ่มขึ้น
ยามีผลในการทำลายเชื้อรา
Histoplasma capsulatum
Coccidioides immitis
Candida sp.
Blastomyces dermatitidis
Cryptococcus sp.
Aspergillus sp.
อาการไม่พึงประสงค์
ไข้ หนาวสั่น ความดันเลือดต่ำ
หอบเหนื่อย คลื่นไส้ อาเจียน ปวดตามตัว ปวดศีรษะ
อาจทำให้เกิดพิษต่อไต และ ระบบประสาท
Acyclovir
เป็นยารักษาโรคติดเชือเฮอร์พีสที่ดีที่สุดตัวหนึ่ง
โดยเฉพาะไวรัสเริม และ อีสุกอีใส – งูสวัด
ใช้ในการรักษาการติดเชื้อที่กระจกตา แผลที่ริมฝีปาก และ อวัยวะสืบพันธ์ุ สมองอักเสบ
อาการไม่พึงประสงค์
อาจมีผลต่อการทำงานของตับไต อาการคลื่นไส้อาเจียน
ปวดท้อง ท้องเดิน
Vibarabin ( Ara-A , Adrenosine arabinoside )
เป็นยาที่ให้ผลในการรักษาเชือไวรัสกลุ่ม เฮอร์พีสได้ดีมาก
ในรายที่เป็นแผลที่กระจกตา รายที่มีการติดเชื้อทั่วตัว ซึ่งมีอาการรุนแรงโดยเฉพาะในทารกแรกเกิด และ ผู้ป่วยที่มีระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง
อาการไม่พึงประสงค์
เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน และ อ่อนเพลีย ยานี้กดการทำงานของไขกระดูก และ อาจทำให้มีการอักเสบของ หลอดเลือดดำในบริเวณที่ให้ยา
Idoxuridine ( IDU )
เป็นยาตัวแรกที่ให้ผลดีในการรักษาการอักเสบ และ แผลที่กระจก ตา ซึ่งเกิดจํากเชื้อเฮอร์พีส
อาการไม่พึงประสงค์
ทำให้เกิดการอักเสบ เมื่อใช้หยดหรือป้ายตา มีอาการบวมแดง คัน แสบ และ เคืองตา ยาจะกดการเจรญิ ของ Epithelial cell ทำให้แผล หายช้า เมื่อใช้ไปนานๆ เชื้อเฮอร์ พีสอาจเกิดการดื้อยาได้
Amantadine , Rimantadine และ Tromantadine
เป็นสารสังเคราะห์ที่ใช้ป้องกัน และ รักษาไข้หวัดใหญ่ type A
โดยให้รับประทานทันทีขณะที่มีการระบาดหรือเมื่อไปสัมผัสกับผ้ปู่วย ยาจะออกฤทธิ์ป้องกันได้ทันทีและสามารถป้องกันการติดเชื้อได้
กลไกการออกฤทธิ์
ยาจะยับยั้ง การเข้าสู่เซลล์ของไวรัส โดยขัดขวางการเกาะติดของไวรัส และการ ปลดปล่อยกรดนิวคลีอิคของไวรัสเข้าสู่เซลล์
ยานี้จะใช้ได้ผลต่อเมื่อหลังจากติด เชื้อไวรัสแล้วไม่เกิน 72 ชั่วโมง
ฤทธิ์ และ อาการไม่พึงประสงค์
อาการผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง
นอนไม่หลับ ตามัว ตาพร่า ซึมเศร้า มือสั่น บางรายมีอาการคลื่นไส้ อาเจีย น ปากแห้ง ปัสสาวะบ่อย
ผื่นที่ผิวหนังอาการมักเกิดขึ้นในสัปดาห์แรกของการใช้ยา
Interferon ( IFN )
IFN เป็นโปรตีนที่เซลล์ที่ติดเชื้อไวรัสสังเคราะห์ขึ้น
มีฤทธิ์ป้องกันไม่ให้เซลล์ที่ยังไม่ติดเชื้อไวรัสติดไวรัส
สามารถยับยั้ง การเพิ่มจำนวนของเชื้อไวรัสได้หลายชนิด โดยไม่ทำอันตรายต่อโฮสท์ เซลล์
อาการไม่พึงประสงค์
Interferon syndrome คือมีอาการไข้ หนาวสั่น ปวดศรีษะ อ่อนเพลีย ปวด
กล้ามเนื้อ ปวดข้อ เบื่ออาหาร
สามารถใช้ยาพาราเซตามอล ลดไข้ได้ อาการจะทุเลาลงเมื่อหยุดใช้ยา
Quinine Sulfate และ Quinine Dihydrochloride
อาการไม่พึงประสงค์
Cinchonism ปวดศีรษะหูอือ ตาพร่า คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน
Black water fever ผู้ป่วยปัสสาวะเป็นสีด้าเนื่องจาก ขาดเอนไซม์ G-6-PD ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ช่วยท้าให้เม็ดเลือด แดงคงสภาพอยู่ได้ไม่แตกง่าย
อาการแพ้
หอบ ลมพิษ(เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด)
Reverse transcriptase inhibitors
ออกฤทธิยับนั้งการสร้าง DNAโดยยับนั้งเอนไซม์ reverse transcriptase
ยาเหล่านี้ถูกดูดซึมได้ดีจากทางเดินอาหาร
การใช้ยาเหล่านีเดี่ยวๆ เชื้อจะดื้อยาได้ง่าย
อาการไม่พึงประสงค์ที่อาจพบ
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน อ่อนเพลีย ปวดศีรษะและเป็นพิษต่อตับ
ยาบางชนิดทำลายไขกระดูกหรือทำให้ปลายประสาทอักเสบ
Chloroquine Phosphate, Chloroquine Hydrochloride
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ยับยังการสร้า ง DNA และ RNA
อาการไม่พึงประสงค์
มึนงงเบื่ออาหารท้องเดินปวดศรีษะมีผื่นคัน
มองเห็นไม่ชัด เห็นภาพหลอน ตื่นเต้น และเส้นประสาทส่วนปลาย ผิดปกติ