Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านจุลชีพ - Coggle Diagram
ยาต้านจุลชีพ
1.Penicillins
-
-
-
-
-
-
-
2.Cephalosporins
First – generation
- เป็นยาที่มีประสิทธิภาพดีส าหรับเāื้อกรัมบวก
- สามารถฆ่าเชื้อแกรมลบได้บางชนิด เช่น E.coli ,
Klebsiella pneumoniae
Second – generation
- เป็นยาที่มีฤทธิ์กว้างกว่ายารุ่นที่หนึ่ง สามารถฆ่า
เชื้อแกรมลบได้มากชนิดกว่า และได้ผลดีกว่า
- ผลต่อเชื้้อแกรมบวกคล้ายๆกัน แต่ทนต่อ B-
lactamase ได้ดีกว่า
Third – generation
- มีผลออกฤทธิ์กว้างกว่า 2 กลุ่มแรก และ
สามารถฆ่าเชื้อPseudomonas ได้ด้วย
- Cefotaxime
- cefoperazone
Fourth – generation
- มีผลออกฤทธิ์กว้างและลึกที่สุด
- โดยเฉพาะต่อเชื้อแกรมลบทั้งที่ไวและดื้อยาใน 3
กลุ่มแรกและยากลุ่มอื่น
อาการไม่พึงประสงค์
- คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน
- IM : ปวดร้อนบริเวณกล้ามเนื้อ
- IV : อาÿเกิดการอักเสบ -
-
16.Antihelmintios
-
-
ยาขับพยาธิตัวกลมในลำไส้
1.Mebendazole
ประโยชน์ที่ใช้
- ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือน พยาธิเส้นด้าย พยาธิแส้ม้า พยาธิปากขอและพยาธิแคปิลลาเรียได้ผลดี
อาการไม่พึงประสงค์
- ปวดท้อง ท้องเดิน ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
กลไกการออกฤทธิ์
- ยับยั้งการสังเคราะห์ microtubule ใน เซลผิวหนังและล าไส้ของพยาธิตัวกลม
- เป็นอัมพาตและตาย
2.Albendazole
ประโยชน์ที่ใช้
- ยานี้มีประสิทธิภาพคล้ายมีเบนดา
โซล
- แต่ได้ผลดีในการรักษาโรคพยาธิสต
รองจิย์ลอยด์ด้วย
กลไกการออกฤทธิ์
- ยับยั้งการนำกูลูโคสจาก host มาใช้
- ปริมาณ glycogen ที่สะสมไว้ลดลง
- พยาธิหยุดการเคลื่อนไหวและตาย
อาการไม่พึงประสงค์
- ปวดศีรษะ คลื่นไส้ ปวดท้องและท้องเดิน
- ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
-
4.Piperazine citrate
ประโยชน์ที่ใช้
- ยามีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือนกลมและ
พยาธิเส้นด้าย
กลไกการออกฤทธิ์
- ยับยั้งฤทธิ์ acetylcholine ที่กล้ามเนื้อ
ของพยาธิ
- ทำให้พยาธิเป็นอัมพาตแบบอ่อนเปลี้ย
อาการไม่พึงประสงค์
- คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเดินลมพิษ กล้ามเนื้อกระตุก
- ความรู้สึกทางประสาทสัมผัสผิดปกต
5.Thiabendazole
ประโยชน์ที่ใช้
- ยามีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือนกลมและ
พยาธิเส้นด้าย พยาธิเเส้ม้า
กลไกการออกฤทธิ์
- มีฤทธิ์ยับยั้งenzyme fumarate reductase ในmitochondria ของพยาธิ - ยับยั้งการสร้าง microtubule และขัดขวางการน ากลูโคสจากhost มาใช้
อาการไม่พึงประสงค์
- มึนงง คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง เบื่อ
อาหาร ท้องเดิน
- เกิดผื่นแบบ Erythema multiforme
-
ยาต้ายพยาธิตัวตืด
1.Niclosamide
ประโยชน์ที่ใช้
- ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิตืดวัว พยาธิตืดหมูและพยาธิตืดแคระ
- เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคพยาธิตัวตืด เกือบทุกชนิด
กลไกการออกฤทธิ์
- ยับยั้งการนำเอากลูโคสจาก host มาใช้
- ยับยั้ง oxidative phosphorylation ในไมโตคอนเดรียของพยาธิ
-
ยาขับพยาธิใบไม้
-
2.มะเกลือ (Diospyros)
ประโยชน์ที่ใช้
- ขับพยาธิปากขอได้ดีมากพยาธิไส้เดือนกลมพยาธิแส้ม้าพยาธิเส้นด้ายพยาธิใบไม้ล าไส้และพยาธิตัวตืด
อาการไม่พึงประสงค์
- คลื่นไส้อาเจียน ท้องเดิน พิษต่อตา จนถึงตามัวและบอดได้
3.ปวกหาด (Artocarpus lakoecha)
- สารนี้มีฤทธิ์ขับพยาธิตืดวัวและตืดหมู
-
รูปแบบของยา
- ผงปวกหาด ได้จากการเคี่ยวแก่นมะหาดกับน้ำจนเกิดฟอง แล้วช้อนฟองขึ้นมาทิ้งให้แห้ง
-
-
4.Monobactams
- ยาในกลุ่มนี้คือ astreonam ได้รับการสังเคราะห์มาเพื่อให้มีความคงทนต่อการทำลายของ B-lactamase
- มีประสิทธิภาพในการทำลายเชื้อเฉพาะแกรมลบ anaerobic เท่านั้น
ข้อบ่งใช้
- ใช้รักษาโรคติดเชื้อแกรม negative bacilli ชนิด anaerobic ในบริเวณทางเดินหายใจ, ทางเดินปัสสาวะ, อวัยวะเพศ, กระดูกและข้อกระดูก, soft tissue และในกระแสเลือด
อาการไม่พึงประสงค์
- เส้นเลือดดำบริเวณฉีดยาซ้ำๆ อักเสบ ผื่นคัน ท้องเสีย
6.Aminoglycoside
- เป็นยากลุ่มที่มีขอบเขตในการต้านจุลชีพค่อนข้างกว้าง
- ฆ่าเชื้อแกรมบวก และเชื้อแกรมลบหลายชนิด ยกเว้น
Pseudomonas, bacteroides
ยาในกลุ่มนี้
- Streptomycin, Neomycin, sisomicin
- Kanamycin, Amikacin
- Gentamicin, tobramycin
อาการไม่พึงประสงค์
- พิษต่อไต มีฤทธิ์ทำลายกรวยไต และท่อไต
- พิษต่อหู มีอาการวิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน มึนงง และหูหนวกได้ เนื่องจากยาทำลายเส้นประสาทสมองคู่ที่ 8 ที่ทำหน้าที่ควบคุมการทรงตัว หรืออาจทำลายเส้นประสาทหูที่เกี่ยวกับการได้ยิน
3.Carbapenems
- ยาตัวแรกในกลุ่มนี้คือ imipenem
- imipenem เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงและมีขอบเขตการทำลายเชื้อค่อนข้างกว้าง
- ฆ่าเชื้อแกรมลบและแกรมบวกทั้งชนิด aerobic และ anaerobic
อาการไม่พึงประสงค์
- คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตลดลง หลอดเลือดดำบริเวณที่ฉีดอักเสบผิวหนังเป็นผื่น คัน และอักเสบ enzymes ตับเพิ่มขึ้น
5.Polymyxins : Polymixin B , Polymixin E
- ยากลุ่มนี้มีพิษต่อร่างกายสูงที่สุด เพราะทั้งในคนและแบคทีเรียต่างก็มีเยื่อหุ้มเซลล์ ซึ่งจะถูกทำลายโดยยาทั้งคู่
- ถ้าให้ทางปากจะมีประโยชน์ในการรักษาลำไส้อักเสบ และท้องเดินจากเชื้อแบคทีเรีย
- เนื่องจากยามีพิษสูงมากจึงไม่แนะนำให้ใช้ในโรคติดเชื้อที่ไม่รุนแรงมาก
อาการไม่พึงประสงค์
- เป็นพิษต่อไตสูงมาก อาจทำให้ไตพิการอย่างถาวรได้
- มีพิษต่อระบบประสาท ทำให้ชารอบๆปาก และอาÿฃจมีอาการเดินโซเซ
- ทำให้กล้ามเนื้อหายใจหยุดทำงาน โดยเฉพาะการติดเข้าหลอดเลือดดำ
7.Chloramphenicol
- เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีฤทธิ์กว้าง
- ได้ผลทั้งเชือแกรมบวก และแกรมลบ
- แต่อาจออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียบางชนิด H. influenzae
อาการไม่พึงประสงค์
- กดการสร้างเม็ดเลือดแดง ทำให้ผู้ป่วยมีอาการซีดท
- กดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เกิด aplastic anemia
- Gray syndrome ในเด็กที่การทำงานของตับยังไม่สมบูรณ์
8.Tetracycline
- เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีฤทธิ์
กว้าง
- ได้ผลทั้งเชื้อแกรมบวก และแกรมลบ หลายชนิด
- รวมทั้ง Rickettsiae และ Chlamydia
อาการไม่พึงประสงค์
- รบกวนการสร้างกระดููกและฟัน
- ระคายเคืองทางเดินอาหาร มีอาการจุกเสียด แน่นท้อง คลื่นไส้และอาเจียน
- พิษต่อตับ ทำให้เกิด fatty liver
9.Macrolides
- เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย
- เหมาะสำหรับใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีประวัติแพ้ยา
penicillin มาก่อน
- ยานี้ได้ผลดีต่อเชื้อ Mycoplasma pneumonia , H. influenzae เชื้อคอตีบและไอกรน
อาการไม่พึงประสงค้์
- การแพ้ยา อาการที่เกิดไม่รุนแรง มีไข้ผื่นแดงนูน
- Cholesstatic hepatitisเกิดเมื่อใช้erythomycin estolate
- ระคายเคืองทางเดินอาหาร คลื่นไส้อาเจียน
10.Sulphonamide
- ออกฤทธิ์ยับยั้การเจริญเติบโตของแบคทีเรียทั้งแกรมบวกและ
แกรมลบ
- แต่ใช้ได้ผลดีกับโรคติดเชื้อที่ไม่รุนแรงและไม่มีหนอง
อาการไม่พึงประสงค์
- ไข้ ผื่นคัน Stevens-Johnson syndrome
- เกิดพิษต่อตับและไต
- Kernicterus ในหญิงตั้งครรภ์ หรือทารกแรกเกิด
- อาการทางระบบทางเดินอาหารคลื่นไส้ อาเจียน
11.Fluoroquinolones
- ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ทั้งแกรมบวก และแกรมลบ
- Norfloxacin , Ofloxacin , Ciprofloxacin
อาาการไม่พึงประสงค์
- คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปวดศีรษะ และเวียน
ศีรษะ
15.Antiprotozoals
-
1. Metronidazole
- เป็นยาในกลุ่ม nitroimidazloes ได้แก่ Tinidazole, ornidazole
- Metronidazole เป็นยาที่เลือกใช้เป็นอันดับแรก สำหรับโรคติดเชื้อโปรโตซัว trichomoniasis, amebiasis และ grardiasis
ฤทธิ์ไม่พึงประสงค์
- คลื่นไส้อาเจียน ปากแห้ง รู้สึกมีรสโลหะในปาก เบื่ออาหาร ปวดท้อง ตับอ่อนอักเสบ
- ปวดหัว วิงเวียน อารมณ์แปรปรวน เดินเซ ปลายประสาทอักเสบ
ชัก
-
-
-
-
-