Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
1.GAIA: Zientzia, metodo zientifikoa eta pausoak, image, image, Naroa…
1.GAIA: Zientzia, metodo zientifikoa eta pausoak
1.1 Metodo zientifikoa
Metodo zientifikoa da zientzalariek ikerketak egiteko jarraitzen dituzten pausoak
Pausoak:
1) Problema/aztertu nahi dena identifikatu
2) Hipotesiak egitea: Problemari buruz aurretik dakigunarekin behin behineko azalpena da
3) Hipotesiak egiaztatzeko esperimentuak diseinatu behar dira aldagai desberdinak kontuan hartuz. Aldagai motak:
Aldagai independentea
zuk aldatzea posible duzun aldagaia da
Mendeko aldagaia
bere balioak jasotzen edo neurtzen duzun aldagaia da
Aldagai kontrolatua
esperimentuaren zehar aldaezin mantentzen diren aldagaiak dira
4) Esperimentuak egin eta gero emandako hipotesia onartzen da
edo esperimentuekin bat datorren hipotesi berri bat egiten da.
gero lortutako emaitzekin aldagaien harremana zehazten da eta ondorio berriak lortzen dira
1.2 Magnitudeak
Magnitudeak neurgarriak diren ezaugarriak dira
Magnitude motak:
Oinarrizko magnitudeak
haren unitatea aukeratzen da. Esaterako:
Luzera
Masa
Tenperatura
Denbora
Magnitude eratorriak edo konposatuak
haien unitateak oinarrizko unitateek baldintzatzen dituzte. Esaterako:
Azalera
Bolumena
Abiadura
Magnitudeen taula:
1.3 SI sistema Unitate Aldaketak
zatiki baliokideen metodoa:
Pausoak
1- Zenbat unitate aldatu behar diren zenbatzen dira. Unitate aldaketa bakoitzeko zatiki bat idazten da
2- Azkenean agertu behar unitatea agertzen nahi dugun posizioan idazten da.
3- Zatikiak osatzen ditugu unitateen arteko harremana idatzi
4- Zatikien arteko eragiketak egitea
Eragiketak/ adibideak
1- (60km/ h---->m/s)60km/ h x 1.000m/1km x 1h/ 3.600s= 600/36= 300/18= 150/9= 50/3= 16,6m
2- (10km/ h---> m/s) 10km/h x 1000m/ 1km x 1h/ 3.600= 100/36= 50/18= 25/9= 2,7m/s
1.4 Neurtzeko tresnak eta Ezaugarriak/ Zifra esanguratsuak
Neurtzeko tresnak
Neurriaren helmena edo bitartea
tresnak neur dezakeen gehieneko eta gutxieneko balioen arteko bitartea da
Unitateak
tresnak ematen dituen neurketan dituen unitateak
Zehaztasuna= sentsibilitatea
gutxieneko balio neurgarri( neurtu dezakeen aldaketa txikiena)
Adibideak
1/ Probeta
helmena: 100ml
Zehaztasuna: 2ml
Neurria: 84+- 2ml
Sentsibilitatea: 84+-2ml
2/ Zuzenkia
helmena: (0,16)---> 16cm
Unitatea: cm
Zehaztasuna: 0,1cm=1mm
Sentsibilitatea: 9,2cm+- 0,1cm
Zifra esanguratsuak
Neurri esperimental baten zifra esanguratsuak( z.e.) esaten zaie neurtzeko tresna baten eskalan irakurtzen
Arauak:
Zero ez diren zifra guztiak esanguratsuak dira----> 4,13N--3z.e./ 2,125N---4z.e.
Zeroekin daude 3 kasu:
Koma ondorengo zeroak zenbatzen dira. Adib: 25,00kg-->4z.e./ 1,0g--> 2z.e.
Zenbaki baten hasierako zeroak ez dira esanguratsuak. Adib: 0,0025-->2z.e.
Koma gabeko zeroak ez dira esanguratsu. Adib: 400-->1z.e./ 400. --->3z.e.
1.5 Notazio Zientifikoa
Zenbaki edo zifra oso handiak edo txikiak adierazteko modu laburtua da
A,BC... X 10ª ( A zifra koma aurretik dagoen bakarra EZIN DA ZERO IZAN) A= 1,2,3,4,5,6,7,8,9
Adibideak
238000= 2,38 x 10 ber 5
0,000045= 4,5 x 10 ber -5
1.6 Neurketen kalitate maila Errorea
Errore absolutua
Neurtutako balioaren eta neurri zehatz gisa hartutakoaren ( zenbait neurrien bataz besteko aritmetikoa izan daiteken arteko aldearen balio absolutua)
Formula: Ea= / X--Xbba/
Adibidea: X: 1,5s, Xbba: 1,5s. /1,5--1,5/= 0
Errore erlatiboa
errore absolutuaren eta neurriaren balioaren arteko erlazioa da
eta %-tan adierazten da
Formula: Er(%)= Ea/ Xbba x 100
Adibidea: Ea: 0, Xbba: 1,5s. 0/1,5 x100= %0
Zenbat eta txikiagoa izan errore erlatiboa orduan eta hobea da neurria
Naroa Gutierrez Tejada 12
