Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่8 การส่งเสริมภาวะโภชนาการ - Coggle Diagram
บทที่8
การส่งเสริมภาวะโภชนาการ
8.1 ความหมายของโภชนาการและภาวะโภชนาการ
8.1.1 ความหมายของโภชนาการ
=วิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับอาหาร สารอาหาร และสารอื่นที่มีอยู่ในอาหารหรือสารอาหาร
8.1.2 ภาวะโภชนาการภาวะโภชนาการ
=หมายถึง ผล สภาพ หรือภาวะของร่างกายที่เกิดจากการบริโภค
อาหาร
1) ภาวะโภชนาการดี ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหารที่ถูกหลักโภชนาการ
2) ภาวะโภชนาการไม่ดี ภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ
(1) ภาวะโภชนาการต่ำกว่าเกณฑ์ ภาวะที่ร่างกายได้รับ
สารอาหารไม่เพียงพอกับความต้องการ
(2) ภาวะโภชนาการเกิน ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหาร
มากเกินความต้องการของร่างกาย
8.2 ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะโภชนาการ
5) ความชอบส่วนบุคคล
6) ผลจากการดื่มแอลกอฮอล
4) ภาวะสุขภาพ
7) วิถีชีวิต
3) การใช้ยา
8) เศรษฐานะ
2) เพศ
9) วัฒนธรรม ความเชื่อ และศาสนา
1) อายุ
10) ปัจจัยด้านจิตใจ
8.3 ความสำคัญของอาหารต่อภาวะเจ็บป่วยและความต้องการพลังงานของร่างกายในภาวะเจ็บป่วย
8.3.1 ความต้องการพลังงานของร่างกายในภาวะเจ็บป่วย
TEE = BEE x Activity factor x stress factor
8.4 การประเมินภาวะโภชนาการ
6.4.1 การวัดสัดส่วนของร่างกาย
1) ดัชนีมวลของร่างกาย
BMI = น้ำหนักตัว (กิโลกรัม) /ส่วนสูง (เมตร)2
8.4.2 การประเมินทางชีวเคมี
=เป็นวิธีการเจาะเลือด เพื่อประเมินภาวะโภชนาการ
8.4.3 การตรวจร่างกายทางคลินิก
=เป็นวิธีการตรวจร่างกายเช่นเดียวกับการประเมินภาวะสุขภาพ แต่จะให้ความสนใจตรวจร่างกายเบื้องต้น ได้แก่ ผิวหนัง ผม ฟัน เหงือก
8.4.4 การประเมินจากประวัติการรับประทานอาหาร
=ประวัติการรับประทานอาหาร ชนิดของอาหารที่บริโภค พฤติกรรมการรับประทานอาหาร
8.5 การส่งเสริมภาวะโภชนาการในผู้ป่วยที่มีปัญหาภาวะโภชนาการ
8.5.1 Obesity (ภาวะอ้วน)
การพยาบาลผู้ที่มีภาวะอ้วน
4) หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แป้งและไขมันสูง
5) รับประทานอาหารครั้งละน้อย แต่บ่อยครั้งและจำกัดอาหารมื้อเย็น
3) จำกัดการใช้น้ำมัน ไขมัน น้ำตาล
6) หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารขณะดูโทรทัศน์
2) จำกัดมื้ออาหารและสัดส่วนของอาหารตามพีระมิดอาหาร
7) เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีใยอาหารจากผักผลไม้ และธัญพืชที่ไม่ขัดสี
1) คำนวณพลังงานที่ควรได้รับต่อวัน
8) ส่งเสริมให้ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอหรือสัปดาห์ละ 3 วัน
8.5.2 Emaciation (ภาวะผอมแห้ง)
8.5.2.2 Bulimia Nervosa เป็นความผิดปกติของพฤติกรรมการรับประทาน โดยจะ
รับประทานวันละหลาย ๆ ครั้ง
8.5.2.1 Anorexia nervosa ภาวะเบื่ออาหารเป็นความรู้สึกไม่อยากรับประทาน อาหาร
8.5.3 Nausea and vomiting (อาการคลื่นไส้และอาเจียน)
อาการคลื่นไส้ เป็นความรู้สึกอยากขับอาหารที่กินเข้าไปแล้วออกทางปาก มักเป็นอาการนำก่อนอาเจียน
8.5.3.1 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีอาการคลื่นไส้และอาเจียน
3) การพยาบาลผู้ป่วยหลังอาเจียน
4) การป้องกันและแก้ไขอาการอาเจียน
2) สังเกตสิ่งต่าง ๆ เพื่อบันทึกและรายงานอย่างถูกต้อง
1) การพยาบาลผู้ป่วยขณะอาเจียน เมื่อพบผู้ป่วยจะอาเจียน พยาบาลต้องรีบให้การช่วยเหลือโดยมีเป้าหมายให้ผู้ป่วยปลอดภัยและสุขสบาย
8.5.4 Abdominal distention (ภาวะท้องอืด)
8.5.4.1 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะท้องอืด
2) งดอาหารที่ทำให้เกิดแก๊ส เช่น มะม่วงดิบ แตงโม ผักสด เป็นต้น
3) แสดงความเข้าใจและเห็นใจ และยินดีให้การช่วยเหลืออย่างจริงใจ
1) จัดให้นอนศีรษะสูง 45-60 องศา เพื่อช่วยลดอาการแน่นท้อง และผายลมสะดวก
4) ค้นหาสาเหตุที่ท าให้เกิดภาวะท้องอืดและช่วยเหลือตามสาเหตุ
8.5.5 Dysphagia and aphagia (ภาวะกลืนล าบากและกลืนไม่ได้)
8.5.5.1 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะกลืนลำบากและกลืนไม่ได้
4) ระมัดระวังการสำลัก
5) ดูแลด้านความสะอาดของร่างกาย โดยเฉพาะความสะอาดของปากและฟัน
3) ดูแลการได้รับยาตามแผนการรักษา
6) การเตรียมผู้ป่วยเพื่อตรวจหรือรักษา
2) ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับสารน้ำและอาหารอย่างเพียงพอ
7) การดูแลด้านจิตใจ ปลอบโยน ให้กำลังใจ
1) สังเกตและประเมินอาการเกี่ยวกับการกลืนไม่ได้หรือกลืนลำบากว่าเกิดขึ้นทันทีทันใดหรือค่อย ๆ มากขึ้น
8.7 การล้างภายในกระเพาะอาหาร (Gastric lavage)
8.7.1 วัตถุประสงค์
2) ทดสอบหรือยับยั้งการมีเลือดออกจ านวนน้อยในทางเดินอาหารส่วนบน
3) ตรวจสอบการอุดตันของสาย
1) ล้างกระเพาะอาหารในกรณีที่ผู้ป่วยกินยาหรือสารพิษ
4) ตรวจหาเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคปอดและหลอดลม
8.7.2 อุปกรณ์เครื่องใช้
4) ผ้าเช็ดปาก หรือผ้าขนหนูผืนเล็ก หรือผ้ากันเปื้อน
5) สายยางสำหรับใส่ในกระเพาะอาหาร
3) ชามรูปไตหรืออ่างกลม
6) Ky jelly
2) สารละลายที่ใช้ล้างกระเพาะอาหาร ใช้น้ำเกลือ
7) ถุงมือสะอาด 1 คู่และ Mask
1) ชุดล้างกระเพาะอาหาร
8.7.3 วิธีปฏิบัติ
6) ใช้Toomey syringe ดูดสารละลาย 50 ซีซี
7) หักพับสายไว้ก่อนปลดรอยต่อ
5) ปูผ้าคลุมบนเตียงและตัวผู้ป่วยตรงที่จะปลดสาย
8) ดูดน้ำออกเบา ๆ หรือปล่อยให้สารละลายไหลออกเอง
4) เตรียมอุปกรณ์เครื่องใช้ให้พร้อม
9) ใส่สารละลายเข้าไปแล้วปล่อยหรือดูดน้ าออกเรื่อย ๆ จนการไหลผ่านดี
3) ล้างมือก่อนจัดเตรียมอุปกรณ์เครื่องใช
10) ถ้ากรณีล้างกระเพาะอาหาร ต้องทำการล้างจนสารน้ำมีลักษณะสีแดงจางที่สุด หรือมีลักษณะใส
2) ประเมินสภาพผู้ป่วย
11) เมื่อสิ้นสุดการล้างกระเพาะอาหารแล้ว ให้ทำความสะอาดช่องปากและจัดท่าผู้ป่วยในท่าที่สุขสบาย
1) ตรวจสอบคำสั่งการรักษา
12) เก็บเครื่องใช้ทำความสะอาด และเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
13) ลงบันทึกทางการพยาบาล
8.6 การส่งเสริมภาวะโภชนาการในผู้ป่วยที่รับประทานอาหารเองไม่ได้
8.6.1 การป้อนอาหาร
8.6.2 การใส่และถอดสายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
8.6.3 การให้อาหารทางสายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
8.6.4 การถอดสายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
8.6.5 การให้อาหารทางสายยางให้อาหารที่ใส่เข้าทางรูเปิดของกระเพาะอาหาร
การช่วยให้ผู้ป่วยได้รับอาหารเข้าสู่ร่างกายทางปาก โดย
ผู้ป่วยอาจไม่สะดวกในการใช้มือในการตักอาหาร
8.8 กระบวนการพยาบาลในการส่งเสริมภาวะโภชนาการ
การประเมินภาวะสุขภาพ (Assessment
การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
การวางแผนการพยาบาล (Planning)
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
5.1 ประเมินผลลัพธ์การพยาบาล
5.2 ประเมินผลกิจกรรมการพยาบาล