สมัยมิสไนติงเกล สงครามไครเมียเน้นการดูแลเพื่อให้เกิดความสุขสบายคือดูแลสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสมในการดูแลผู้ป่วยโดยใช้หลักเกณฑ์จากประสบการณ์และปฏิบัติตามกันมา

เนื่องจากมีการตั้งคำถามเกี่ยวกับขอบเขตทางการพยาบาลจึงมีการก่อตั้งโรงเรียนทางการพยาบาลและพัฒนาการเรียนการสอนทางการพยาบาล

พยาบาลพยายามพัฒนางานวิจัยเพื่อสนับสนุนการจัดการเรียนการสอนทางการพยาบาลจึงก่อตั้งวารสารวิจัยทางการพยาบาลขึ้นในปี 1952

คิดค้นแนวคิดทางการพยาบาลและนำการวิจัยมาใช้เพื่อตรวจสอบและรองรับทฤษฎีเพื่อหาองค์ความรู้และแก่นแท้ทางการพยาบาล

อภิปรายความคิดเพื่อพัฒนาวิชาชีพในประเด็นต่างๆทั้งโครงสร้าง การศึกษา ทฤษฎีทางการพยาบาล และการตรวจสอบทฤษฎี สร้างความคิดริเริ่มในการปฏิบัติการดูแลผู้ป่วย

พยาบาลมีการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารกับสหสาขาวิชาชีพ
เพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ร่วมกัน

เครื่องมือเเละเทคโนโลยีเข้ามามีบทบาททางการพยาบาล เช่น เครื่องมือทางการแพทย์เทคโนโลยีต่างๆ คอมพิวเตอร์ช่วยในการบันทึกผลทางการพยาบาล

การรักษาไม่ต่างจากรูแบบเดิมในสมัยอยุธยาตอนต้น

มีพิธี อาฎานาติยสูตร แห่พระแก้วมรกต และพระบรมธาตุ แต่ไม่สามารถหยุดโรคระบาดได้

เริ่มมีการเปลี่ยนแปลงด้านการรักษาพยาบาล เมื่อมิชชันนารีเข้ามาเผยแพร่ศาสนาและนำการแพทย์ปัจจุบันเข้ามา

นายแพทย์แดน บีบ บลัดเลย์ และภรรยาชาวอเมริกัน เปิด โอสถศาลา ที่บ้าน รักษาผู้ป่วย และถวายการรักษาแก่พระราชวงศ์ และมีการรักษาโรคแบบใหม่

นางรอด ประทีป สตรีไทยคนแรกที่จบการศึกษาพยาบาลผดุงครรภ์แผนปัจจุบันจากอเมริกา

ผสมผสานจากไสยศาสตร์+ พิธีกรรมทางศาสนา+โหราศาสตร์

ปรับเปลี่ยนวิธีการรักษาเพื่อพัฒนาความรู้ให้ทันสมัยและมีคุณภาพตามยุคองค์ความรู้ที่เพิ่มมากขึ้นตามยุคสมัย

เน้นการดูแลความสะอาดทั้งร่างกาย สภาพแวดล้อม และสร้างกำลังใจให้ผู้ป่วย

มีการจัดตั้งสถาบันเพื่อพัฒนาทักษะทางการพยาบาล (Deaconess institute)
เปิดรับอาสาสมัครเด็ก สตรี ผู้ใหญ่ และคัดเลือกผู้ที่เหมาะสมมาฝึกอบรมให้ความรู้เรื่องการดูแลผู้ป่วย แต่ไม่ค่อยได้การตอบรับ

ปรับปรุงพัฒนาความรู้ด้านการพยาบาลให้มีประสิทธิภาพและคุณภาพตามความรู้และทฤษฎีที่พัฒนาขึ้นตามยุคสมัยที่พัฒนา

เป็นต้นแบบและรากฐานของทฤษฎีการพยาบาลที่ใช้ในปัจจุบัน

ให้การรักษาอย่างมีระบบเเบบแผนด้วยเหตุผลและคุณธรรม อ้างอิงหลักความเป็นจริงตามทฤษฎีการพยาบาล

พยาบาลได้รับการยกย่องว่าเป็นนักรบเคียงบ่าเคียงไหล่ของทหาร

ศาสนาคริสต์เข้ามาเผยแพร่สอนให้คนมีความรักความเมตตากรุณา

พัฒนาการฝึกแบบ apprenticeship คือการที่พยาบาลเป็นลูกมือฝึกหัด ไม่ต้องมีความรู้ก็สามารถประกอบอาชีพได้โดยการค่อยเรียนรู้ไปทีละนิดๆ

ปลูกฝังให้พยาบาลมีเมตตา กรุณา เห็นอกเห็นใจเข้าใจในสถานการณ์ที่ยากลำบากของผู้ป่วย

เกิดสงครามครูเสดเพื่อแย่งพื้นที่บริเวณเยรูซาเลม

ถ่ายทอดวัฒนธรรมของทหารสู้พยาบาลเรื่องความมีระเบียบวินัยทำงานเป็นระบบ

สมเด็จพระศรีพัชรนิทราบรมราชินีนาถ พระราชทานทรัพย์ให้ตั้งโรงเรียนหญิงแพทย์ผดุงครรภ์และการพยาบาลไข้ เมื่อพ.ศ. 2439 สตรีในวังมาเรียนทำให้ยกระดับวิชาชีพพยาบาล

หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 มีโรงเรียนพยาบาลศิริราช สภาชาดไทย โรงพยาบาลผดุงครรภ์และอนามัย โรงพยาบาลแมคคอร์มิคเชียงใหม่

เป็นผลกระทบจากสงครามต่างๆ ( สงครามจีนกับญี่ปุ่น สงครามอินโดจีน สงครามโลกครั้งที่ 2 - พ.ศ. 2482 ) และอุทกภัยครั้งใหญ่เมื่อ พ.ศ. 2485

กระทรวงสาธารณสุขได้ตั้งโรงเรียนพยาบาลและผดุงครรภ์แห่งแรกของกรมแพทย์ ใช้หลักสูตรของศิริราช ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีกรุงเทพ

เกิดอหิวาตกโรค ประชาชนเสียชีวิตจำนวนมาก มีการให้จัดตั้งสถานบำบัดชั่วคราว 48 แห่งทั่งกรุงเทพมหานคร

หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 งานพยาบาลขยายภารกิจความรับผิดชอบมากขึ้น (วัดปรอท ทำรายงาน ให้ฉีดยา ทำแผลและการปลูกฝี เป็นผู้ช่วยแพทย์ในการตรวจต่าง ๆ และขยายขอบเขตออกสู้ชุมชน

มีการเปฺิดโรงเรียนพยาบาลเพิ่มขึ้นในกระทรวงสาธารณสุข คือ โรงเรียนพยายาลผดุงครรภ์และอนามัยโรงพยาบาลหญิง เมื่อ พ.ศ. 2489 เพื่อรับนักเรียนมัธยมปีที่ 3 เรียนหลักสูตร 4 ปี(รวมผดุงครรภ์)

พ.ศ. 2499 โรงเรียนพยาบาลผดุงครรภ์ศิริราช ได้รับการอนุมัติให้เปิดสอนหลักสูตร ปริญญาตรี วิทยาศาสตร์บัณฑิต(พยาบาล) เรียนการพยาบาล 4 ปี และเรียนวิชาผดุงครรภ์อีก 6 เดือน นอกจากนี้ยังได้มีการเปิดโรงเรียนและหลักสูตรการพยาบาลเพิ่มขึ้น

ปีเตอร์ เกาแวน ทำคลอดให้หม่อมและธิดาของกรมหมื่นปราบปรปักษ์ด้วยวิธีการตามแบบแผนปัจจุบันไม่ต้องอยู่ไฟ

สมเด็จพระพัชรินทราบรมราชชนชี ได้ประสูติสมเด็จเจ้าฟ้าอัษฎางค์เดชาวุธด้วยวิธีแบบสากล

สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชชนนี อนุญาติให้นายแพทย์ ปีเตอร์ เกาแวน เข้ารักษาไข้ และยกเลิกการอยู่ไฟ

สมเด็จพระศรีพัชรินทรา บรมราชินีนาถ ทรงจัดตั้ง โรงเรียนแพทย์ผดุงครรภ์และหญิงพยาบาล ณ โรงพยาบาลศิริราช เรียกว่า โรงเรียนหมอตำแย

พยาบาลเป็นนักคิดทฤษฎีทางการพยาบาลพยายามหาคำตอบจากค้นหาความจริงให้สอดคล้องกับฐานความเชื่อเพื่อนำมาพัฒนางานวิจัยและพัฒนาความรู้ทางการพยาบาลต่อไป