Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
BIA, C (NH2, COOH, R, H) - Coggle Diagram
BIA
Na dúil is coitianta i mbia
Ocsaigin (O)
Nitrigin (N)
Hidrigin (H)
Fosfar (F)
Carbon (C)
Tá formhór de na comhdhúil i nithe beo deánta as carbón.
Sulfar (S)
na príomhdúil atá i salannacha
Clóirín (Cl)
Potaisiam (K)
Máígnéisiam (Mg)
Cailiciam (Ca)
Soidiam (Na)
TRIALACHA
Glucós
tuaslagán Benedict
ó dath gorm go oráiste/dearg
Próitéin (bainne)
oibreáin dé-úiréite
ó gorm go liathchorcra
Stáírse (arán)
iaidín
athrú ó dath donndear go dubhgorm
Saill (im)
usaidtear paipear donn
fanann smal tréshoilseach má tá saill i láthair
Mianraí
Foirmíonn siad
struchtúraí ríghinn
cnámha
fíócháin boga
matáín
Coinnion siad
cothromaíocht idir tibhas sna cealla agus sreabhán an chorp
Ainmhithe
Cailciam
i mbainne
Iarann
i nglasraí glasa
Plandaí
Cailciam
ionsuithe ón ithir
Maignéísiam
ionsuithe ón ithir
Riandúil
Copair (Cu)
Sinc (Zn)
Iarainn (Fe)
dúil nach bhfuil de dhith ón chorp ach fíorbheagán.
Cothú
Meitibileacht a dhéanamh
Bunábhar fá choinne fás agus coiriú cealla.
Foinse fuinneamh
Bithmhóiliní
na ceimiceáin a bhfaightear i nithe beo.
Lipidí
Deanta de Carbon, Hidrigin agus Ocsaigin
Saill- ina solad ag teocht seomra
Ola - ina leacht ag teocht seomra
Feidhm struchtúrach
ciseail cosantach thart ar orgán.
Feidhm meitibileachta
scaoileann siad fuinneamh
Tríglicrid
Gliocról
Aigead sailleach
Aigead sailleach
Aigead sailleach
Fosfailipid
Gliocról
Aigead sailleach
Aigead sailleach
Grúpa fosfaite
Próitéin
Deanta de Carbon, Hidrigin, Ocsaigin, Nitrigin (agus fosfar agus sulfar in amanna)
Feidhm struchtúracha
le fáil i ngruaig, iongacha agus sna matáin.
ceretin
Feidhm meitibileachta:
bíonn einsímí agus hormóin deanta de proitein
einsím amaláis
hormóin insilin
Struchtúr aimínáigead
Cinéalacha proitéin
Próitéin glóbacha
ta ról meitibileach acu
insulin i hormóin
Próitéin snáitheacha
tá ról struchtúrach acu
ceretin i ngruaig agus sna hiongacha
Príon
nuair nach bhfilleann an próitéin mar is ceart
Carbaihiodriotaí
Deánta de Carbon (C), Hidrigin (H) agus Ocsaigin (O)
Intuaslagtha in uisce
Monaisiúcridí
Deánta d'aonad singil siúcra
Glucós
Faighte i Torthaí
Coimheas Glúcós C6H12O6
Fructós
Faighte i Torthaí
Désiúcridí
Maltós
Síolta
Lactós
i mbainne
Siúcrós
Siúcra boird
Dotuaslagtha in uisce
Polaisiúcridí
Ceallalós
mar chuid de cillbhalla i plandaí
Glicigin
(rís donn) mar astórálann ainmhithe a chuid glúcós.
Stáirse
(arán) mar a stórálann plandaí a chuid glucós
Vitiminí
Vitimin uisce-tuaslagtha
Vit C
Ganntanas
Scorbach
In oráistí, liomóin, torthaí agus glasraí
Aigead ascorbach
Vitimin saill-tuaslagtha
Vit D
i mbainne, ola éisc
Ganntanas
Oisteamalaise i ndaoine fasta
Raiciteas i leanaí
Cailcfearail
Uisce
de dhith fá choinne
de dhith i fotáisintéis
rialú teocht chorp
sruth na cealla
tuaslagóir maith
iompair substaintí isteach/amach as na cealla
C
NH2
COOH
R
H