Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่9 ยาต้านจุลชีพ part-1 - Coggle Diagram
บทที่9 ยาต้านจุลชีพ part-1
ความหมาย
ยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial drugs)
กลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ต่อจุลชีพ
แบ่งเป็น
Antiparasitic
Antituberculosis
Antifungal
Antiprotozoa
Antiviral
Antimalarial
Antibacterial
ยาปฏิชีวนะ(Antibiotic drugs)
สารที่สร้างขึ้นโดยจุลชีพชนิดหนึ่ง ซึ่งมีฤทธิ์ยังยั้งการเจริญเติบโต หรือทำลายจุลชีพชนิดหนึ่ง
ประเภทยาต้านแบคทีเรียจำแนกตามสูตรโครงสร้างทางเคมี
B-lactam antibiotics:
Penicillins,cephalosporins,carbapenms,monobactam
tertracyclins
tetracycline,doxycyclin
Minocycline
aminoglycosides เช่น gentamicin,kanamycin,streptomycin
sulfonamides ได้แก่ sulfadiazine, sulfamethoxazole
quinolones ได้แก่ nalidixic acid, norfloxacin ,ciprofloxacin, ofloxacin
macrolides เช่น erythromycin,roxithromycin
lincomycins เช่น lincomycin, clindamycin
polypeptides:เช่น polymicin B ,colistin (polymixin E),vancomycin
rifamycin
chlorampheicol
nitrofurans: เช่น nitrofurantoin,furazolidine
การจำแนกประเภทยาต้านจุลชีพ
จำแนกตามฤทธิ์ต่อจุลชีพ
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรีย (bactericidal)
ยาที่ออกฤทธิ์ที่ผนังเซลล์หรือเยื่อหุ้มเซลล์ของแบคทีเรีย
ออกฤทธิ์ยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย(bacteriostatic)
ยาที่ออกฤทธิ์ที่กระบวนการสร้างกรดนิวคลีอิคหรือการสังเคราะห์โปรตีนของแบคทีเรีย
Penicillins
เป็นยาปฏิชีวนะชนิดแรกที่ได้จาก
Penicillinium notatum
ปัจจุบันเชื้อที่สามารถนำมาผลิตยา
Penicillinium notatum
Penicillinium chrysogenum
Cephalosporins
มีผลต่อเชื้อ
Sterptococci
Staphylococci
Enterobacter
Proteus
Klebsiella
Carbapenems
ยาตัวแรกในกลุ่มนี้คือ imiprnem
imipenem เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงและมีขอบเขตการทำลายเชื้อค่อนข้างกว้าง
ฆ่าเชื้อกรัมลบและกรัมบวกทั้งชนิด aerobic และanaerobic
ใช้ได้ผลกับเชื้อพวก B-lactamase producing resistant strains
Monobactams
ยาในกลุ่มนี้คือ astreonam ได้รับการสังเคราะห์มาเพื่อให้มีความคงทนต่อการทำลายของ B-lactamase
มีประสในการทำลายเชื้อเฉพาะกรัมลบ anaerobic เท่านั้น
Polymyxins:Polymixin B ,Polymixin E
ยากลุ่มนี้มีพิษต่อร่างกายสูงที่สุด เพราะทั้งในคนและแบคทีเรียต่างก็มีเยื่อหุ้มเซลล์ ซึ่งจะถูกทำลายโดยยาทั้งคู่
ปัจจุบันมักใช้ topical use
Aminoglycoside
เป็นยากลุ่มที่มีขอบเขตในการต้านจุลชีพค่อนข้างกว่าง
ฆ่าเชื้อกรัมบวก และเชื้อกรัมลบหลายชนิด ยกเว้น Pseudonas,bacteroides
ยาในกลุ่มนี้ ได้แก่
Streptomycin, Neomycin ,sisomicin
Kanamycin,Amikacin
Gentamicin,tobramycin
ขอบเขตในการต้านจุลชีพของยาต่างๆในกลุ่มนี้
Amikacin>Netilmicin>Sisomicin>Tobramycin>Gentamycin>Kanamycin>Streptomycin
Choloramphenicol
ได้ผลทั้งเชื้อกรัมบวก และกรัมลบ
แต่อาจจะออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียบางชนิด H.influenzae
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีฤิทธิ์กว้าง
Tetracycline
เป็นยาที่ยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีฤทธิ์กว่าง
ได้ผลทั้งเชื้อกรัมบวก และกรัมลบ หลายชนิด
รวมทั้ง Rickettsiae และ Chlamydia
Macrolides
เป็นยายับยั้งการเจริของแบคทีเรีย
Sulphonamide
ออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียทั้งกรัมบวก และกรัมลบ
Fluoroquinolones
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ทั้งกรัมบวก และกรัมลบ
Norfloxacin,Ofloxacin,Ciprofloxacin
ยารักษาวัณโรค
การจำแนกยารักษาวัณโรคเป็น 2 กลุ่ม
ยาที่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรค (Bactericidal activity)
Streptomycin
Pyrazinamide
Rifampicin
Ethionamide
Isoniazid
ยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อวัณโรค (Bacteriostatic activity)
Thiacetazone
Ethambutol
PAS
Cycloserine
เมื่อใช้ร่วมกับยากลุ่มแรกเป็นเวลานานพอ
ยาอันดับแรก (Drugs of first choice
Soniazid
Ethambutol
Streptomycin
Aminosalicylic acid
Rifampicin
Isoniazid
bactericidal ต่อเชื้อที่กำลังแบ่งตัว แม้ว่าจะอยู่ใน macrophages หรือ extracellular sites
isoniazid ยังเป็น competitive inhibitor ต่อpyridoxine อีกด้วย
selstive ต่อเชื้อ Mycobacteruim tuberculosis
Rifampicin
เป็นยาที่มีฤทธิ์ฆ่าวัณโรคสูงเทียบเท่าหรืออาจเหนือกว่าไอโซไนอะซิด
Pyrazinamide
first choice combination regimen
bactericidal
Ethambutol
bacteriostatic
ใช้ร่วมกับยาอื่น เพื่อป้องกันการดื้อยาของเชื้อ
Streptomycin
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคในภาวะที่เป็นด่าง ซึ่งมักเป็นเชื้อที่อยู่นอกเซลล์
bactericidal
เป็นยาขนาดแรกที่ใช้ในการรักษาวัณโรค
Thiacetazone
ใช้ร่วมกับไอโซอะซิดในการรักษาวัณโรคครั้งแรก
bacteriostatic
Para-aminosalicylic acid,PAS
แต่เมื่อใช้ร่วมกับไอโซไนอะซิดพบว่าให้ผลการรักษาดี
bacteriostatic
ฤทธิ์ค่อนข่างอ่อน
Ethionamide
ไม่นำมาใช้อย่างแพร่หลายเนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่สามารถทนฤทธิ์ไม่พึงประสงค์ของยาได้เภสัชจลนศาสตร์
bactericidal
มีฤฆ่าเชื้อวัณโรคค่อนข้างสูง
Antiprotozoals
Metronidazole
เป็นยาในกลุ่ม nitroimidazloes ได้แก่ Tinidazole,ornidazole
Metronidazole เป็นยาที่เลือกใช้เป็นอันดับแรก สำหรับโรคติดเชื้อโปรโตชัว trichomoniasis และ giardiasis
ยากำจัดพยาธิ (Antiihelmintics)
กลไกการออกฤทธิ์ของยา แบ่งได้ 3 แบบ
ยาออกฤทธิ์ทำลายกระบวนการป้องกันตัวของพยาธิ ทำลายผิวของพยาธิทำให้พยาธิถูกทำลายโดยกลไกของ host
Niclosamide
Diethycarbamazine
ยาออกฤทธิ์ยับยั้งไม่ให้พยาธิใช้กลูโคสจาก host หรือยับยั้งกระบวนการเปลี่ยนแปลงของกลูโคสในพยาธิทำให้พยาธิตายหรือไม่สามารถอยู่ใน host ต่อไปได้
Mebendazole
albendazole
ยาออกฤทธิ์ทำให้กล้ามเนื้อพยาธิเป็นอัมพาตทำให้พยาธิไม่สามารถเกาะอยู่กับผนังลำไส้และหลุดออกจากทางเดินอาหารเมื่อลำไส้บีบตัว
Piprazine citrate
Pyrantel pamoate
ยาขับพยาธิตัวกลมในลำไส้
Mebendazole
Albendazole
Pyrantel pamoate (Combantrin)
Piperazine citrate
Thiabendazole
ยาขับพยาธิตัวกลมในเนื้อเยื่อ
Diethylcarbamzine
ยาที่มีฤฆ่าไมโครฟิลาเรียของพยาธิฟิลาเรียและอาจฆ่าพยาธิตัวแก่
ยาขับพยาตัวตืด
Niclosamide
ยาขับพยาธิใบไม้
มะเกลือ (Diospyros mollis)
ปวกหาด (Artocarpus lakoocha)
Praziquantel (Biltricide)