Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การส่งเสริมภาวะโภชนาการ - Coggle Diagram
การส่งเสริมภาวะโภชนาการ
3 ความสาคัญของอาหารต่อความเจ็บป่วย และความต้องการพลังงานของร่างกายในภาวะเจ็บป่วย
ภาวะการเจ็บป่วย
ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ
ปรับสมดุลให้ ร่างกายกลับมาสู่ภาวะปกติ
สารอาหารจะเข้าสู่เซลล์เพื่อสร้างเสริม
ความสำคัญและมีประโยชน์ต่อร่างกาย
ประเพณีของท้องถิ่น
ภายใต้บริบทของวัฒนธรรม
อาหารที่รับประทานเข้าไปจะย่อยได้ สารอาหารสาคัญ
โปรตีน
วิต
ไขมัน
แร่ธาตุ
คาร์โบไฮเดรต
ความต้องการพลังงานของร่างกายในภาวะเจ็บป่วย
ความต้องการพลังงานพื้นฐาน (Basal energy expenditure: BEE)
ความต้องการพลังงานทั้งหมด (Total Energy Expenditure: TEE)
ความต้องการพลังงานหรือพลังงานที่ต้องการใช้ (Energy Expenditure: EE)
1 ความหมายของโภชนาการและภาวะโภชนาการ
1 ความหมายของโภชนาการ (Nutrition)
หมายถึง วิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับอาหาร สารอาหาร และสารอื่นที่มีอยู่ ในอาหารหรือสารอาหาร
วิทยาศาสตร์แขนงหนึ่งที่ศึกษาถึงการเปลี่ยนแปลงของอาหารทั้ง ทางด้านอินทรีย์เคมี อนินทรีย์เคมี ชีววิทยา และฟิสิกส์ของอาหาร
2 ภาวะโภชนาการ (Nutritional Status)
หมายถึง สิ่งที่แสดงถึงระดับที่ร่างกายจาเป็นต้องได้รับสารอาหารเพื่อนำมาใช้ในด้านสรีระอย่างเพียงพอ
หมายถึง ผล สภาพ หรือภาวะของร่างกายที่เกิดจากการบริโภค อาหาร แบ่งเป็น 2 ลักษณะ
1) ภาวะโภชนาการดี (Good nutritional status)
2) ภาวะโภชนาการไม่ดี (Bad nutritional status)
(1)ภาวะโภชนาการต่ากว่าเกณฑ์(Malnutrition)
(2) ภาวะโภชนาการเกิน (Over nutrition)
2 ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะโภชนาการ
5) ความชอบส่วนบุคคล
6) ผลจากการดื่มแอลกอฮอล์
4) ภาวะสุขภาพ
7) วิถีชีวิต
3) การใช้ยา
8) เศรษฐานะ
2) เพศ
9) วัฒนธรรม ความเชื่อ และศาสนา
1) อายุ
10) ปัจจัยด้านจิตใจ
4 การประเมินภาวะโภชนาการ
2 การประเมินทางชีวเคมี (Biochemical assessment: B)
3 การตรวจร่างกายทางคลินิก (Clinical assessment: C)
ให้ความสนใจตรวจร่างกายเบื้องต้น
ฟัน
เหงือก
ผม
เปลือกตา
ผิวหนัง
การประเมินภาวะซีด
2) สังเกตดูลักษณะเล็บเรียบเป็นมัน มีสีชมพู
3) ตรวจดูฝ่ามือ ให้เทียบกันทั้ง 2 ข้าง
1) ตรวจ Conjunctiva ของเปลือกตาล่าง
1 การวัดสัดส่วนของร่างกาย (Anthropometric measurement: A)
ดัชนีมวลของร่างกาย (Body Mass Index ; BMI)
4 การประเมินจากประวัติการรับประทานอาหาร(Dietary assessment: D)
ชนิดของอาหารที่บริโภค
พฤติกรรมการรับประทานอาหาร
ประวัติการรับประทานอาหาร
6 การส่งเสริมภาวะโภชนาการในผู้ป่วยที่รับประทานอาหารเองไม่ได้
3 การให้อาหารทางสายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
อุปกรณ์เครื่องใช้
5) Toomey syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
6) ถุงมือสะอาด 1 คู่
4) ผ้ากันเปื้อน
7) Stethoscope
3) ในกรณีท่ีมียาหลังอาหารบดยาเป็นผงและละลายน้าประมาณ 15-30 ซีซี
8) แก้วน้ำ
2) อาหารเหลวสำเร็จรูป หรืออาหารปั่น (Blenderized diet)
9) กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
1) ถาดสำหรับใส่เครื่องใช้
10) สำลีชุบ 70% Alcohol 2 ก้อน
11) ชุดทำความสะอาดปาก ฟัน และจมูก
วิธีการให้อาหารทางสายยางมี 2 วิธี
1) Bolus dose เป็นการให้อาหารทางสาย NG
2) Drip feeding เป็นการให้อาหารทางสาย NG
4 การถอดสายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
อุปกรณ์เครื่องใช้
4) สำลีชุบ 70% Alcohol
5) ไม้พันสำลีชุบเบนซิน (Benzene) และน้ำเกลือ (Normal saline)
3) น้ำยาบ้วนปาก
6) ถุงมือสะอาด
2) ชามรูปไต
7) ผ้าก๊อสสะอาด
1) ผ้ากันเปื้อนหรือผ้าเช็ดตัว
2 การใส่สายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
อุปกรณ์เครื่องใช้
5) Stethoscope
6) สารหล่อลื่น เช่น K.Y. jelly เป็นต้น
4) ถุงมือสะอาด 1 คู่
7) แก้วน้ำ
3) Toomey syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
8) หลอดดูดน้ำ
2) สาย NG tube เบอร์ 14-18 fr.
9) พลาสเตอร์
1) ถาดสำหรับใส่เครื่องใช้
10) กระดาษเช็ดปาก
11) ชามรูปไต
12) ผ้าเช็ดตัว
วัตถุประสงค์
2) เป็นการลดแรงดันในกระเพาะอาหารหรือลำไส้
3) เป็นการเพิ่มแรงดันเข้าไปในระบบทางเดินอาหาร
1) เป็นทางให้อาหาร น้ำ หรือยา
4) ล้างภายในกระเพาะอาหาร
5) เก็บสิ่งตกค้างในกระเพาะอาหารไปตรวจทางห้องปฏิบัติการ
5 การให้อาหารทางสายยางให้อาหารทางรูเปิดของกระเพาะอาหาร
อุปกรณ์เครื่องใช้ เหมือนกับการให้อาหารทางสาย NG tube
วัตถุประสงค์ เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับอาหารตามความต้องการของร่างกาย
1 การป้อนอาหาร
อุปกรณ์เครื่องใช้
2) ช้อนหรือช้อนส้อม
3) แก้วน้ำพร้อมน้ำดื่ม และหลอดดูดน้ำ
1) ถาดอาหารพร้อมอาหาร
4) กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
5) ผ้ากันเปื้อน
วิธีปฏิบัติ
2) การป้อนอาหาร
3) สำหรับผู้ป่วยพิการ
1) การเตรียมผู้ป่วยและสิ่งแวดล้อม
4) สำหรับผู้ป่วยกลืนลาบาก
วัตถุประสงค์ เพื่อให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ได้รับอาหารตามความต้องการของร่างกาย
8 กระบวนการพยาบาลในการส่งเสริมภาวะโภชนาการ
การวางแผนการพยาบาล (Planning)
เกณฑ์การประเมิน
1) ผู้ป่วยได้รับสารอาหารตรงตามแผนการรักษาของแพทย์
2) ผู้ป่วยมีค่าดัชนีมวลกายอยู่ในเกณฑ์ปกติ
วัตถุประสงค์เพื่อไมใ่ห้เกิดภาวะทุพโภชนาการ
การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
4) ใส่สายยางทางจมูกถึงกระเพาะอาหารให้แก่ผู้ป่วยตามแนวปฏิบัติ
5) ให้อาหารทางสายยางทางจมูกถึงกระเพาะอาหารตามแผนการรักษา
3) บอกวัตถุประสงค์ เตรียมความพร้อมของผู้ป่วย จัดท่าให้เหมาะสม ปิดกั้นม่าน
6) จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าศีรษะสูง อย่างน้อย 30 นาที หลังให้อาหารทางสายยาง
2)จัดเตรียมอุปกรณ์ในการใส่สายNGและอาหารปั่นให้พร้อมยกไปที่เตียงผู้ป่วย
7) ลงบันทึกทางการพยาบาล
1) ตรวจสอบแผนการรักษา ชื่อผู้ป่วย และอาหารปั่นให้ตรงกัน
8) ติดตาม ประเมินน้าหนักตัวของผู้ป่วย โดยชั่งน้าหนักทุกเช้า วันเว้นวัน
การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
1 ประเมินผลลัพธ์การพยาบาล
1) ประเมินความสุขสบายของผู้ป่วย สังเกตสีหน้าท่าทางของผู้ป่วย
2 ประเมินผลกิจกรรมการพยาบาล
1) ประเมินการปฏิบัติถูกต้องครบและเป็นไปตามขั้นตอนของแนวปฏิบัติ
2) ประเมินผลภายหลังผู้ป่วยได้รับอาหารทางสายยางทางจมูกถึงกระเพาะ อาหาร ไม่มีภาวะแทรกซ้อนเกิดขึ้น
การประเมินภาวะสุขภาพ (Assessment)
7 การล้างภายในกระเพาะอาหาร (Gastric lavage)
อุปกรณ์เครื่องใช้
4) ผ้าเช็ดปาก หรือผ้าขนหนูผืนเล็ก หรือผ้ากันเปื้อน
5) สายยางสาหรับใส่ในกระเพาะอาหาร
3) ชามรูปไตหรืออ่างกลม
6) Ky jelly
2) สารละลายที่ใช้ล้างกระเพาะอาหาร ใช้น้าเกลือ
7) ถุงมือสะอาด 1 คู่ และ Mask
1) ชุดล้างกระเพาะอาหาร
วัตถุประสงค์
2) ทดสอบหรือยับยั้งการมีเลือดออกจานวนน้อยในทางเดินอาหารส่วนบน
3) ตรวจสอบการอุดตันของสาย
1) ล้างกระเพาะอาหารในกรณีที่ผู้ป่วยกินยาหรือสารพิษ
4) ตรวจหาเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคปอดและหลอดลม
5 การส่งเสริมภาวะโภชนาการในผู้ป่วยที่มีปัญหาภาวะโภชนาการ
3 Nausea and vomiting (อาการคลื่นไส้และอาเจียน)
อาการอาเจียน
การที่มีแรงดันจากภายในดันเอาสิ่งที่อยู่ในกระเพาะอาหาร
ลาไส้เล็กส่วนต้นออกมาทางปาก
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีอาการคลื่นไส้และอาเจียน
2) สังเกตสิ่งต่าง ๆ เพื่อบันทึกและรายงานอย่างถูกต้อง
3) การพยาบาลผู้ป่วยหลังอาเจียน
(2) จัดสิ่งแวดล้อม ดูแลให้อากาศถ่ายเท วางของให้เป็นระเบียบ
(3) ให้ผู้ป่วยพักผ่อนในบรรยากาศที่สงบ
(1) ดูแลความสะอาดของร่างกายและเครื่องใช้
(4) น้ำและอาหาร
1) การพยาบาลผู้ป่วยขณะอาเจียน
(2) จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าที่อาเจียนออกได้สะดวก
(3) คอยอยู่เป็นเพื่อนขณะที่ผู้ป่วยกาลังอาเจียน
(1) จัดหาภาชนะรองรับอาเจียน
4) การป้องกันและแก้ไขอาการอาเจียน
(4) หลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวร่างกายหรือเปลี่ยนท่าเร็ว ๆ
(5) พิจารณาให้ยาระงับอาเจียน (Antiemetic drug) ตามแผนการรักษา
(3) ให้ผู้ป่วยสูดหายใจเข้าออกลึก ๆ ยาว ๆ ภายหลังอาเจียน และคลื่นไส้
(6) ถ้าผู้ป่วยมีอาเจียนอย่างต่อเนื่องมักใส่สายเข้าทางจมูกลงสู่กระเพาะอาหาร
(2) พยายามหลีกเลี่ยงและลดแหล่งของความเครียดต่าง ๆ
(1) พยายามหาสาเหตุแล้วแก้ไขที่สาเหตุ
5) ดูแลความสะอาดร่างกาย ปาก ฟัน เครื่องใช้ สิ่งแวดล้อม
6) เตรียมพร้อมถ้ามีการอาเจียนซ้ำ
อาการคลื่นไส้
เป็นอาการนาก่อนอาเจียน
อาจเกิดคลื่นไส้โดยไม่อาเจียนได้
ความรู้สึกอยากขับอาหารที่กินเข้าไปแล้วออกทางปาก
4 Abdominal distention (ภาวะท้องอืด)
ภาวะท้องอืด
ไม่สบายในท้องที่เกิดจากมีแรงดันในท้องเพิ่ม
ทำให้เกิดอาการที่ตามมา เช่น ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน
เป็นความรู้สึกแน่น อึดอัด
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะท้องอืด
2) งดอาหารที่ทำให้เกิดแก๊ส
3) แสดงความเข้าใจและเห็นใจ
1)จัดให้นอนศีรษะสูง45-60 องศา
4) ค้นหาสาเหตุที่ทาให้เกิดภาวะท้องอืดและช่วยเหลือตามสาเหตุ
Emaciation (ภาวะผอมแห้ง)
2 Bulimia Nervosa เป็นความผิดปกติของพฤติกรรมการรับประทาน
3 การพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะ Anorexia nervosa และ Bulimia nervosa
3) ดูแลด้านจิตใจ
4) การใช้ยา
2) ส่งเสริมความรู้สึกอยากอาหารให้มากที่สุดและลดความรู้สึกเบื่ออาหาร
5) การดูแลให้ผู้ป่วยได้รับอาหารเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
2 พิจารณาและแนะนาเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ
3 ส่งเสริมให้มีการเคลื่อนไหวของร่างกาย
1 พยายามให้รับประทานอาหารทางปากมากที่สุด
4 การให้อาหารด้วยวิธีพิเศษ
1) หาสาเหตุ ที่พบได้บ่อย ๆ เช่น โรคปากและฟัน คออักเสบ โรคมะเร็ง
1 Anorexia nervosa ภาวะเบื่ออาหาร
5 Dysphagia and aphagia (ภาวะกลืนลาบากและกลืนไม่ได้)
ภาวะกลืนไม่ได้ (Aphagia) จึงไม่สามารถกลืนได้ ไม่ว่าจะเป็นอาหารแข็ง อาหารธรรมดา อาหารอ่อน อาหารเหลว จนกระทั่งรุนแรงมากที่สุด
การพยาบาลผู้ป่วย
3) ดูแลการได้รับยาตามแผนการรักษา
4) ระมัดระวังการสาลัก
2) ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับสารน้าและอาหารอย่างเพียงพอ
5) ดูแลด้านความสะอาดของร่างกาย
1) สังเกตและประเมินอาการ
6) การเตรียมผู้ป่วยเพื่อตรวจหรือรักษา
7) การดูแลด้านจิตใจ ปลอบโยน ให้กาลังใจ
ภาวะกลืนลาบาก (Dysphagia) เป็นความรู้สึกที่ผู้ป่วยเกิดความลาบากในการกลืน
1 Obesity (ภาวะอ้วน)
ภาวะอ้วน
มีค่าดัชนีมวลกาย (BMI) ทั้งเพศชายและเพศหญิง ตั้งแต่ 30 ขึ้นไป
จากการวัดขนาดรอบเอวในผู้ชายรอบเอว มากกว่า 40 นิ้ว (102 เซนติเมตร)
ร่างกายมีการสะสมของมวลไขมันในร่างกายมากเกินไป
การพยาบาลผู้ที่มีภาวะอ้วน
4) หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แป้งและไขมันสูง
5) รับประทานอาหารครั้งละน้อย
3) จำกัดการใช้น้ามัน ไขมัน น้าตาล
6) หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารขณะดูโทรทัศน์
2) จำกัดมื้ออาหารและสัดส่วนของอาหารตามพีระมิดอาหาร
7) เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีใยอาหารจากผักผลไม้ และธัญพืชที่ไม่ขัดสี
1) คำนวณพลังงานที่ควรได้รับต่อวัน
8) ส่งเสริมให้ออกกาลังกายอย่างสม่าเสมอหรือสัปดาห์ละ 3 วัน