Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาต้านจุลชีพ - Coggle Diagram

- - - - Penicillinium notatum
    - - Penicillinium notatum
      - Penicillinium chrysogenum
    - - การแพ้ยาหรือภาวะภูมิคุ้มกันไว
        (Hypersensitivity)
        
        ผื่นลมพิษ (มีลักษณะเป็น maculopapular rash)
        
        มีไข้ หลอดลมหดตัว หลอดเลือดอักเสบ
        
        serum sickness , exfoliative dermatitis
        
        Stevens-Johnson syndrome และ anaphylaxis
    - - เป็นยาที่เลือกใช้เป็นอันดับแรก เพื่อรักษาโรคติดเชื้อกรัมบวกและ กรัมลบ
      - ไม่ควรใช้ peniillins ในผู้ป่วยที่มีประวัติการแพ้ยากลุ่ม Peniillis
      - เลือกใช้เป็นอันดับแรกในหญิงมีครรภ์ แต่ควรระวังอาการข้างเคียง เช่น ผื่นคัน อุจจาระร่วง และเลือดไหลหยุดได้ยาก
      - ผู้ป่วยที่มีประวัติแพ้ Penicillins ควรเลือกใช้ Erythromycin แทน
      - ระวังการใช้ Cephalosporin เพราะอาจเกิดการแพ้ยาได้ เช่นเดียวกับPenicillins
  - - - Streptococci
      - Staphylococci
      - Enterobacter
      - Proteus
      - Klebsiella
    - - 2nd generation
        
        เป็นยาที่มีฤทธิ์กว้างกว่ายารุ่นที่หนึ่ง สามารถฆ่า เชื้อกรัมลบได้มากชนิดกว่า และได้ผลดีกว่า
        
        ผลต่อเชื้อกรัมบวกคล้ายๆกัน แต่ทนต่อ B-lactamase ได้ดีกว่า
        
        Cefaclor : 250 มก. ทุก 8 ชั่วโมง
        
        Cefamandole , Cefuroxime
      - 3rd generation
        
        มีผลออกฤทธิ์กว้างกว่า 2 กลุ่มแรก และ สามารถฆ่าเชื้อPseudomonas
        ได้ด้วย
        
        Cefotaxime
        
        cefoperazone
      - 1st generation
        
        เป็นยาที่มีประสิทธิภาพดีสำหรับเชื้อกรัมบวก
        
        สามารถฆ่าเชื้อกรัมลบได้บางชนิด เช่น E.coli , Klebsiella pneumoniae
        
        Cephalexin :1 - 4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
        
        Cephradine :1 - 4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
        
        Cephalothin , Cephapirin
      - 4th generation
        
        มีผลออกฤทธิ์กว้างและลึกที่สุด
        
        โดยเฉพาะต่อเชื้อกรัมลบทั้งที่ไวและดื้อยาใน 3 กลุ่มแรกและยากลุ่มอื่น
        
        Cefpirome
        
        Cefepime
    - - การแพ้ยา (Hypersensitivity)
      - คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน
      - IM : ปวดร้อนบริเวณกล้ามเนื้อ
      - IV : อาจเกิดการอักเสบ
      - ผลต่อไต ถ้าใช้ร่วมกับ Aminoglycoside จะเพิ่ม ความเป็นพิษต่อไต
    - - จัดเป็นยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์กว้างมีประสิทธิภาพในการรักษาสูง
      - ไม่ควรเลือกใช้เป็นยาชนิดแรกในการรักษาการติดเชื้อทั่วไปที่ อาการไม่รุนแรง
      - ควรระวังปฏิกิริยาระหว่างยาเหล่านี้กับแอลกอฮอล์ที่เรียกว่า Disulfiram - like reaction จึงไม่ควรดื่มเหล้าหรือเครื่องดื่ม ที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์
      - ไม่ควรใช้ Cephalosporin ในผู้ป่วยที่มีประวัติการแพ้ยากลุ่ม Penicillins เพราะอาจเกิดอาการแพ้ได้ เช่นเดียวกัน
  - - - คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตลดลง หลอดเลือดดำบริเวณที่ฉีดอักเสบ ผิวหนังเป็นผื่น คัน และอักเสบ enzymes ตับเพิ่มขึ้น
      - ในเด็กและผู้ป่วยโรคไตต้องมีการปรับขนาดยา
  - - - ใช้รักษาโรคติดเชื้อแกรม negative bacili ชนิด anaerobic ในบริเวณทางเดินหายใจ, ทางเดินปัสสาวะ, อวัยวะเพศ, กระดูกและข้อกระดูก, soft tissue และใน กระแสเลือด
      - อาจใช้ได้ผลในการรักษาโรคติดเชื้อ P. ceruginosa ที่ดื้อต่อยา piperacillin หรือ tobramycin
    - - เส้นเลือดดำบริเวณฉีดยาซ้ำๆ อักเสบ ผื่นคัน ท้องเสีย
  - - - เป็นพิษต่อไตสูงมาก อาจทำให้ไตพิการอย่างถาวรได้
      - มีพิษต่อระบบประสาท ทำให้ชารอบๆปาก และอาจมีอาการเดินโซเซ
      - ทำให้กล้ามเนื้อหายใจหยุดทำงาน โดยเฉพาะการฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
      - เกิดอาการแพ้ยา
  - - - กดการสร้างเม็ดเลือดแดง ทำให้ผู้ป่วยมีอาการซีด
      - กดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เกิด aplastic anemia
      - Gray syndrome ในเด็กที่การทำงานของตับยังไม่สมบูรณ์
      - การแพ้ยา เป็นผื่นคัน มีไข้
  - - - Streptomycin, Neomycin, sisomicin
      - Kanamycin, Amikacin
      - Gentamicin, tobramycin
    - - Amikacin > Netilmicin Sisomicin > Tobramycin > Gentamycin
        Kanamycin > Streptomycin
    - - พิษต่อไต มีฤทธิ์ทำลายกรวยไต และท่อไต
      - พิษต่อหู มีอาการวิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน มึนงง และหูหนวกได้ เนื่องจากยาทำลาย เส้นประสาทสมองคู่ที่ 8 ที่ทำหน้าที่ควบคุมการทรงตัว หรืออาจทำลายเส้นประสาทหูที่เกี่ยวกับการได้ยิน
      - ยับยั้งการสื่อประสาทระหว่างปลายเส้นประสาทกับกล้ามเนื้อลาย ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนเปลี้ยไม่มีแรงหายใจไม่สะดวกหรือหายใจขัด
      - การแพ้ยา เป็นผื่นแดง หรือลมพิษคัน มีไข้ บางรายอาจถึงขั้น anaphylaxis
  - - - รบกวนการสร้างกระดูกและฟัน
      - ระคายเคืองทางเดินอาหาร มีอาการจุกเสียด แน่นท้อง คลื่นไส้ และอาเจียน
      - Fanconi's syndrome
      - พิษต่อตับ ทำให้เกิด fatty liver
      - การแพ้ยาโดยเกิดผื่นคัน เกิดอาการทาง
      - ผิวหนังได้ง่ายเวลาโดยแสง
  - - - การแพ้ยา อาการที่เกิดไม่รุนแรง มีไข้ ยื่นแดงนูน
      - Cholesstatic hepatitis เกิดเมื่อใช้ erythomycin estolate
      - ระคายเคืองทางเดินอาหารคลื่นไส้ อาเจียน
  - - - ไข้ ผื่นคัน Stevens-Johnson syndrome
      - เกิดพิษต่อตับและไต
      - Kernicterus ในหญิงตั้งครรภ์ หรือ ทารกแรกเกิด
      - อาการทางระบบทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
    - - เป็นยาที่ประกอบด้วย sulfamethoxazole และ trimethoprim (ในสัดส่วน 5 :1) sulfamethoxazole (400 mg) + trimethoprim (80 mg)
      - เพื่อให้ยาเสริมฤทธิ์ซึ่งกันและกัน
  - - - คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปวดศีรษะ และเวียน
        ศีรษะ
- - - - ยาสามารถจับกับ DNA ทำให้ไม่มีการสร้างโปรตีน
    - - Quinine เมื่อใช้ร่วมกับ Tetracyclines หรือ Pyrimethamine หรือยาในกลุ่ม Sulfonamides เช่น Sulfadoxine
      - จะใช้ได้ผลดีในการรักษาเชื้อ P.f ซึ่งดื้อต่อยา Chloroquine
      - Quinine ยังเป็นยา first choice ในผู้ป่วยซึ่งเป็นมาลาเรียจากเชื้อ P. f ระยะเฉียบพลัน รุนแรง ซึ่งอาจจะมีอาการทางสมองด้วย
    - - Cinchonism ปวดศีรษะหูอื้อ ตาพร่า คลื่นไล้
        อาเจียน ท้องเดิน
      - Black water fever ผู้ป่วยปัสสาวะเป็นสีดำเนื่องจาก
        ขาดเอนไซม์ G -6-PD ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ช่วยทำให้เม็ดเลือด แดงคงสภาพอยู่ได้ไม่แตกง่าย
      - อาการแพ้
        หอบ ลมพิษ(เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด)
  - - - ออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้าง DNA และ RNA
    - - มึนงง เบื่ออาหาร ท้องเดิน ปวดศีรษะ มีผื่นคัน
      - มองเห็นไม่ชัด เห็นภาพหลอน ตื่นเต้น และเส้นประสาทส่วนปลายผิดปกติ
      - ในหญิงมีครรภ์ที่ได้รับยานี้เด็กที่เกิดมาอาจจะหูหนวก สมองเสื่อม
      - Ocular toxicity ยานี้เป็นอันตรายต่อตาในผู้ที่ใช้ยาในขนาดสูงเป็น เวลานาน
  - - - ป้องกันการเกิดไข้กลับ
      - สามารถรักษามาลาเรียที่เกิดจากเชื้อ P.v, P.0 ได้หายขาด
      - ใช้ป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อมาลาเรีย
    - - ในผู้ป่วยที่ขาดเอนไซม์ G-6-PD ถ้ารับ Primaquine ผิวเม็ดเลือดแดงจะถูกออกซิไดซ์ได้ง่าย เม็ดเลือดแดงจะแตก ทำให้ปัสสาวะเป็นสีแดงแก่หรือดำ
      - อาการที่เกิดขึ้นเมื่อให้ยาในขนาดสูง เช่น ได้รับปริมาณ 60-240 มิลลิกรัม
        
        คลื่นไส้ ปวดศีรษะ มีผื่นคันการปรับสายตาเพื่อมองภาพไม่ชัดเจน
        
        ปวดท้องเกร็ง (abdominal cramp)
        
        ในคนที่มีอาการหนักมากจะมีเม็ดเลือดขาวน้อย และ methemoglobinemia
        
        เกิดการขาดออกซิเจน
  - - - ไม่ได้จับกับ DNA
      - เมื่อให้ครั้งเดียวเมโฟลควินสามารถกำจัดเชื้อมาเลเรียในเลือดได้รวดเร็วรวมทั้งเชื้อที่ดื้อต่อ Chloroquine ด้วย
      - สามารถรักษามาลาเรียจาก P. falciparum
    - - ใช้เฉพาะการรักษาและป้องกันเชื้อ P.f ที่ดื้อต่อยา Chloroquine หรือ เชื้อที่ดื้อต่อยาหลายตัว (multidrug resistance)
  - - - เมื่อนำยา Sulfadoxine ผสมกับ Pyrimethamine ยา 2 ชนิดจะออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ DHFR คนละขั้นตอนกัน จึงเสริมฤทธิ์กัน
      - ใช้ในการรักษามาเลเรียจากเชื้อที่ดื้อต่อยา Chloroquine
      - มีข้อสังเกตว่า Sulfonamide จะใช้ได้ผลกับเชื้อ P. falciparum เท่านั้นจะไม่ได้ผลกับ P. vivax
- - - - ออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้าง
        DNA โดยยับยั้งเอนไซม์ reverse transcriptase
      - ยาเหล่านี้ถูกดูดซึมได้ดีจากทางเดินอาหาร
      - การใช้ยาเหล่านี้เดี่ยวๆ เชื้อจะดื้อยาได้ง่าย
      - จึงใช้ร่วมกับยาต้านไวรัสเอชไอวีชนิดอื่นที่อยู่ในกลุ่มเดียวกันหรืออยู่ใน กลุ่มprotease inhibitors
      - อาการไม่พึงประสงค์ที่อาจพบ
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน อ่อนเพลีย ปวดศีรษะและเป็นพิษต่อตับ
        
        ยาบางชนิดทำลายไขกระดูกหรือทำให้ปลายประสาทอักเสบ
        
        ตับอ่อนอักเสบ
    - - ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ protease จึงบัดบวางขั้นตอน replication ทำให้ไม่อาจกลายเป็นไวรัสที่สมบูรณ์ได้
      - ยาเหล่านี้ส่วนใหญ่ถูกดูดซึมจากทางเดินอาหารได้ดีและใช้เป็นยาเดี่ยวได้ (ยกเว้น saquinavir)
      - แต่จะให้ผลการรักษาดีขึ้นถ้าใช้ร่วมกับยายับยั้งเอนไซม์ Reverse transcriptase
      - การใช้ยาร่วมกัน 3 ชนิด
        
        saquinavir, zalcitabine (ddC), zidovudine (AZT)
      - ให้ประสิทธิผลสูงกว่าการใช้ยาร่วมกันเพียง 2 ชนิด
      - อาการไม่พึงประสงค์ที่อาจพบ
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดินและอ่อนเพลีย
        
        ยาบางชนิดอาจทำให้ปวดศีรษะและปลายประสาทอักเสบ
  - - - ทำให้เกิดการอักเสบ เมื่อใช้หยดหรือป้ายตา มีอาการบวมแดง คัน แสบ และ เคืองตา ยาจะกดการเจริญของ Epithelial cel! ทำให้แผลหายช้า เมื่อใช้ไปนานๆ เชื้อเฮอร์พีสอาจเกิดการดื้อยาได้
    - - 0.5 % ชนิดป้ายตาทุก 4 ชั่วโมง ในเวลากลางวัน และป้าย 1 ครั้งก่อนนอน และ ควรใช้ยาป้ายตาต่อไปอีก 3 - 5 วัน หลังจากที่แผลหายแล้ว
  - - - เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน และ อ่อนเพลีย ยานี้กด
        การทำงานของไขกระดูก และ อาจทำให้มีการอักเสบของ หลอดเลือดดำในบริเวณที่ให้ยา
  - - - Interferon syndrome คือมีอาการไข้ หนาวสั่น ปวดศรีษะ อ่อนเพลีย ปวด กล้ามเนื้อ ปวดข้อ เบื่ออาหาร
      - สามารถใช้ยาพาราเซตามอล ลดไข้ได้ อาการจะทุเลาลงเมื่อหยุดใช้ยา
  - - - อาจมีผลต่อการทำงานของตับไต อาการคลื่นไส้อาเจียน
        ปวดท้อง ท้องเดิน
    - - ขี้ผึ้งป้ายตาขนาด 3 %
        
        ใช้ป้ายตาทุก 4 ชั่วโมง จนอาการทุเลา และควรป้ายตาต่ออีก 1 สับดาห์ ใช้เวลาประมาณ 15 วัน
      - ยาเม็ด 200 และ 400 มิลลิกรัม
        
        ใช้ในรายที่ติดเชื้อเริมแสดงอาการครั้งแรกนานไม่เกิน 5 วัน ให้ 200 มก. วันละ 5ครั้ง เป็นเวลา 5 -10 วัน จะช่วยลดระยะเวลาของโรค อาการทุเลาเร็วขึ้น และระยะเวลาการเป็นซ้ำห่างออกไป
      - งูสวัดให้ 500 มก. ทุก 4 ชั่วโมง นาน 7- 10 วัน ตั้งแต่เริ่มมีอาการจะช่วยลดอาการเจ็บปวด และทำให้ทุเลาเร็วขึ้น
  - - - ยาจะยับยั้งการเข้าสู่เซลล์ของไวรัส โดยขัดขวางการเกาะติดของไวรัส และการปลดปล่อยกรดนิวคลีอิคของไวรัสเข้าสู่เซลล์
      - ยานี้จะใช้ได้ผลต่อเมื่อหลังจากติดเชื้อไวรัสแล้วไม่เกิน 72 ชั่วโมง
    - - อาการผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง
        
        นอนไม่หลับ ตามัว ตาพร่า ซึมเศร้า มือสั่น บางรายมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปากแห้ง ปัสสาวะบ่อย
      - ผื่นที่ผิวหนัง อาการมักเกิดขึ้นในสัปดาห์แรกของการใช้ยา
    - - ชนิดแคปซูล 100 มก และ ชนิดน้ำเชื่อม 50 มิลลิกรัม/5มิลลิลิตร
      - ผู้ใหญ่ให้ 100 มก.วันละ 2 ครั้ง เด็กอายุ 1-9 ปีให้ 2-4 มิลลิกรัม/กิโลกรัม/วัน แบ่งให้ 2-3 ครั้ง ขนาดยาสูงสุดไม่เกิน 150 มิลลิกรัม
- - - - คลื่นไส้อาเจียน ปากแห้ง รู้สึกมีรสโลหะในปาก เบื่ออาหาร ปวดท้อง ตับอ่อนอักเสบ
      - ปวดหัว วิงเวียน อารมณ์แปรปรวน เดินเซ ปลายประสาทอักเสบชัก
      - เกิด disulfiram-like effects เมื่อดื่มสุรา มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดหัว หน้าแดง ปวดท้อง และอาจรู้สึกว่า รสชาดของสุราที่ดื่มผิด
        ไปเมื่อใช้ยา
    - - Amebiasis
        
        รับประทาน 250 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้งเป็นเวลา 7-10 วัน
      - Giardiasis
        
        รับประทาน 250 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง 5-7 วัน หรือวันละ 2 กรัม
        เป็นเวลา 3 วัน
      - Trichomoniasis
        
        รับประท าน 2 กรัม ครั้งเดียว หรือ 250 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง 7 วัน
        ควรรักษาพร้อมกันทั้งตัวผู้ป่วยและผู้ที่มีเพศสัมพันธ์ด้วยแม้จะไม่มีอาการ
      - ใช้ร่วมกับยาต้านจุลชีพอื่นๆ ในการกำจัดเชื้อ Helicobacter
        pylori ใน peptic ulcer เช่น ใช้ร่วมกับ amoxicillin, bismuth subsalicylate, tetracycline
      - รับประทานครั้งละ 500 mg นาน 1 สัปดาห์
      - (Metronidazole 500 mg + omeprazole 20 mg +
        clarithromycin 500 mg
      - โดยยาแต่ละชนิดรับประทานในขนาดดังกล่าว วันละ 2 ครั้ง
        เป็นเวลา 1 สับดาห์ หรือนานกว่านี้
- - - - lsoniazid
        
        selective ต่อเชื้อ Mycobacteruim tuberculosis
        
        bactericidal ต่อเชื้อที่กำลังแบ่งตัว แม้ว่าจะอยู่ใน macrophages หรือ extracellular sites
        
        อาจให้ในผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อ meningitis
        
        isoniazid ยังเป็น competitive inhibitor ต่อ pyridoxine อีกด้วย
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        Allergic reaction จะพบว่ามีไข้ ผื่นขึ้นตามผิวหนัง คนที่แพ้มากๆ อาจมี agranulocytosis หรือ thrombocytopenia
        
        มีพิษโดยตรงต่อระบบประสาททั้งส่วนกลางและปลาย
        
        การใช้ยานี้รักษานานๆมักมีผลต่อตับ
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        ผู้ใหญ่ใช้ขนาด 5 ถึง 8 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
        
        โดยทั่วไปใช้ขนาด 300 มิลลิกรัม/วัน ให้ครั้งเดียว
        
        ยกเว้นกรณีที่ให้ยาแบบเว้นระยะต้องให้สูงถึง 900 มิลลิกรัม/วัน
        
        ในเด็กให้ขนาด 10 - 20 มก./วัน แต่ไม่เกิน 300 มิลลิกรัม/วัน
      - Rifampicin
        
        bactericidal
        
        เป็นยาที่มีฤทธิ์ฆ่าวัณโรคสูงเทียบเท่าหรืออาจเหนือกว่า ไอโซไนอะซิด
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ตับอักเสบ
        
        โดยเฉพาะในคนที่อายุมาก
        
        คนที่ดื่มเหล้าเป็นประจำหรือคนที่มีโรคตับอยู่แล้
        
        การใช้ยาร่วมกับ isoniazid
        
        ข้อควรระวัง
        
        ในผู้ป่วยโรคตับ หญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        ขนาดที่เหมาะสมในผู้ป่วยทั่วไปคือวันละ 600 มก
        
        ในเด็กให้ขนาด 10 - 20 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
        
        ในระยะหลังมีผู้แนะนำว่าการใช้ยาในขนาด 450 มิลลิกรัม/วัน
        
        ในผู้ป่วยที่น้ำหนักไม่เกิน 50 กิโลกรัม ก็ได้ผลดี
      - Streptomycin
        
        เป็นยาขนานแรกที่ใช้ในการรักษาวัณโรค
        
        ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคในภาวะที่เป็นด่าง ซึ่งมักเป็นเชื้อที่อยู่นอกเซลล์
        
        bactericidal
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        ใช้ขนาด 15 มก/กก หรือโดยทั่วไปให้ขนาด 1 กรัม/วัน โดยฉีดครั้งเดียว
        
        สำหรับผู้ใหญ่ที่น้ำหนักตัวต่ำกว่า 50 กิโลกรัม ให้ขนาด 0.75 กรัม ก็เพียงพอ ใน เด็กใช้ขนาด 20 - 30 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        พิษต่อหู (Ototoxicity)
        
        พิษต่อไต (nephrotoxicity)
        
        พิษต่อระบบประสาท (neurotoxicity)
      - Pyrazinamide
        
        first choice combination regimen
        
        bactericidal
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ตับอักเสบรุนแรง
        
        เนื่องจากยานี้ขัดขวางการขับกรดยูริคออกทางปัสสาวะ
        
        จึงพบว่าทำให้ระดับกรดยูริคในเลือดสูงขึ้น
        
        ปวดข้อ ปวดศีรษะ แพ้แสงแดด ลมพิษ ผื่นขึ้น ตับโต
      - Ethionamide
        
        มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคค่อนข้างสูง
        
        ไม่นำมาใช้อย่างแพร่หลายเนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่สามารถทน ฤทธิ์ไม่พึงประสงค์ของยาได้เภสัชจลนศาสตร์
        
        bactericidal
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        nausea , vomiting , vertigo
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        ใช้ขนาด 750 - 1000 มิลลิกรัม/วัน
        
        ถ้าขนาดยาต่ำกว่า 750 mg ผลการรักษาจะไม่ดี
      - ยากลุ่มนี้มีบทบาทสำคัญที่จะย่นระยะเวลาในการรักษาวัณโรคให้สั้นลง
    - - Thiacetazone
        
        ใช้ร่วมกับไอโซไนอะซิดในการรักษาวัณโรคครั้งแรก
        
        bacteriostatic
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        conjunctivitis , vertigo
        
        ถ้ารุนแรง erythema multiform , haemolytic anaemia , agranulocytosis , cerebral oedema , hepatitis
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        150 มิลลิกรัม/วัน + INH 300 มิลลิกรัม/วัน
      - Ethambutol
        
        bacteriostatic
        
        ใช้ร่วมกับยาอื่น เพื่อป้องกันการดื้อยาของเชื้อ
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        Retinal damage
        
        Optic neuritis ทำให้ตามัว มองเห็นไม่ชัด ตาบอดสี
        
        ปวดศีรษะ มึนงง สับสน ประสาทหลอน ชาตามปลายนิ้ว
        
        เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน ผื่นคัน ปวดข้อ มีไข้
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        โดยทั่วไปให้ขนาด 15 - 20 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
        
        อาจให้สูงถึง 25 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ใน 2 เดือนแรก แล้วลดลงเหลือ 15 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
        
        การให้ยาในขนาดที่สูง
        
        เพื่อให้ได้ผลการรักษาที่มีขึ้น
        
        แต่มีข้อเสียคือ หากลืมลดขนาดของยาจะทำให้มีโอกาสเกิดประสาทตา อักเสบเพิ่มมากขึ้น
      - PAS
        
        ฤทธิ์ค่อนข้างอ่อน
        
        แต่เมื่อใช้ร่วมกับไอซไนอะซิดพบว่าให้ผลการรักษาดี
        
        bacteriostatic
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        nausea , vomiting , เสียดแน่นท้อง ท้องดิน
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        ขนาดไม่น้อยกว่า 8- 9 กรัม/วัน แบ่งให้วันละ 2 - 3
        ครั้ง
      - Cycloserine
      - เมื่อใช้ร่วมกับยากลุ่มแรกเป็นเวลานานพอ
      - สามารถทำให้โรคหายขาดได้เช่นกัน
- - - - Mebendazole
        
        ประโยชน์ที่ใช้
        
        ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือน พยาธิเส้นด้าย พยาธิแส้ม้า พยาธิปากขอและ พยาธิแคปิลลาเรียได้ผลดี
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการสังเคราะห์ microtubule ในเซลผิวหนังและลำไส้ของพยาธิตัวกลม
        
        เป็นอัมพาตและตาย
        
        ยับยั้งการนำกลูโคสจาก host มาใช้ทำ ให้ไม่มีพลังงานเพื่อการอยู่รอดและสืบพันธุ์
        
        ถูกกำจัดออกจากทางเดินอาหารจนหมด
        หลังการรับยาประมาณ 3 วัน
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        พยาธิเส้นด้าย
        
        รับประทานครั้งเดียว 100 มิลลิกรัม
        
        พยาธิส้เดือน พยาธิปากขอและพยาธิแส้ม้า
        
        รับประทานครั้งละ 100 มก. เช้าและ
        เย็นติต่อกันเป็นเวลา 3 วัน
        
        พยาธิแคปิลลาเรีย
        
        รับประทานครั้งละ 200 มก. เช้าและ
        เย็นติดต่อกันเป็นเวลา 3-4 สัปดาห์
        
        รูปแบบของยา
        
        ชื่อการค้า เช่น Danaben R , Fugacar R
        
        เม็ดสำหรับเคี้ยว ขนาด 100 มิลลิกรัม
        
        ยาน้ำแขวนตะกอน ขนาด 100 Mg/5 Ml
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ปวดท้อง ท้องเดิน ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
      - albendazole
        
        ประโยชน์ที่ใช้
        
        ยานี้มีประสิทธิภาพคล้ายมีเบนดาโซล
        
        แต่ได้ผลดีในการรักษาโรคพยาธิสต
        รองจิย์ลอยด์ด้วย
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการนำกลูโคสจาก host มาใช้
        
        ปริมาณ glycogen ที่สะสมไว้ลดลง
        
        พยาธิหยุดการเคลื่อนไหวและตาย
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        ผู้ใหญ่และเด็กอายุเกิน 2 ปีใช้ขนาดเท่ากัน
        
        พยาธิไส้เดือนกลม พยาธิเส้นด้าย พยาธิแส้ม้า และ พยาธิปากขอ
        
        รับประทานครั้งเดียว 400 มิลลิกรัม
        
        พยาธิสตรองจิย์ลอยด์
        
        รับประทาน 400 มก. เช้าและเย็นติดต่อกันเป็นเวลา 3-7 วัน และถ้าให้ยาซ้ำอีกหนึ่งชุดในเวลา7 วัน ต่อมา
        
        รูปแบบของยา
        
        เม็ดสำหรับเคี้ยว ขนาด 200 มก.
        
        ยานำแขวนตะกอน ขนาด 100 มิลลิกรัม/5 มิลลิลิตร
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ปวดศีรษะ คลื่นไส้ ปวดท้องและท้องเดิน
        
        ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
        
        ควรระมัดระวังเป็นพิเศษในเด็กเล็ก เพราะไม่เคยมีการทดลองใช้ในเด็กอายุต่ำ กว่า 2 ปี
    - - Piperazine citrate
        
        ประโยชน์ที่ใช้
        
        ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือนกลม และพยาธิเส้นด้าย
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งฤทธิ์ของ acetylcholine ที่กล้ามเนื้อของพยาธิ
        
        ทำให้พยาธิเป็นอัมพาตแบบอ่อนเปลี้ย
        
        และถูกขับออกจากทางเดินอาหาร โดยการบีบตัวของลำไส้
        
        มีประโยชน์มากโดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่ มีพยาธิจำนวนมากจนอาจทำให้ลำไส้อุดตันเพราะลดอันตรายจากการเคลื่อนที่ของพยาธิ
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเดิน ลมพิษ กล้ามเนื้อกระตุก
        
        ความรู้สึกทางประสาทสัมผัสผิดปกติ
        
        ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีประวัติโรคลมชัก เพราะอาจเกิดอาการชักได้
        
        ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยโรคตับ โรคไต
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        พยาธิไส้เดือนกลม
        
        ให้ครั้งเดียวประมาณ 75 มก/กก ไม่เกิน3.5 กรัม
        
        มักให้ก่อนนอนติดต่อกัน 2 วัน
        
        พยาธิเส้นด้าย
        
        ให้รับประทานครั้งเดียวประมาณ 65 มิลลิกรัม
        กก. ไม่เกิน 2.5 กรัม
        
        มักให้ตอนเช้าติดต่อกันนาน 7 วัน
        
        รูปแบบของยา
        
        ยาเม็ด Piperazine hydrate 500 mg
        
        ยาน้ำเชื่อม หรือ Elixir Piperazine hydrate 500 mg/5 ml
      - Pyrantel pamoate
        
        ฤทธิ์ต่อพยาธิ
        
        ยามีฤทธิ์ต่อพยาธิปากขอ ไส้เดือนเส้นด้าย
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้ง neuromuscular transmission
        
        ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Cholinesterase ทำให้กล้ามเนื้อ
        พยาธิเป็นอัมพาตแบบหดเกร็ง
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        เกิดชั่วคราว อาจมีอาการปวดศีรษะ
        วิงเวียน ไข้ เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเดิน
        
        ข้อควรระวัง
        
        ห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์ และเด็กอายุต่ำ
        กว่า 2 ขวบ
        
        ไม่ควรใช้ยาพร้อมกับ Piperazine
        เพราะมีฤทธิ์ตรงข้ามกัน
        
        ขนาดยาและวิธีใช้
        
        ในการรักษาพยาธิไส้เดือนเส้นด้าย
        
        รับประทาน 10 mg/Kg ครั้งเดียว (ไม่เกิน 1 g)
        
        พยาธิปากขอ
        
        20 mg/Kg 2 วัน
        
        รูปแบบ
        
        ยาเม็ด 125 mg น้ำแขวนตะกอน 250 mg/5ml
    - - Niclosamide
        
        ประโยชน์ที่ใช้
        
        ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิตืดวัว พยาธิตืดหมูและพยาธิตืดแดระ
        
        เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคพยาธิตัวตืด เกือบทุกชนิด
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการนำเอากลูโคสจาก host มาใช้
        
        ยับยั้ง oxidative phosphorylation ในไมโตคอนเดรียของพยาธิ
        
        มีผลต่อผิวของพยาธิ ทำให้ส่วนหัวของพยาธิหลุด ออกจากลำไส้ ทั้งส่วนหัวและปล้อง
        
        บางส่วนถูกย่อยสลาย ไม่สามารถที่จะบอกชนิดของตัวตืดได้
        
        พยาธิถูกขับออกโดยการบีบตัวของลำไส้
        
        ข้อควรระวังในการใช้ยาและข้อห้ามใช้
        
        ควรงดดื่มแอลกอฮอล์ ในวันที่รับประทานยา และหลังจากนั้นอีก 1 วัน
        
        ยาไม่มีผลต่อไข่ของพยาธิ
        
        ดังนั้นในกรณีของพยาธิตืดหมูจึงเลือกรักษาด้วยยา Proziquantel เพื่อ ป้องกันการเกิด cysticercosis
        
        แต่ถ้าใช้ Niclosamide จะต้องให้ยาระบาย (purgative)
        
        ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ ปวดท้อง มึนงง แต่ไม่รุนแรงและเกิดขึ้นชั่วคราว
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        รับประทานครั้งเดียวตอนเช้าและเวลาท้องว่าง
        
        ต้องเคี้ยวหรือบดให้ละเอียด
        
        เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีให้ 1 เม็ด
        
        อายุ 2-6 ปีให้ 2 เม็ด
        
        อายุเกิน 6 ปี และผู้ใหญ่ให้ 4 เม็ด
        
        ถ้าเป็นพยาธิตืดหมูควรให้ยาถ่ายตามไปด้วยในเวลา 2 ชม. ต่อมา
        
        ยาขับพยาตัวตืด
      - Diethylcarbamazine
        
        ยานี้มีฤทธิ์ฆ่าไมโครฟิลาเรียของพยาธิฟิลาเรียและอาจฆ่าพยาธิตัวแก่
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยามีฤทธิ์ฆ่า microfilaria ในกระแสเลือด โดยลดการทำงานของกล้ามเนื้อ และ ทำให้ผิวของmicrofilaria เปลี่ยนไป
        
        พยาธิถูกทำลายโดยตับ และกระบวนการ phagocytosis
        
        ยานี้มีฤทธิ์ฆ่าพยาธิตัวแก่ แต่กลไกยังไม่ทราบแน่ชัด
        
        ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ
        
        แต่ในการทำลายไมโครฟีลาเรียในเลือดโดยเฉพาะของพยาธิ Brugia มักทำให้มีไข้ ปวดกล้ามเนื้ออยู่ 2-3 วัน ซึ่งให้รับประทานยาลดไข้ก็ทุเลา
        
        ขนาดและวิธีใช้
        
        ให้รับประทานวันละ 6 มก/กก อาจให้ครั้งเดียวหรือแบ่งให้ 3 ครั้ง ทุกวัน เป็นเวลา 6-12 วัน
        
        รูปแบบของยา
        
        Hetrazan R ชนิดเม็ดมี Diethylcarbamazine citrate 50 mg
        
        ยาขับพยาตัวกลมในเนื้อเยื่อ
- - - - Tolnaftate
        
        เป็น Thiocarbamate ใช้รักษาโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อ Dermatophyte
        
        ใช้รักษา Candida ไม่ได้ผล
        
        ในรายที่มีขุยหนา ๆ ผลการรักษาจะไม่ดี ต้องใช้ 10% Salicylic ointment ร่วมด้วย
        
        ใช้รักษา Tinea pedis ได้ผลประมาณ 80%
        
        มีใช้ในรูปของ 1% Ointment และ Solution
      - Ciclopirox olamine
        
        ออกฤทธิ์กว้าง มีฤทธิ์เป็น Fungicidal ต่อเชื้อ Candida albicans
        
        หยุดการเจริญเติบโตของ Pityrosporum orbiculare (M.furfur) ได้
        
        รักษา
        
        Cutaneous candidiasis
        
        Tinea corporis
        
        Tinea cruris
        
        Tinea pedis
        
        tinea versicolor
        
        มีใช้ในรูปของ 1% Cream เช่น Batrafen
      - Imidazoles
        
        ออกฤทธิ์กว้าง
        
        มีผลต่อแบคทีเรีย และโปรโตซัวบางอย่าง
        
        Clotrimazole, econazole และ Miconazole
      - Sodium Thiosulphate
        
        สูตรเคมีคือ Na2 S2 02 5H2 O
        
        เป็นผลึกใสไม่มีกลิ่น ละลายได้ดีในน้ำแล้วเสื่อมสภาพได้ง่าย
        
        ใช้ได้ไม่เกิน 2 สัปดาห์
        
        ใช้รักษาเกลื้อนด้วยความเข้มข้น 20% ใช้ป้องกันเชื้อราที่เท้าในบริเวณสระน้ำ
        
        โดยใช้ความเข้มข้น 10% ในน้ำล้างเท้า Sodium thiosulphate
        
        เป็นสารที่ไม่มีพิษถ้ารับประทานเข้าไปมาก ๆ มีฤทธิ์เป็นยาระบาย
      - Selenium Sulphide
        
        สูตรเคมีคือ SeS2
        
        เป็นผงสีส้มหรือน้ำตาลแดงมีกลิ่น Hydrogen sulphide อ่อน ๆ ไม่ละลาย ในน้ำและ Organic solvent 2.5%
        
        ใช้สระผมรักษารังแคที่ศีรษะ และใช้ทารักษาโรคเกลื้อนได้
        
        ดูดซึมได้ถ้าผิวหนังอักเสบหรือเป็นแผล
        
        มีพิษมากถ้ารับประทานเข้าไป
        
        มีอาการเบื่ออาหาร อาเจียน ซีด และตับเสียได้
    - - Nystatin
        
        มีผลต่อ Candida, Cryptococcus, Histoplasma และ Blastomyces
        
        ยาถูกดูดซึมได้น้อยมากจากทางเดินอาหาร
        
        จึงใช้เป็นยารับประทานรักษาเชื้อ Candida ในทางเดินอาหาร
      - Griseofulvin
        
        ยานี้มีใช้ในรูปของยาเม็ด ขนาด 125, 250 และ 500 มก
        
        เด็กให้ 10 มิลลิกรัม/กิโลกรัม/วัน
        
        ผู้ใหญ่ให้วันละ 500 มิลลิกรัม ถึง 1 กรัม ต่อวัน
        
        เป็น Fungistatic ต่อเชื้อราโดยเฉพาะพวก Dermatophytes ใช้รักษาเชื้อราของผิวหนัง รวมทั้งผมและเล็บ
        
        ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
        
        ปวดศีรษะ
        
        อ่อนเพลีย วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน ปากแห้ง อาการเหน็บชา
        
        เป็นพิษต่อตับ
        
        เม็ดเลือดขาวต่ำ (Leukopenia)
      - Ketoconazole
        
        รักษา Dermatophytes, Candidal
        
        มีฤทธิ์ต่อ Gram positive cocci
        
        มีฤทธิ์ต่อต้าน Parasite
        
        ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ และอาเจียน ซึ่งอาจลดอาการลดลงได้โดยให้รับประทานยาพร้อมอาหารอาการอื่นที่พบมีเบื่ออาหาร
        
        ปวดศีรษะ ปวดท้อง (Epigastric)
        
        เลือดออกตามไรฟัน
        
        อาการกลัวแสง (Photophobia)
        
        เกล็ดเลือดน้อยลง (Thrombocytopenia)
        
        กดการทำงานของต่อมหมวกไต
        
        ขนาดและการใช้ยา
        
        ยาเม็ด ขนาด 200 มิลลิกรัม
        
        ใช้ยาขนาด 200 มิลลิกรัม ต่อวัน
        
        ยกเว้น Vaginal candidiasis ให้ 400 มิลลิกรัมต่อวัน
        
        ในการติดเชื้อที่รุนแรงอาจใช้วันละ 400 มิลลิกรัม เช่นกัน
      - 6.Amphotericin B
        
        ยานี้มีอันตรายในการใช้ค่อนข้างสูง
        
        เนื่องจากยาออกฤทธิ์โดยจับกับ sterols ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของเยื่อหุ้มเซลล์
        
        ความสามารถในการซึมผ่านของของเหลวผ่านเซลล์เพิ่มขึ้น
        
        ยามีผลในการทำลายเชื้อรา
        
        Histoplasma capsulatum
        
        Coccidioides immitis
        
        Candida sp.
        
        Blastomyces dermatitidis
        
        Cryptococcus sp.
        
        Aspergillus sp.
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ไข้ หนาวสั่น ความดันเลือดต่ำ หอบ เหนื่อย
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ปวดตามตัว ปวดศีรษะ
        
        อาจทำให้เกิดพิษต่อไต และระบบประสาท
      - 4.Itraconazole
        
        มีขอบเขตในการออกฤทธิ์กว้าง
        
        เป็นยาต้านเชื้อราชนิดรับประทานตัวแรกของยาในกลุ่ม Triazole
        
        ใช้ได้ผลในการรักษา
        
        Dermatophytes
        
        Yeast
        
        Candida species
        
        Aspergillus species
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องอืด
        และปวดศีรษะ
      - 5.Fluoconazole
        
        เป็นยาต้านเชื้อราชนิดรับประทาน ใช้ได้ผลในการรักษาการติดเชื้อรา
        
        ใช้ได้ดีกับการรักษาการติดเชื้อราในผู้ป่วยโรคเอดส์
        
        ขนาดที่ใช้ในการรักษาและระยะเวลาในการรักษาขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อรา
        
        การติดเชื้อแคนดิดาในช่องคลอดอาจให้เพียงครั้งเดียว
        
        การรักษา Cryptococcal memingitis อาจต้องให้ติดต่อกันนาน 6-8 สัปดาห์
        
        ยาแคปซูล ขนาด 50 และ 150 มิลลิกรัม
        
        ยาทา ความเข้มข้น 2 มิลลิกรัม/ มิลลิลิตร
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ อาเจียน
        ปวดท้อง ท้องเดิน และท้องอืด อาจพบผื่น
        แพ้ยาชนิดรุนแรงเมื่อ
        ใช้ในผู้ป่วยโรคเอดส์