Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

BỆNH SÂU RĂNG, Do vị trí khó trám, Do độ khoáng hóa thấp hơn, Bệnh nhân…

- - - - Vệ sinh răng
      - Chế độ ăn
      - Sử dụng fluor
    - - Người có tần suất tiêu thụ đường đường cao
      - Người lớn bị khô miệng
      - BN xạ trị vùng tuyến nước bọt
      - Người mắc hội chứng Sjogren
  - - - do
        
        Sử dụng rộng rãi Flour trong nước máy
        
        Kem đánh răng
        
        Ý thức giữ vệ sinh răng miệng
    - - do
        
        Chế độ ăn thay đổi, nhiều đường hơn
  - - - Phần ngoại vi các tinh thể bị hòa tan
        
        Khoảng liên tinh thể dần mở rộng dọc theo trụ men
        
        Tạo ra những lỗ rỗng trong men
        
        Đưa chất khoáng bị hòa tan ra ngoài qua lỗ
        
        Lớp dưới bề mặt càng xốp
        
        Mất khoáng đến mức nhất định
        
        1 more item...
        
        Lớp bề mặt mất khoáng nhưng vẫn nguyên vẹn (nhờ nước bọt)
  - - - Quá trình này xảy ra tự nhiên, không thể ngăn chặn ở mọi bề mặt răng trong miệng, nhưng có thể kiếm soát diễn tiến
  - - - Thành phần khoáng hóa
        
        Hoàn nguyên
      - Khung hữu cơ
        
        Không thể hoàn nguyên
    - - Đốm trắng như phấn, hơi đục trên men
      - Có thể rõ giới hạn hoặc lan tràn
      - Cần thổi (ban đầu) hoặc k thổi (lâu) để thấy rõ đốm trắng
      - K được dùng đầu nhọn rà khi khám
        
        Phá vỡ
    - - Đốm trắng, nâu hoặc xám
      - Sự khử khoáng xảy ra ở thành bên trũng rãnh và lan dần theo các trụ men
        
        Có dạng chữ V ngược
      - Lan rộng theo đường nối men ngà
      - Tổn thương trong ngà lan dần đến tủy
        
        Có dạng chữ V
        
        Ngà bị phá hủy nhiều
        
        Vỡ phần men không được nâng đỡ
        
        Lỗ sâu
    - - Những vị trí khó làm sạch
        
        Phần gần nướu của mặt ngoài và mặt trong
        
        Mặt tiếp cận bên dưới tiếp điểm
      - Tổn thương trong men có dạng chữ V đáy về phía đường nối men ngà
      - Lan rộng theo đường nối men ngà
      - Tổn thương trong ngà có dạng chữ V đáy về phía tủy
    - - Tụt nướu, lộ chân ở người lớn tuổi, người bệnh nha chu
      - Tổn thương thường nông, lan rộng, bờ viền không rõ, bề mặt mềm
      - Tiến triển nhanh và khó điều trị
      - K như sâu men
        
        Giai đoạn sớm mềm hơn, sau đó khử khoáng lan rộng ra ngà bên dưới
      - Tiến triển trong ngà tương tự như ngà thân răng
      - Khi sâu răng ngưng lại, bề mặt ngà cứng, thường có màu nâu sậm, hơi bóng, giới hạn rõ
    - - Do sâu men, xê măng tiến triển đến ngà hoặc những vị rí lộ ngà
      - Tiến triển nhanh hơn men
      - Tổn thương tới ngà không thể hoàn nguyên
      - Đặc tính bề mặt thay đổi theo mức độ hoạt động
        
        Hoạt động
        
        Đáy mềm, k đổi màu, bề mặt tổn thương có những vụn thức ăn và ngà hoại tử
        
        Mãn tính
        
        Đáy cứng hơn, tổn thương thường nhiễm màu nâu hay đen, bề mặt thường sạch hơn
      - Thường gây cảm giác khó chịu đến đau nhói khi có kích thích
      - Các vùng mô học
        
        Tổn thương dạng tam giác đáy ở đường nối men ngà, đỉnh phía tủy
        
        Từ ngoài vào trong chia 5 vùng
        
        Vùng ngà bị phá hủy
        
        Vùng ngà bị thâm nhiễm
        
        Vùng ngà bị ảnh hưởng
        
        2 more items...
        
        Vk xâm nhập
  - - - Vi khuẩn
        
        Đặc điểm
        
        Có khả năng biến dưỡng đường thành acid hữu cơ
        
        Sống được trong mt acid
        
        Sản xuất được polysaccharide
        
        Ngoại bào
        
        Giúp vk dính vào nhau + dính vào răng
        
        Nội bào
        
        Nguồn dự trữ nlg khi hết đường
        
        Một số loại phổ biến
        
        Streptococcus mutans (MS)
        
        Là cầu khuẩn G(+), kỵ khí tùy nghi
        
        Hiện diện hầu hết mn
        
        Nổi trội ở người có nhiều tổn thương
        
        Lactobacillus
        
        Là vk hình que G(+), không hình thành bào tử
        
        Chiếm tỉ lệ nhỏ trong hệ vk khi so với S.mutans
      - Carbohydrate
        
        Chuyển hóa thành acid hữu cơ
        
        Acid lactic
        
        Acid acetic
        
        Acid Propionic
        
        Tùy loại mà có mức độ gây sâu răng khác nhau
        
        Phức tạp
        
        (chất bột) Ít nguy hại do k tiêu hóa hoàn toàn trong miệng
        
        Đơn giản
        
        (đường) dễ dàng khuếch tán trong mảng bám và được vk chuyển hóa nhanh chóng
        
        Sucrose dễ sâu răng nhất do có ái lực cao với các enzyme chịu trách nhiệm tổng hợp các glucan và fructan ngoại bào
        
        Các glycoprotein này tạo thuận lợi cho sự phát triển của các vk sinh sâu răng trong mảng bám
        
        Tiêu thụ nhiều lần, liên tục thực phẩm có đường làm giảm pH liên tục và làm khử khoáng mô răng
      - Thời gian
        
        pH giảm trong thời gian đủ lâu mới có thể dẫn đến khử khoáng
        
        Nếu pH tăng trở lại thì có thể tái khoáng hóa trở lại
      - Vật chủ
        
        Răng: một số vị trí dễ lưu giữ mảng bám
        
        Các hố rãnh
        
        Mặt tiếp cận
        
        Chân răng bị lộ ra
        
        Những vị trí răng gần bờ miếng trám bị thiếu hoặc dư
- - - - Là một lớp màng mỏng glycoprotein nước bọt, điện tích âm hình thành trên răng
      - Dày khoảng 0,1 - 1 μm
      - Là màng sinh học chưa có vk bám vào, hình thành chỉ vài phút sau khi bề mặt răng được chải sạch
      - Bảo vệ răng khỏi bị mòn và khử khoáng
    - - Là một tập hợp các tế bào dính lại với nhau và dính với bề mặt các vật vô sinh hay hữu sinh
        
        Nhờ khung do chúng tạo ra có bản chất là DNA, protein và polysaccharide
      - Chứa nhiều loại vi sinh khác nhau
      - Vk trong màng SH có thể sản sinh chất bảo vệ chúng, trong khi vk sống đơn lẻ thì k
      - Có ở khắp nơi, chứ k chỉ trên bề mặt răng
    - - Là màng SH có tổ chức về cấu trúc và chức năng trên bề mặt răng
      - Vk = 70% trọng lượng mảng bám
        
        30% = chất gian bào do vk sx, các protein nước bọt, tb biểu bì, và dịch mảng bám chứa calci, phosphate, vụn thức ăn
      - Mất khoảng vài ngày để mảng bám mới thành lập sinh sâu răng
      - Mảng bám lành mạnh
        
        Là mảng bám không sinh acid, trong thành phần có vk sinh sâu răng những số lượng không vượt trội, chưa đủ khả năng gây mất khoáng
      - Mảng bám sinh sâu răng
        
        Có tính dính
        
        Chứa nhiều polysaccharide
        
        Ức chế sự khuếch tán acid hữu cơ ra khỏi mảng bám
        
        Ức chế calci thấm vào mảng bám
        
        Chủ yếu là glucans không hòa tan
        
        Cho phép các phân tử đường có thể lên men thấm sâu vào trong mảng bám
        
        Chủ thể ăn nhiều đường lên men có tỉ lệ MS và lactobacilli trong mảng bám cao
  - - - Nước
      - Carbon
        
        Carbonic
        
        Carbohydrate
      - Chất dinh dưỡng
        
        Hữu cơ
        
        Peptide và các amino acid
        
        Carbohydrate
        
        Vô cơ
        
        Mg, S, K, P, N và các vi chất khác
      - Các yếu tố môi trường
        
        Nhiệt độ
        
        pH
        
        Giảm
        
        Thuận lợi cho vk tùy nghi lên men (MS)
        
        Ức chế vk k sống đc trong acid
        
        Tạo đk cho các vk tồn tại đc phát triển (lactobacilli)
        
        eH
        
        Hiệu điện thế oxh - khử
        
        Do bề dày của mảng bám
      - Nước bọt
        
        pH
        
        Mức độ fluor
        
        Calci và bicarbonate
        
        Lưu lượng nước bọt nghỉ và kích thích
        
        Các đặc tính kháng khuẩn
        
        Lysosome
        
        Kháng thể
        
        Lactoferrin
        
        Peroxidase
  - - - Làm sạch
      - Hòa tan, trung hòa và đệm các acid hữu cơ
      - Giảm tốc độ khử khoáng và tăng tái khoáng bằng cách cung cấp calci, phosphate và fluor trong pha lỏng của mảng bám
    - - do
        
        Sử dụng thuốc có tác dụng phụ làm giảm nước bọt
        
        Thuốc chống suy nhược
        
        Thuốc chữa bệnh tâm thần
        
        Kháng histamine
        
        Thuốc thông mũi
        
        Thuốc lợi tiểu
        
        Thuốc trị cao huyết áp
        
        Thuốc trị parkinson
        
        Xạ trị vùng đầu mặt
    - - Hữu cơ
        
        Enzyme
        
        Lactoperoxidase
        
        Xúc tác pứ oxh, dạng hđ hấp thu hydroxyapatite
        
        Làm chết vk, ức chế hình thành mảng bám trên bề mặt
        
        Lysozyme
        
        Phân ly tb = cách phân hủy thành tb, phóng thích peptidoglycan, kết hợp với hydroxyapatite ở dạng hoạt động
        
        Làm chết nhiều vk, peptidoglycan hoạt hóa bổ thể, ức chế hình thành mảng bám trên bề mặt răng
        
        Lipase
        
        Thủy phân triglyceride thành acid béo tự do và glyceride
        
        Acid béo tự do ức chế sự bám dính và phát triển của vk
        
        Amylase
        
        Tách lk 1,4 glucoside
        
        Tăng các oligosaccharide
        
        Protein k phải enzyme
        
        Lactoferrin
        
        Lk chặt với sắt tự do
        
        Ức chế sự phát triển của một số vk phụ thuộc sắt
        
        IgA, IgM, IgG
        
        Dính kết vk, ức chế các enzyme của vk
        
        Giảm lượng vk trong nước bọt, làm chậm sự phát triển vk
        
        Glycoprotein
        
        Dính kết vk
        
        Giảm lượng vk trong nước bọt
        
        Protein điều hóa khử - tái khoáng
        
        Statherin
        
        Giàu proline, histatin, cystatin
        
        Có ái lực cao với bề mặt men và giúp duy trì sự toàn vẹn răng bằng cách nâng đỡ môi trường calci phospate phù hợp
      - Vô cơ
        
        Ca, P, F, C
        
        Góp phần điều hòa khử - tái khoáng
  - - - Tinh thể càng ổn định càng ít hòa tan
        
        Fluoroapatitte (thay thế OH bởi F) là dạng tinh thể có tỉnh ổn định cao, hơn cả HA nên ít hòa tan hơn
        
        Thay thế phosphate = carbonate làm cho men kém ổn định và dễ bị khử
    - - pH tới hạn ~ 6,2 - 6,7
      - Ngà tái khoáng và ngà xơ hóa khó bị khử khoáng hơn
- - - - Theo thể tích
        
        96% calci hydroxyapatite
        
        3% nước
        
        1% chất hữu cơ
    - - Có thể dài đến 1 mm, rộng 50 nm, dày 25 nm kéo dài liên tục từ ngà về phía bề mặt men
      - Lượng hydroxyl trong thực tế thấp hơn 20 - 30% do với trong apatite cân bằng hóa
        
        Sự khiếm khuyết này k ảnh hưởng nhiều đến tính chất của apatite, đặc biệt là đối với độ hòa tan của nó ở pH thấp
      - Ion k liên quan như C, F, Na và Mg cũng thường đc tìm thấy trong các cấu trúc tinh thể
      - Mỗi nguyên tử trong tinh thể HA có thể được thay thế bằng ntử khác
        
        Nhóm hydroxyl => fluor
        
        Ca => Na, Mg, Zn, Sr,...
        
        Nhóm phosphate => nhóm carbonate
        
        Diễn ra liên tục suốt cuộc sống
    - - Đường kính khoảng 4 - 7 μm (răng sữa) và 6 - 8 μm (răng vĩnh viễn)
      - Chiều dài khoảng 1 - 3 mm = bề dày của men
      - Giữa các trụ men là các khuôn protein, quyết định kích thước và chiều hướng của tinh thể
      - Mỗi trụ men gồm nhiều tinh thể HA có hình trụ dẹt ở hai mặt. Một cấu trúc trụ có khoảng 1000 tinh thể sắp xếp lặp lại cạnh nhau một cách chặt chẽ tạo thành lăng trụ men
      - Mặt cắt ngang của lăng trụ men có dạng lỗ khóa
      - Các tinh thể HA chủ yếu được bố trí sao cho trục dài (trục C) của chúng song song với trục dài của lăng trụ
        
        Tuy nhiên ở ngoại vi của mỗi lăng trụ, các tinh thể có thể sắp xếp hơi phân kỳ, tạo sự chệch trục, hình thành các khoảng hở liên tinh thể
        
        Được lắp đầy bởi nước (11% thế tích) và các chất hữu cơ (2% thế tích)
        
        Tạo các con đường khuếch tán trong mô men, là một yếu tố thuận lợi gây sâu răng
      - Mật độ của các tinh thể trong men không đồng đều và giảm theo chiều từ bề mặt men về phía ngà, trong khi độ xốp, chất lỏng, và thành phần hữu cơ tăng lên
      - Tính chất của men (màu sắc, độ cứng,...) đều do tính chất của HA quy định
      - Độ thấm của các apatite men có tương quan mật thiết đến độ thấm của men răng
    - - Trong quá trình bị mất khoáng
        
        Thành phần vô cơ bị mất đi
        
        Thành phần hữu cơ giúp cho sự mất khoáng xảy ra nhanh hơn bằng cách tạo các đường cho acid đi vào
      - Lượng nước trong men ~ 3 % về klg, 10 - 11% về thể tích
        
        Có vai trò quan trọng đối với nhiều đặc tính của men
        
        Khả năng trao đổi ion
        
        Tính đàn hồi
        
        Tính thấm
      - Sau khi răng mọc
        
        Nhiều tinh thể chưa hoàn toàn khoáng hóa và sự khoáng hóa tiếp tục nhờ các ion có trong thành phần nước bọt
        
        Răng thường nhạy cảm với sâu răng khi vừa mới mọc
        
        Tiếp xúc với Fluor
        
        Lượng fluor có thể thâm nhập vào men răng sâu hơn khi men trưởng thành
      - Có sự chênh lệch về nống độ của thành phần khoáng hóa đi từ bề mặt đến đường nối men ngà
        
        Các ion Ca, phosphate, fluor giảm
        
        Các ion khác như Mg, carbonate, bicarbonate tăng
  - - - Môi trường pH trung tính
        
        HA hòa tan tối thiểu và giải phóng ion Ca, phosphate, OH⁻ vào mt
        
        Nếu nước bọt quá bão hòa
        
        Lắng đọng khoáng trở lại vào men
      - Môi trường pH acid
        
        Ion phosphate và OH⁻ pứ với H⁺
        
        HPO₄²⁻ và H₂O
        
        Mt acid mạnh hơn
        
        H₂PO₄⁻ có tính acid mạnh hơn
        
        Là dung dịch đệm làm cho nước bọt trở nên "dưới bão hòa" đối với các ion phosphate
        
        Phóng thích các tinh thể HA nhằm tái bão hòa mt miệng
        
        pH tới hạn của HA khoảng 5,5 - 6
        
        pH tới hạn của FA khoảng 4,5
      - IPA của tinh thể HA là sản phẩm của hoạt động phóng thích ion vào dung dịch trong quá trình hòa tan
        
        IPA của HA = (Ca²⁺)⁵ x (PO₄³⁻)³ x (OH)⁻
        
        Ksp là sản phẩm hòa tan (hằng số bão hòa) dành cho muối ít tan
        
        HA và hầu hết các canxium phosphate khác hòa tan nhiều hơn trong nước lạnh
        
        Ở 25℃, Ksp(HA) = 7,42x10⁻⁶⁰ mmol/l
        
        Ở 37℃, Ksp(HA) = 3,72x10⁻⁵⁸ mmol/l
        
        Khi IAP giảm
        
        Dung dịch mất bão hòa và nhiều HA bị hòa tan cho đến khi bão hòa trở lại
        
        pH = 6 là pH tới hạn, khi dd giảm xuống pH=5 thì IAP < Ksp (dưới bão hòa)
        
        Khử khoáng
        
        Khi pH tăng lên 7 thì IAP > Ksp (quá bão hòa)
        
        Tái khoáng
      - Độ bão hòa của Canxi và Phosphate trong dịch màng sinh học thấp hơn nước bọt
        
        Dịch màng sinh học luôn dưới bão hòa với ion khoáng của tinh thể HA
        
        Khử khoáng xảy ra liên tục
    - - 4 vùng
        
        Vùng bề mặt
        
        Độ xốp thấp, khoảng 1-2%, gần giống với mô men xung quanh
        
        Có thành phần khoáng tương tự như men lành
        
        Bảo vệ men bên dưới khỏi sự hòa tan
        
        Vùng trung tâm tổn thương
        
        Độ xốp 25-50%
        
        Mất khoáng nhiều nhất
        
        Có sự mất chất
        
        Đây là giai đoạn cuối cùng của quá trình phá hủy men
        
        Có những thay đổi tinh thể trong men
        
        Tinh thể HA lớn hơn do lượng Mg thấp
        
        Carbonate và fluor cao hơn
        
        Sự gia tăng kích thước theo trục, phù hợp với tăng nồng độ của HPO₄²⁻
        
        Có sự khác biệt về kích thước tinh thể ở mỗi vùng
        
        Vùng trung tâm tổn thương và vùng trong mờ
        
        Có kích thước tinh thể nhỏ hơn tinh thể ở men răng lành mạnh
        
        Vùng được tái khoáng: vùng tối và vùng bề mặt
        
        Kích thước tinh thể bằng hoặc lớn hơn tinh thể ở vùng men lành mạnh
        
        Khi sử dụng Fluor để giúp tái khoáng sang thương dưới bề mặt
        
        Kích thước tinh thể ở tất cả các vùng đều lớn hơn ở răng lành mạnh
        
        Vùng tối
        
        Độ xốp 5-10%
        
        Mất nhiều Mg và Carbonate có chọn lọc
        
        Do phóng thích số lượng lớn tinh thể
        
        Dẫn đến sự hiện diện của acid yếu ở rìa vùng tối
        
        Có nhiều lỗ nhỏ đặc trưng
        
        do
        
        Có sự tắc nghẽn các lỗ lớn hơn
        
        Có sự tích tụ của các chất hữu cơ
        
        Phân bố protein nội sinh hoặc hấp thu từ môi trường miệng
        
        Tác dụng của protein trên men sâu
        
        Ức chế khử khoáng
        
        Bảo vệ hoặc ổn định bề mặt tinh thể
        
        Giúp men tái hoáng bằng cách cung cấp vùng tinh thể hóa sơ cấp
        
        Tăng tưởng tinh thể, bảo vệ khỏi sự mất khoáng liên tục
        
        Phần vùng tối gần bề mặt men nhất có pH thấp hơn vùng tối bên trong
        
        Chất ít hòa tan bắt đầu phòng thích
        
        Tạo ra klg lỗ lớn hơn trong vùng trung tâm tổn thương
        
        Quá trình này sẽ tăng tốc khi nồng độ carbonate và Mg tăng cao
        
        Vùng trong mờ
        
        Tượng trưng cho sự thay đổi sâu răng đầu tiên, tương ứng sự mất khoáng 1-2% chất khoáng
        
        Ít xảy ra thay đổi về đặc điểm lý hóa trên vùng này
        
        Đây là giai đoạn tinh thể không apatite
        
        Có chứa 28% carbonate và 2% Mg
        
        Mất Mg và carbonate có chọn lọc
  - - - Bề mặt răng luôn được bao phủ bởi lớp màng sinh học sau khi mọc
        
        Quá trình tđc giữa MSH với MT miệng
        
        Thay đổi thành phần bề mặt răng
      - Bề mặt men lúc mới mọc chứa lượng lớn carbonate, nước, magie, có tính xốp
        
        Khử khoáng và tái khoáng
        
        Vô định hình, ít xốp, chứa ít nước, carbonate, magie và tăng một lượng lớn fluor và chất hữu cơ
        
        Bề mặt men trưởng thành hơn, ít hòa tan và đề kháng sâu răng tốt hơn
      - Men tiếp xúc với sucrose
        
        Vk chuyển hóa đường thành acid tại giao diện MSH và răng
        
        pH vùng này giảm dưới "pH tới hạn" của hydroxyapatite
        
        HA tan rã, phóng thích ion Ca và phosphate lại vào dịch miệng cho đến khi "quá bão hòa"
        
        Ion canxi và phosphate từ dịch miệng đệm cho các ion acid khi có "dưới bão hòa"
        
        Khử khoáng
        
        "Quá bão hòa" dịch miệng, lắng đọng trở lại khoáng vào men đã hòa tan
        
        Tái khoáng bề mặt (tuy lớp dưới bề mặt vẫn còn vùng khử khoáng)
        
        Nếu fluor hiện diện sẽ hình thành Fluorapatite trên lớp men bề mặt
    - - Chế độ ăn uống có chứa đường sucrose lên men
      - MSH có yếu tố bệnh căn là S. mutans và lactobacilli
      - Sản phẩm có tính acid
      - Lưu lượng nước bọt thấp
      - Khả năng đệm thấp của nước bọt và dịch MSH
      - Vệ sinh răng miệng kém
      - Hàm lượng khoáng chất chưa đủ của nước bọt và các MSH
  - - - Trải qua thời gian dài lượng khoáng mất đi lớn hơn hấp thu vào
        
        Sang thương sâu răng bắt đầu phát triển ở bề mặt men
        
        Bề mặt men trở nên nhám và xốp, xuất hiện dạng xói mòn trên vi thể
        
        Làm tổn thương dưới bề mặt phát triển
        
        Mất từng lớp cấu trúc men
      - Do hình thành sang thương
        
        Tinh thể dưới bề mặt trở nên nhạy cảm hơn với đk chưa bão hòa
        
        Tinh thể bề mặt răng trở nên kháng với sự khử khoáng do đk bão hòa tốt hơn vì bề mặt được bao phủ bởi một màng mỏng nước bọt
        
        Màng mỏng nước bọt hđ như một rào cản làm ion khuếch tán ra ngoài mt miệng chậm
        
        Tăng mức bão hòa ở bề mặt, giảm mức bão hòa ở dưới bề mặt
        
        Dưới bề mặt tái khoáng hóa kém hơn
        
        Fluor tác động lớn hơn ở lớp bề mặt
        
        Làm cho sâu răng phát triển sâu vào ngà mà k bị sụp vỡ bề mặt (vô khuẩn)
      - Phần lớn có thể tái khoáng
        
        Tái khoáng bề mặt trước, nghẽn tắc những kênh liên thông đã gây mất khoáng bên dưới tổn thương
        
        Sự hình thành về mặt tái khoáng đề kháng cao với khử khoáng, để lại sang thương dưới bề mặt đc tái khoáng một phần
      - Nhiều sang thương (vùng màu trắng và nâu) có thể phát hiện trên LS và trên phim tia X sau khi tái khoáng
        
        Vì phần trung tâm của tổn thương có sự tái khoáng hóa giới hạn
      - Sang thương theo hướng các trụ men
      - Sang thương ở mặt nhai thường hẹp hơn ở bề mặt men và rộng hơn tại đường nối men ngà, tạo ra hình nón ngược
    - - Trong suốt quá trình phát triển của sang thương chưa hình thành lỗ sâu
        
        Ngà trải qua quá trình chuyển đổi đáng kể để pứ lại sự khuếch tán acid trong suốt quá trình mất khoáng của men MSH
      - Tinh thể ngà nhỏ hơn và pứ nhiều hơn men
      - Quá trình sâu răng kích thích pứ ngà thể hiện trong sự khoáng hóa những khoảng trống trong ống ngà đc gọi là xơ hóa ngà
        
        Bắt đầu phát triển trc khi men răng bị khử khoáng hoàn toàn đến đường nối men ngà
        
        là dấu hiệu đầu tiên của pứ ngà vs sâu răng
      - Tủy răng pứ bằng cách lắng đọng ngà quanh tủy (ngà t3 hay ngà pứ)
      - Những pứ này xảy ra mà k có sự xâm nhập trực tiếp của vk
        
        Nó được kích hoạt bởi những sản phẩm của vk
      - Sang thương theo hướng các ống ngà
      - Sang thương có thể tiến triển tới mức khử khoáng đáng kể trong ngà mà không có tạo lỗ trên bề mặt
  - - - Bề mặt răng sụp vỡ, tạo một xoang sâu không hoàn nguyên
    - - Vk phát triển mà không bị xáo trộn, tạo MT thuận lợi cho sâu răng
    - - Gây tổn thương tủy
      - Sau khi thâm nhập, vk tiết enzyme phân giải protein tác động lên khung collagen
        
        Tăng kích thước xoang sâu và MSH tiếp tục xâm nhập
    - - Tổn thương ngà có nhiều mức độ khử khoáng khác nhau
        
        Mức độ hủy hoại giảm ở vùng trong cùng của sang thương
      - Ranh giới sâu ngà là ngà ảnh hưởng và ngà nhiễm khuẩn
        
        Loại bỏ lớp ngà nhiễm khuẩn nặng và để lại khớp ngà ảnh hưởng là mục tiêu lâm sàng vì ngà ảnh hưởng có khả năng tái khoáng hóa do collagen vẫn tồn tại
  - - - để lại một lớp bịt kín bên dưới
- - - - Không có tính xâm lấn
      - Đo lường đơn giản, đáng tin cậy, có giá trị
      - Độ nhạy và độ đặc hiệu cao
      - Chi phí chấp nhận được
    - - Bao gồm
        
        Làm sạch bề mặt răng
        
        Thổi khô
        
        Trong điều kiện chiếu sáng tốt
        
        Tìm sự thay đổi màu sắc, sự mất liên tục trên bề mặt hoặc các hố rãnh, có lỗ sâu, đáy có ngà mềm
      - Tổn thương sâu nhai có ảnh hưởng đến phân nửa lớp men phía ngoài sẽ xuất hiện dạng trắng và đục
      - Giải phẫu của trũng, rãnh mặt nhai thường lõm
        
        Tạo thành một hốc rộng, kín làm chỗ trú cho vk và dẫn đến sâu răng
      - Khi các thành của trũng rãnh bị sâu khởi phát, tổn thương dễ bị bỏ qua khi quan sát
    - - "Kẹt" thám trâm là tiêu chuẩn phát hiện sâu răng mặt nhai
        
        Ưu điểm: nhanh, dễ thực hiện
        
        Nhược điểm: độ nhạy và độ đặc hiệu thấp
      - Việc sử dụng thám trâm đầu nhọn có thể gây tổn thương cho sang thương sâu răng sớm
        
        Chỉ sử dụng thám trâm cùn hoặc cây thăm dò
      - Thang điểm của hệ thống ICDAS
    - - Pp chụp X-quang
        
        Vùng mất khoáng
        
        Thấu quang
        
        Kỹ thuật chụp phim trong miệng
        
        Phim quanh chóp
        
        Phim cắn cánh
        
        Ưu điểm
        
        Hỗ trợ phát hiện sâu mặt tiếp cận và mặt nhai ở ngà răng
        
        Phát hiện sâu tái phát, sâu ẩn mình
        
        Phim quanh chóp kiểm tra mức độ sâu răng so với tủy răng và khảo sát tình trạng mô quanh chóp
        
        Ước lượng độ sâu tổn thương tốt hơn so với việc khám bằng mắt
        
        Theo dõi tổn thương
        
        Nhược điểm
        
        Hình ảnh trên phim đánh giá dưới mức tổn thương thực tế
        
        Không thể hiện chính xác các giai đoạn đầu của sâu men
        
        Là kỹ thuật nhạy cảm, việc tiếp xúc nhiều tia X có thể gây 1 số ảnh hưởng có hại cho bệnh
        
        Chỉ cho hình ảnh 2 chiều
        
        Chẩn đoán dương tính giả hoặc âm tính giả
      - Pp rọi sáng
        
        Pp rọi bằng sợi quang FOTI
        
        Ưu điểm: có thể sử dụng trên tất cả các mặt răng; độ chính xác cao, đặc biệt là mặt nhai
        
        Nhược điểm: độ nhạy thấp với sâu mặt bên; không thể lưu trữ hình ành, dữ liệu không được ghi nhận và so sánh liên tục theo thời gian
        
        Pp rọi bằng sợi quang KTS DIFOTI
        
        Độ nhạy và độ đặc hiệu cao
        
        Phát hiện tổn thương sớm không thấy rõ trên phim
      - Pp huỳnh quang
        
        Sự phát huỳnh quang là hiện tượng khi một vật thể bị kích thích bởi một bước sóng ánh sáng đặc biệt và ánh sáng huỳnh quang phản chiếu có bước sóng dài hơn
        
        Khi as kích thích nằm trong khoảng quang phổ có thể nhìn thấy được thì sự phát quang sẽ cho ra nhiều màu khác nhau
        
        Pp huỳnh quang định lượng QLF
        
        Pp laser diode huỳnh quang
      - Đo độ dẫn điện của răng
      - Nhuộm răng
        
        Nhuộm màu vk và các chất do vk tạo ra
        
        Phẩm nhuộm protein không đặc hiệu, nhuộm chất nền vô cơ kém khoáng hóa của ngà răng
  - - - Trợ giúp xác định hđ của các tổn thương sâu răng hiện có, phân tích hđ bệnh hiện tại và tương lai để can thiệp điều trị thích hợp
      - Xác định yếu tố bệnh căn nguyên chính trên mỗi BN
      - Xác định sự cần thiết của các xét nghiệm hỗ trợ
      - Nhận diện cá thể có nguy cơ sâu răng
      - Chuyển hướng sâu răng hđ thành không hđ
      - Xây dựng tần suất tái khám và quy trình điều trị cho mỗi lần tái khám
      - Lựa chọn vật liệu phục hồi và thiết kế sửa soạn lỗ trám phù hợp
      - Cung cấp phương tiện cho nhà LS và BN kiểm tra và đo lường quy trình kiểm soát sâu răng theo thời gian
      - Giúp đạt kết quả điều trị tốt hơn
    - - Yếu tố căn bản
        
        Nước bọt
        
        Lưu lượng khi không/có kích thích, độ nhớt, độ pH, khả năng đệm
        
        ảnh hưởng trực tiếp đến tiến triển bệnh sâu răng
        
        Chế độ ăn
        
        Loại, lượng, tần suất sử dụng đường, acid trong ngày
        
        Sử dụng fluor
        
        Trong quá khứ và hiện tại
        
        Mảng bám vk
        
        Loại, số lượng, hoạt động
      - Yếu tố bổ sung
        
        ảnh hưởng gián tiếp đến tiến triển bệnh sâu răng
        
        Tiền sử y khoa: bệnh tật, thuốc sử dụng trong quá khứ và hiện tại
        
        Lối sống
        
        Thái độ tuân thủ và hợp tác điều trị
        
        Tình trạng nha khoa trước đây và bây giờ
        
        Điều kiện kinh tế xã hội: trình độ văn hóa, thu nhập môi trường sống của cá nhân và gia đình
    - - Nguy cơ thấp
        
        Không phát hiện tổn thương sâu răng hoạt động
        
        Không phát hiện được yếu tố nguy cơ hoặc chỉ có tối thiểu
      - Nguy cơ cao
        
        Có một hoặc nhiều tổn thương tạo lỗ
        
        Khả năng xuất hiện tổn thương mới trong tương lai gần (1 - 2 năm)
      - Nguy cơ trung bình
        
        Nếu có nghi ngờ giữa nguy cơ thấp và cao
- - - - Phục hồi tình trạng cân bằng của mảng bám vầ dẫn đến sự ngưng lại của tổn thương
    - - Yếu tố cá nhân
        
        Học vấn, hành vi ăn uống, vệ sinh răng miệng, thái độ, kiến thức, thu nhập, tình trạng kinh tế - xã hội
      - Yếu tố môi trường miệng
        
        Nước bọt, chất kháng khuẩn, fluoride, chế độ ăn, pH mảng bám, các loại vk, Ca²⁺ PO₄²⁻, Protein
      - Yếu tố sinh bệnh học
        
        Răng - Carbohydrates - Vi khuẩn/MB - Thời gian
  - - - Vai trò của VSRM
        
        Hiệu quả cao
        
        Làm sạch bề mặt răng, ngăn cản quá trình tích tụ mảng bám
        
        Kết hợp chải răng vs kem có fluor giúp bệnh diễn tiến giảm
        
        BS đánh giá khả năng tự làm sạch của BN
        
        cung cấp kiến thức, phương tiện hỗ trợ để BN thay đổi thói quen VSRM
      - Vai trò của kiểm soát nhiễm khuẩn
        
        Là một bp phòng ngừa và điều trị
        
        Vk trong mảng bám ít nhạy với các chất kháng khuẩn
        
        Sử dụng các chất kháng khuẩn làm thay đổi hệ vk thường trú trong miệng
        
        Ức chế sự đóng khúm vk, ức chế sự phát triển và chuyển hóa vk, cắt đứt sự trưởng thành của mảng bám, biến đổi sinh hóa và sinh thái của vk
        
        Có thể áp dụng kháng khuẩn dưới dạng
        
        Thuốc súc miệng
        
        Thuốc xịt
        
        Kem đánh răng
        
        Kẹo gum
        
        Thuốc ngậm
        
        Verni
        
        Vật liệu trám
    - - Chlorhexidine (CHX)
        
        Là chất kháng khuẩn đáng chú ý nhất, được nghiên cứu nhiều nhất và có tác dụng ức chế mảng bám nhiều nhất
        
        Hiệu quả kháng khuẩn không cao nhưng phổ kháng khuẩn rộng, hiệu quả trên vk G(+) hơn G(-)
        
        Làm gián đoạn sự liên tục của màng vk = pứ với phần kỵ nước của phân tử ???
        
        Tra google không có dữ liệu
        
        Tác dụng của nồng độ
        
        Ở nồng độ cao, có tác dụng diệt khuẩn
        
        Ở nồng độ thấp, chlorhexidine có tác dụng kìm hãm vi khuẩn, làm rò rỉ các chất nội bào như kali và phospho
        
        Ở nồng độ thấp, có tác dụng ngưng khuẩn
        
        Ở nồng độ cao hơn, hoạt chất này có khả năng diệt khuẩn không hồi phục và gây kết tủa các tế bào chất
        
        Súc miệng với 0,2% làm giảm đến 80-95% vk trong mảng bám và nước bọt
        
        Làm ức chế các emzyme cần thiết cho sự bám dính và tích tụ vk
        
        2 ngày/lần ức chế gần như hoàn toàn sự phát triển của mảng bám
        
        Tác dụng phụ
        
        Không gây tác dụng phụ toàn thân hay hệ thống đáng kể
        
        Có một số ảnh hưởng tại chỗ
        
        Nhiễm sắc răng, lưỡi, miếng trám, hàm giả
        
        Làm tróc và đau niêm mạc
        
        Ảnh hưởng vị giác
        
        Liều dùng
        
        Súc miệng 10ml CHX 0,2% hoặc 15ml CHX 0,12%, ngày 2 lần
        
        Dùng kẹo gum chứa CHX (20mg/viên) ngày 2 lần
      - Xylitol
        
        Công thức hóa học (CHOH)₃(CH₂OH)₂ là một loại đường hóa học không thể lên men
        
        Có thể pứ với các ion đa điện tích như Ca²⁺
        
        Cho phép Ca²⁺ có thể di chuyển qua màng tb vk, đi qua mảng bám và tham gia tái khoáng hóa những tổn thương sớm
        
        Có những đặc điểm kháng sâu răng và có thể ứng dụng trong điều trị sâu răng
        
        Ả/h đến sự phát triển và chuyển hóa của 1 số loài vk, các yếu tố nước bọt và ảnh hưởng đến quá trình khử khoáng - tái khoáng
        
        Làm giảm sự hình thành mảng bám
        
        Giảm lượng mutans streptococci trong nước bọt và giảm viêm nướu
        
        Kích thích tăng tiết nước bọt
        
        Sủ dụng làm chất tạo ngọt thay thế sucrose
      - Probiotics
        
        Là các vk sống thường được đưa vào thực phẩm để mang lại lợi ít cho cơ thể bằng cách cải thiện sự cân bằng vk của ống tiêu hóa
        
        Giúp vk miệng gắn kết với các protein trong sự thành lập MSH, chống lại sự hình thành mảng bám gây sâu răng, sản xuất các hóa chất ức chế các vk có hại
        
        Loại bỏ vk có hại và ổn định tình trạng bình thường thông qua việc điều hòa và hệ thống hóa chức năng miễn dịch trên cộng đồng vk tại chỗ cũng như các cơ chế phòng vệ khác
        
        Điều hòa khả năng thâm nhập và giúp phát triển các chủng ít gây hại trong hệ vk miệng
        
        Một số chủng đã được chứng minh giảm lượng vk streptococcus là
        
        Lactobacillus rhamnosus
        
        L. casei
        
        L. reuteri
        
        Cách sử dụng
        
        Dạng thuốc
        
        Dạng bổ sung trong thực phẩm
      - Prebiotics
        
        Là những chất không thể thiếu trong thực phẩm có thể biến đổi cân bằng vi sinh bằng cách kích thích sự phát triển và hoạt động của các vk có lợi và ức chế các vk có hại, từ đó giúp cân bằng hệ vk
        
        Có tác dụng hỗ trợ các probiotics trong điều trị các bệnh răng miệng
        
        Một số các prebiotics thường được biết đến như lactose, Inulin, Fructose oligosaccharides, Galactose oligosaccharides và Xylose oligosaccharides
        
        Hiện diện nhiều trong một số trái cây như chuối, tỏi, măng tây, cà chua, hành, lúa mì
        
        Không thể bị thủy phân hay hấp thụ bởi các mô hay enzyme trong cơ thể người
        
        Có khả năng thay đổi và tăng cường hoạt động của hệ vk đường tiêu hóa, tăng cường hệ thống phòng vệ của ký chủ, ảnh hưởng tốt lên các vk có lợi
      - Sử dụng các sản phẩm có chứa fluor
        
        Fluor không ảnh hưởng nhiều trong sự hình thành sâu răng, những nó góp phần làm chậm diễn tiến sâu răng
        
        Nguồn fluor tự nhiên trong thực phẩm là hải sản và trà
        
        Nguyên tắc sử dụng fluor
        
        Cung cấp fluor nồng độ thấp với tần suất cao để duy trì mức độ ổn định của fluor trong miệng
        
        Các sản phẩm: kem đánh răng, nước súc miệng, verni, bột đánh bóng, dung dịch hay gel
        
        Nồng độ fluor trong kem đánh răng thay đổi từ 0,025% (250 ppm) đến 0,15% (1500 ppm), có thể lên đến 0,5% (5000 ppm) cho BN có nguy cơ sâu răng cao
        
        Chỉ định dd fluor cho BN trên 8 tuổi do có thể nuốt
        
        cần thận trọng để tránh fluorosis
      - Kiểm soát chế độ ăn
        
        Xem xét sự lưu giữ của thức ăn trong miệng, sự hiện diện của các yếu tố bảo vệ trong thức ăn và loại carbohydrate
        
        Bs cần giúp BN đánh giá chế độ ăn và thói quen ăn uống, phân tích cách thức sử dụng đường, loại thực phẩm, thời gian đường ở trong miệng (đường Stephan)
        
        Thay đường sucrose bằng các đường khác, thay đổi thực phẩm ít dính răng hơn, ăn đường tập trung trong bữa chính, giảm ăn vặt
      - Hỗ trợ nước bọt
        
        BN bị khô miệng nên được chỉ định các biện pháp tương tự kiểm soát sâu răng hoạt động
        
        Có thể chỉ định nước bọt nhân tạo
        
        Cho BN dùng kẹo cao su (chewing gum)
  - - - Là một phần của NK phục hồi chuyên sửa chữa, phục hồi trực tiếp các tổn thương hoặc cấu trúc răng nhằm duy trì sự sống tủy, chức năng và thẩm mỹ răng
      - Tôn trọng cấu trúc răng, giữ lại những phần mô còn sống, duy trì sự sống răng lâu nhất có thể
      - Lấy đi những phần ngà bị phá hủy và nhiễm khuẩn, phần ngà bị khử khoáng để lại phải đủ cứng để nâng đỡ miếng trám
    - - Răng nhạy cảm với nóng, lạnh, chua, ngọt
      - Nguy hiểm cho sự sống của tủy
      - Thất bại trong việc ngăn chặn sự hoạt động của tổn thương sâu răng
      - Ảnh hưởng đến chức năng
      - Mất tiếp điểm
      - Ảnh thưởng thẩm mỹ
  - - - Hỏi, khám, chẩn đoán để xác định
        
        Các yếu tố cá nhân
        
        Khám răng, miệng để đánh giá tình trạng SMT, vị trí các lỗ sâu
        
        Tiền sử y khoa và nha khoa
        
        Chụp phim tia X
        
        Thử nghiệm vk
        
        Phân tích chế độ ăn
        
        Đánh giá tình trạng nước bọt
      - Đánh giá hoạt động sâu răng
        
        Hình dạng, vị trí, kết cấu bề mặt của những tổn thương đốm trắng
        
        Hình dạng. vị trí, kết cấu bề mặt của những lỗ sâu
        
        Các phục hồi trong những lần khám - điều trị gần nhất
      - Phân loại sâu răng
        
        SR không hoạt động/ kiểm soát được /nguy cơ thấp
        
        SR hoạt động/ có thể điều chỉnh yếu tố nguy cơ /nguy cơ trung bình
        
        SR hoạt động/ không kiểm soát được các yếu tố nguy cơ /nguy cơ cao
    - - Kiểm soát mảng bám
        
        VSRM vs kem đánh răng và bàn chải ít nhất 2 lần ngày, trong đó có 1 lần trc khi ngủ
      - Trẻ em phải đc đánh răng ngay khi có răng sữa đầu tiên
      - Dưới 3 tuổi dùng kem đánh răng trẻ em, trên 3 tuổi có thể dùng kem đánh răng thông thường, tránh nuốt kem đánh răng
      - Kết hợp dùng chỉ nha khoa
      - Sử dụng các sp Fluor
      - Thay đổi chế độ ăn theo hướng có lợi cho răng
    - - Kiểm soát mảng bám
        
        Làm sạch tại ghế, sử dụng chất kháng khuẩn, trám tạm
      - Ở trẻ nhỏ cần phòng ngừa sự lây nhiễm vk từ người nuôi dưỡng
      - Ở ng có nhiều lỗ sâu, nên trám tạm = GIC để bảo vệ cấu trúc răng k bị phá hủy thêm, lấp đầy các lỗ sâu là những chỗ dễ tích tụ mảng bám, phóng thích fluor
      - Tăng cường tái khoáng: kem đánh răng có nồng độ fluor cao, dd fluor, verni fluor; các sp chứa canxi và phosphate (CPP-ACP)
      - Tăng lưu lượng nước bọt, có thể dùng nước bọt nhân tạo ở những người bị giảm tiết nước bọt
      - Sealant các hố rãnh sâu, nhất là ở những cá thể có nguy cơ cao
  - - - Giảm mức độ nguy cơ sâu răng
        
        Giảm hoạt động sâu răng: tạo thuận lợi cho tái khoáng
        
        Theo dõi, tái khám
- - - - Tái khám, tái đánh giá, tái HDVSRM