Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
คลอดก่อนกำหนด (Premature Labor) - Coggle Diagram
คลอดก่อนกำหนด (Premature Labor)
ความหมาย
การเจ็บครรภ์คลอดที่เกิดขึ้นตั้งแต่อายุครรภ์28 สัปดาห์และก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์
ชนิด
ภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกําหนดคุกคาม (threatened preterm labor)
ภาวะที่เจ็บครรภ์คลอดที่เกิดขึ้นก่อนอายุครรภ์37 สัปดาห์ โดยมีการหดรัด ตัวของมดลูกอย่างสม่ำเสมออย่างน้อย 1 ครั้งทุก 10 นาที โดยใช้เวลาประเมินอย่างน้อย 30 นาที แต่ไม่มีการเปลี่ยนแปลงของปากมดลูก
การคลอดก่อนกําหนด (preterm labor)
การคลอดที่มีอายุครรภ์ตั้งแต่ 28 สัปดาห์และก่อนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ หากทารกน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม เรียกว่า ทารกน้ำหนักตัวแรกคลอดน้อย (low birth weight)
ความสำคัญ
เป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่เพิ่มขึ้นทุกปี รวมทั้งปัจจุบัน มีปัจจัยเสี่ยงต่างๆเพิ่มมากขึ้น PM 2.5 covid 19
เป็นสาเหตุการตายของทารกแรกเกิดที่พบได้บ่อย
พยาธิสภาพ
กล้ามเนื้อมดลูกมีการยืดขยายมากขึ้น
ปากมดลูกน่มุ เปิดขยายได้ง่าย
มีการหลั่ง ของ estrogen, oxytocin และ prostaglandin เพิ่มมากขึ้น
สาเหตุและปัจจัยส่งเสริม
มีประวัติการคลอดก่อนกําหนด
ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นในระหวา่งตั้งครรภ์
คอมดลูกสั้น มีประวัติ คลอดบุตรหลายคนทําให้ปากมดลูกเปิด
การติดเชื้อ
อาการและอาการแสดง
มีการหดรัดตัวของมดลูกสม่ำเสมอร่ววมกับมีการเปลี่ยนแปลงของปากมดลูก
ปวดถ่วงท้องน้อยในอุ้งเชิงกราน ปวดท้องน้อยคล้ายปวดประจําเดือน ปวดหลังส่วนล่าง ปวดบั้นเอว ปวดถ่วงช่องคลอดฝีเย็บและทวารหนัก ปวดเกร็งจากลําไส้ท้องเสีย
มีมูกหรือตกขาวออกทางช่องคลอด
ผลกระทบต่อการตั้งครรภ์
ผลต่อสตรีตั้งครรภ์
เสี่ยงต่อการได้รับผลกระทบจากการนอนบนเตียงและถูกจํากัดกิจกรรม เป็นเวลานาน ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ และสังคม เช่น ท้องผูก วิตกกังวลหงุดหงด
เสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อน จากการได้รับยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก เช่น หายใจเร็ว ใจสั่น และหัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตต่ำหรือสูงกว่าปกติ
ความวิตกกังวลเกี่ยวกับสุขภาพของทารกในครรภ์และค่าใช้จ่าย
ผลต่อทารก
ภาวะแทรกซ้อนในระยะแรก
เกิดภาวะหายใจล้มเหลว (RDS)
ภาวะเลือดออกในสมอง (intraventricular hemorrhage)
ภาวะแทรกซ้อนในระยะหลังการคลอด
ภาวะปอดเรื้อรัง (bronchopulmonary dysplasia: BPD)
สมองพิการ (cerebral palsy)
สมองฝ่อ (cerebral atrophy)
พัฒนาการทางระบบประสาทล่าช้า (neurodevelopment delay)
ความเสี่ยงต่อการเสียชีวีต ถึง 15 เท่า
การพยาบาล
การป้องกันภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกําหนด
ให้ข้อมูลและเฝ้าสังเกตในสตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิดภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกําหนด
บริหารยาโปรเจสเตอโรนในสตรีตั้งครรภ์กลุ่มเสี่ยงสูงที่มีประวัติการคลอดก่อนกําหนด ตั้งแต่อายุครรภ์16-20 สัปดาห์จนถึง 37 สัปดาห์ยาที่ใช้ ได้แก่ 17 α- hydroxyprogesterone caproate 250 mg ฉีดเข้ากล้ามเนื้อทุกสัปดาห์
แนะนําให้หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง เช่น การสูบหรี่ สารเสพติด ความเครียด การทํางานหนัก การพักผ่อนที่ไม่เพียงพอ เป็นต้น
ค้นหา แนะนํา และส่งต่อเพื่อรักษาภาวะติดเชื้อ เช่นการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ การติดเชื้อทางเดินหายใจ โรคปริทันต์
ช่วยเหลือในการผูกเย็บปากมดลูก (cervical cerclage)ในกรณีปากมดลูกสั้น กว่า 15 มิลลิเมตร
ให้ความรู้แก่สตรีตั้งครรภ์และครอบเกี่ยวเพื่อสังเกตอาการและอาการแสดงของภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกําหนด และอาการผิดปกติที่ควรมาพบแพทย์ก่อนวันนัด
สตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อน
ตรวจร่างกาย
ตรวจดูส่วนนําของทารกในครรภ์โดยการคลําทางหน้าท้องพร้อมทังตรวจดูขนาดของทารกพร้อมกันไปด้วย
ตรวจดูการหดรัดตัวของมดลูก ความแรง ระยะเวลา และความถี่รวมทั้งประเมินเสียงหัวใจทารกในครรภ์ทุก 1–2 ชั่วโมง
ตรวจทางช่องคลอดเพื่อประเมินสภาวะของปากมดลูกเมื่อแรกรับหลังจากนั้นงดการตรวจทางช่องคลอดหรือสวนอุจจาระ
ดูแลให้ไ้ด้รับยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูก ยากระตุ้นให้ปอดสร้างสาร surfactant และยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา พร้อมทั้งเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนของยาที่ได้รับ
ดูแลและติดตามผลการตรวจ NST และ External fetal monitoring
(EFM)
bed rest
อธิบายภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกําหนด แผนการดูแลรักษา
กรณีที่ไม่สามารถยับยั้งการคลอดได้
ประเมินการเต้นของหัวใจทารก และการหดรัดตัวของมดลูก
ดูแลให้ทารกในครรภ์ได้รับออกซิเจน โดยให้สตรีตั้งครรภ์นอนตะแคงซ้ายและประเมินอัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์อย่างต่อเนื่อง
หลีกเลี่ยงการให้ยาระงับความเจ็บปวดเนื่องจากมีผลกดการหายใจของทารกได้
เตรียมอุปกรณ์การช่วยฟื้นคืนชีพและเตรยีมทีมกุมารแพทย์และพยาบาลให้พร้อม
หลีกเลี่ยงการทําหัตถการต่าง ๆในระยะคลอด ให้ระยะที่สองของการคลอดให้สั้นที่สุด ตัดฝีเย็บให้กว้างเพื่อลดโอกาสเกิดภาวะเลือดออกในสมองของทารก ทําคลอดอย่างนุ่มนวลเตรียมเครื่องมือช่วยคลอดทางสูติศาสตร์หัตถการใหพร้อม ให้ยาปฏิชีวนะเมื่อเข้าสู่ระยะคลอด
เนื่องจากการคลอดก่อนกําหนดถือว่า เป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการติดเชื้อ group B streptococcus โดยให้ยา ampicillin ขนาด 2 gm ฉีดทางหลอดเลือดดําทันทีและขนาด 1 gm ทางหลอดเลือดดํา ทุก 4 ชั่วโมง จนกระทั่งคลอด
ส่งเสริมสัมพันธภาพระหว่างมารดากับทารกโดยให้มารดาได้ดูสัมผัสและโอบกอดทารกตามความเหมาะสมกับภาวะสุขภาพของทารกแรกเกิด
ให้การช่วยเหลือทารกเมื่อแรกเกิดทันทีโดยรีบดูดสิ่งคัดหลั่งออกจากปากและจมูกและรีบผูกและตัดสายสะดือทันทีป้องกันภาวะ hyperbilirubinemia พร้อมทั้งรีบ เช็ดตัวทารกให้แห้งเพื่อป้องกันภาวะ hypothermia
การดูแลหลังคลอดให้ข้อมูลต่างๆกับมารดาหลังคลอดและครอบครัว ในกรณีที่บุตรเสียชีวิตหรือมีภาวะแทรกซ้อน ควรดูแลให้การประคับประคองด้านจิตใจ