Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมภาวะโภชนาการ - Coggle Diagram

- - - - ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหารที่ ถูกหลักโภชนาการ
    - - ภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ
      - ภาวะโภชนาการต่ำกว่าเกณฑ์ (Malnutrition)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับ สารอาหารไม่เพียงพอกับความต้องการ
      - ภาวะโภชนาการเกิน (Over nutrition)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหาร มากเกินความต้องการของร่างกาย
- - - - สังเกตดูลักษณะเล็บเรียบเป็นมัน มีสีชมพู
      - ตรวจดูฝ่ามือ ให้เทียบกันทั้ง 2 ข้าง (ปกติจะมีสีชมพู)
      - ตรวจ Conjunctiva ของเปลือกตาล่าง (ปกติจะมีสีชมพูค่อนข้างแดง)
- - - - หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แป้งและไขมันสูง
      - รับประทานอาหารครั้งละน้อย แต่บ่อยครั้งและจํากัดอาหารมื้อเย็น
      - จํากัดการใช้น้ำมัน ไขมัน น้ำตาล
      - หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารขณะดูโทรทัศน์
      - จํากัดมื้ออาหารและสัดส่วนของอาหารตามพีระมิดอาหาร
      - เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีใยอาหารจากผักผลไม้ และธัญพืชที่ไม่ขัดสี
      - คํานวณพลังงานที่ควรได้รับต่อวัน
      - ส่งเสริมให้ออกกําลังกายอย่างสม่ําเสมอหรือสัปดาห์ละ 3 วัน
  - - - เป็นความผิดปกติของพฤติกรรมการรับประทาน โดยจะรับประทานวันละหลาย ๆ ครั้ง
      - หลังจากรับประทานเสร็จจะรู้สึกไม่สบายใจและ รู้สึกผิดที่รับประทานเข้าไปมากมาย จึงต้องหาวิธีเอาออกโดยอาจล้วงคอให้อาเจียนออกมาจนหมด
    - - หาสาเหตุ และขจัดสาเหตุ
      - ส่งเสริมความรู้สึกอยากอาหารให้มากที่สุดและลดความรู้สึกเบื่ออาหาร
      - ดูแลด้านจิตใจ
      - การใช้ยา แพทย์อาจพิจารณาให้ยากระตุ้นความอยากอาหาร
      - การดูแลให้ผู้ป่วยได้รับอาหารเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
        
        พิจารณาและแนะนําเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ
        
        ส่งเสริมให้มีการเคลื่อนไหวของร่างกาย หรือทํากิจกรรมตามสภาพ ร่างกายของผู้ป่วย
        
        พยายามให้รับประทานอาหารทางปากมากที่สุด โดยอํานวยความสะดวก และช่วยเหลือเกี่ยวกับการรับประทานตามความเหมาะสม
        
        การให้อาหารด้วยวิธีพิเศษ เช่น การให้อาหารทางสายที่ใส่ทางจมูกถึงกระเพาะอาหาร
    - - ภาวะเบื่ออาหารเป็นความรู้สึกไม่อยากรับประทาน อาหาร อาจรู้สึกต่อต้าน
  - - - จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าที่อาเจียนออกได้สะดวก ช่วยลูบหลังลงเบา ๆ เพื่อ ป้องกันการสําลักอาเจียนเข้าสู่หลอดลม
      - คอยอยู่เป็นเพื่อนขณะที่ผู้ป่วยกําลังอาเจียน พยาบาลควรเฝ้าดู
      - จัดหาภาชนะรองรับอาเจียน เตรียมกระดาษเช็ดปากหรือผ้าไว้ให้ผู้ป่วย สําหรับเช็ดปาก
    - - จัดสิ่งแวดล้อม ดูแลให้อากาศถ่ายเท วางของให้เป็นระเบียบ ทําให้ ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลายและพักผ่อนได้
      - ให้ผู้ป่วยพักผ่อนในบรรยากาศที่สงบ ลดการรบกวนจากภายนอก
      - ดูแลความสะอาดของร่างกายและเครื่องใช้
      - น้ำและอาหาร ในระยะแรกให้งดอาหารและน้ำ และเริ่มให้ทีละน้อย เมื่ออาการดีขึ้นจึงให้อาหารธรรมดา
    - - ให้ผู้ป่วยสูดหายใจเข้าออกลึก ๆ ยาว ๆ ภายหลังอาเจียน และเมื่อรู้สึก คลื่นไส้
      - หลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวร่างกายหรือเปลี่ยนท่าเร็ว ๆ รวมทั้งหลีกเลี่ยง การมองสิ่งที่เคลื่อนไหวเร็ว ๆ
      - พยายามหลีกเลี่ยงและลดแหล่งของความเครียดต่าง ๆ ดูแลให้ผู้ป่วย ผ่อนคลายทั้งร่างกายและจิตใจ
      - พิจารณาให้ยาระงับอาเจียน (Antiemetic drug) ตามแผนการรักษา
      - พยายามหาสาเหตุแล้วแก้ไขที่สาเหตุ
      - ถ้าผู้ป่วยมีอาเจียนอย่างต่อเนื่องมักใส่สายเข้าทางจมูกลงสู่กระเพาะ
  - - - งดอาหารที่ทําให้เกิดแก๊ส เช่น มะม่วงดิบ แตงโม ผักสด เป็นต้น
      - แสดงความเข้าใจและเห็นใจ และยินดีให้การช่วยเหลืออย่างจริงใจ
      - จัดให้นอนศีรษะสูง 45-60° เพื่อช่วยลดอาการแน่นท้อง และผายลมสะดวก
      - ค้นหาสาเหตุที่ทําให้เกิดภาวะท้องอืดและช่วยเหลือตามสาเหตุ
  - - - ระมัดระวังการสําลัก
      - ดูแลด้านความสะอาดของร่างกาย โดยเฉพาะความสะอาดของปากและฟัน
      - ดูแลการได้รับยาตามแผนการรักษา
      - การเตรียมผู้ป่วยเพื่อตรวจหรือรักษา
      - ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับสารน้ำและอาหารอย่างเพียงพอ
      - การดูแลด้านจิตใจ ปลอบโยน ให้กําลังใจ การสังเกตและการดูแลเอาใจใส่ที่ดี
      - สังเกตและประเมินอาการเกี่ยวกับการกลืนไม่ได้หรือกลืนลําบากว่าเกิดขึ้น
- - - - เพื่อให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ได้รับอาหารตาม ความต้องการของร่างกาย
    - - แก้วน้ำพร้อมน้ำดื่ม และหลอดดูดน้ำ
      - กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
      - ช้อนหรือช้อนส้อม
      - ผ้ากันเปื้อน
      - ถาดอาหารพร้อมอาหาร
    - - การป้อนอาหาร
        
        ขณะป้อนอาหารตักอาหารให้มีปริมาณที่เหมาะสม
        
        จังหวะในการป้อนต้องสัมพันธ์กับความสามารถในการรับประทานอาหาร เคี้ยวและกลืนของผู้ป่วย
        
        ไม่ควรจ้องหน้าผู้ป่วย ระวังการตักอาหารไม่ทําอาหารหกรดผู้ป่วย และ เช็ดปากให้เมื่อเปื้อนอาหาร
        
        หลังป้อนอาหารให้ผู้ป่วยดื่มน้ำ บ้วนปาก หรือแปรงฟัน และเช็ดปากให้สะอาด
        
        เก็บถาดอาหาร และเครื่องใช้ต่าง ๆ เมื่อผู้ป่วยรับประทานเสร็จ
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - สําหรับผู้ป่วยกลืนลําบาก
        
        สอนวิธีการใช้ลิ้นและการกลืน เพื่อช่วยให้การกลืนได้ดีขึ้น
        
        ควรเริ่มจากอาหารกึ่งแข็งกึ่งเหลวก่อน เพราะอาหารอ่อนจะง่ายต่อการ กลืน แต่อาหารเหลวจะทําให้สําลักง่าย ควรหลีกเลี่ยงอาหารเหลวและอาหารที่ต้องอาศัยการเคี้ยวมาก
        
        สอบถามผู้ป่วยถึงความรู้สึกเกี่ยวกับอาหารในปาก เพื่อดูว่ามีอาหารที่ เหลือค้างในปาก
        
        ให้อาหารครั้งละน้อยแต่บ่อยครั้ง
        
        จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านั่งหรือศีรษะสูงในลักษณะก้มเล็กน้อย เพื่อป้องกัน การสําลัก
        
        ในขณะรับประทานอาหารควรหยุดพักเป็นระยะ ๆ จะช่วยให้ได้ รับประทานอาหารได้มากขึ้น
      - การเตรียมผู้ป่วยและสิ่งแวดล้อม
        
        ปูผ้ากันเปื้อนตั้งแต่ใต้คางลงไป หากผู้ป่วยที่อยู่ในท่านอนตะแคง ควรปู บนที่ไหล่และหมอนด้วย
        
        วางถาดอาหารในตําแหน่งที่ผู้ป่วยสามารถมองเห็นชนิดของอาหารได้ บอกรายการอาหารและเชิญชวนให้เกิดความอยากอาหารมื้อนั้น
        
        จัดให้อยู่ในท่านั่ง กรณีที่นั่งไม่ได้จัดให้นอนตะแคงขวาเล็กน้อย
        
        วางเครื่องใช้อื่น ๆ ในตําแหน่งที่สามารถหยิบได้สะดวก
        
        ก่อนเวลาอาหาร แนะนําให้ผู้ป่วยออกกําลังกายบ้าง โดยเฉพาะในรายที่ เคลื่อนไหวด้วยตนเองได้
        
        ล้างมือให้สะอาดและเช็ดให้แห้ง
      - สําหรับผู้ป่วยพิการ
        
        ถ้าผู้ป่วยจับช้อนไม่ถนัดควรสาธิตการใช้ช้อนและส้อมในการตักอาหารใส่ ปากหรือดัดแปลงที่จับของให้จับได้สะดวก
        
        ถ้าผู้ป่วยรับประทานอาหารได้น้อย ควรรับประทานอาหารเหลวที่ สอดคล้องกับการแผนรักษาของแพทย์
  - - - เป็นการเพิ่มแรงดันเข้าไปในระบบทางเดินอาหาร (Compression)
      - ล้างภายในกระเพาะอาหาร (Gastric lavage) ใช้มากในกรณีที่กินยาพิษ ได้รับยาเกินขนาด (Over dose)
      - เป็นการลดแรงดันในกระเพาะอาหารหรือลําไส้ (Decompression) เพื่อให้ แก๊ส สิ่งที่ค้างอยู่หรือน้ำคัดหลั่งระบายออก มักต้องต่อกับเครื่องดูดสุญญากาศ
      - เก็บสิ่งตกค้างในกระเพาะอาหารไปตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - เป็นทางให้อาหาร น้ำ หรือยา ในกรณีที่ผู้ป่วยรับประทานทางปากไม่ได้หรือ ได้รับไม่เพียงพอ
    - - สารหล่อลื่น เช่น K.Y. jelly เป็นต้น
      - แก้วน้ำ
      - Stethoscope
      - หลอดดูดน้ำ
      - ถุงมือสะอาด 1 คู่
      - พลาสเตอร์
      - Toomey Syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
      - กระดาษเช็ดปาก
      - สาย NG tube เบอร์ 14-18 fr.
      - ชามรูปไต
      - ถาดสําหรับใส่เครื่องใช้
      - ผ้าเช็ดตัว
    - - เปิดห่อ Toomey Syringe แล้วใส่ Plunger ให้เรียบร้อย
      - บอกให้ผู้ป่วยตั้งศีรษะให้ตรงหรือเงยหน้าเล็กน้อย
      - นําสาย NG tube วัดตําแหน่งที่จะใส่สาย
      - เมื่อสายผ่านถึงคอ (Posterior nasopharynx) ผู้ใส่หักข้อมือเล็กน้อยให้ ผู้ป่วยก้มศีรษะลง
      - เปิดซองสาย NG tube จากนั้นบีบ K.Y. jelly ลงด้านในของซองสาย NG tube โดยยังไม่หล่อลื่นสาย NG tube
      - ตรวจสอบว่าสาย NG เข้าไปถึงกระเพาะอาหาร
        
        ใช้ Toomey Syringe ต่อกับปลายสายด้านนอก และดูดน้ำย่อยจาก กระเพาะอาหาร
        
        ใช้ Toomey Syringe ดูดลมประมาณ 10 ซีซี ต่อกับปลายสายด้าน
      - ใส่ถุงมือสะอาด และ Mask ตรวจดูรูจมูก ผนังกั้นจมูก โดยให้ผู้ป่วย หายใจเข้าออกแรง ๆ ที่ละข้าง ดูการผ่านของลมหายใจ
      - ใช้พลาสเตอร์พันสายติดกับจมูก
      - จัดท่าให้ผู้ป่วย จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านั่งหรือนอนศีรษะสูง
      - ทําความสะอาดปาก และจมูก
      - บอกให้ผู้ป่วยทราบถึงวัตถุประสงค์ของการใส่สายยางจากจมูกถึงกระเพาะ อาหารปิดประตูหรือกนม่านให้เรียบร้อย
      - นําเครื่องใช้ไปทําความสะอาด เก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
      - นําอุปกรณ์ที่เตรียมไว้ไปที่เตียงผู้ป่วย ตรวจสอบโดยดูป้ายชื่อ และสอบถาม ชื่อ-สกุลผู้ป่วยให้ถูกต้อง (ถูกคนถูกเตียง)
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - ล้างมือให้สะอาด
      - ตรวจสอบความถูกต้องของคําสั่งการรักษา
  - - - Bolus dose เป็นการให้อาหารทางสาย NG โดยใช้ Toomey syringe เหมาะ สําหรับผู้ป่วยทั่วไปที่ไม่สามารถรับประทานอาหารทางปากได้เอง
      - Drip feeding เป็นการให้อาหารทางสาย NG โดยใช้ชุดให้อาหาร (Kangaro0)
      - :
    - - ถุงมือสะอาด 1 คู่
      - Stethoscope
      - Toomey Syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
      - แก้วน้ำ
      - ผ้ากันเปื้อน
      - กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
      - ในกรณีที่มียาหลังอาหารบดยาเป็นผงและละลายน้ําประมาณ 15-30 ซีซี
      - สําลีชุบ 70% Alcohol 2 ก้อน
      - อาหารเหลวสําเร็จรูป หรืออาหารใน (Blenderized diet)
      - ชุดทําความสะอาดปาก ฟัน และจมูก
      - ถาดสําหรับใส่เครื่องใช้
    - - หักพับสาย ถอด Tooney Syringe แล้วดึง Plunger ออก และต่อกระบอก สูบเข้ากับส่วนปลายของสาย NG
      - เทอาหารใส่กระบอก Syringe คลายรอยพับออก และปล่อยให้อาหารไหลลง ช้า ๆ ต่อเนื่องกันไปไม่ให้ขาดระยะ
      - ทดสอบตําแหน่งของสายให้อาหาร
        
        วิธีที่ 1 ใช้ Toomey Syringe ต่อกับปลายสาย ดูด Gastric Content ออกมาตรวจดูปริมาณ
        
        วิธีที่ 2 วาง Stethoscope ที่บริเวณ Epigastrium และใช้ Toomey Syringe ดันอากาศประมาณ 5-10 มล. เข้าไปทางสายให้อาหาร
      - กรณีให้ยาหลังอาหาร
        
        ก่อนที่อาหารจะหมดควรเหลืออาหารไว้ใน Syringe ประมาณ 10 ซีซี และควรรินยาลงไปตรง ๆ
        
        ก่อนยาจะหมด เหลือค้างใน Syringe ประมาณ 5 ซีซี เติมน้ําสะอาด เพื่อไล่เศษอาหารและยาที่ตกค้างอยู่ในสายให้อาหาร
      - ปลดผ้าก๊อซที่หุ้มปลายสายให้อาหารออกทําความสะอาดปลายสายด้วย สําลีชุบ 70% Alcohol
      - หักพับปลายสายให้อาหาร และเช็ดปลายสายด้วยสําลีชุบ 70% Alcohol
      - ปูผ้ากันเปื้อนรองตรงปลายสายให้อาหาร
      - ปิดจุกสาย NG ใช้ก๊อสปิดไว้ให้เรียบร้อย
      - ทําความสะอาดปาก ฟัน กรณีใช้เครื่องช่วยหายใจต้องทําการดูดเสมหะก่อน ให้ทางเดินหายในโล่ง
      - ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าเดิมอย่างน้อย 30 นาที เพื่อป้องกันอาหารไหลย้อนกลับ
      - ไขหัวเตียงสูงเพื่อจัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านั่ง ในกรณีที่ผู้ป่วยนั่งไม่ได้จัดให้นอน ตะแคงขวา
      - เก็บเครื่องใช้ทําความสะอาด และเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
      - อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจเหตุผล ข้อดีและประโยชน์ในการให้อาหารทางสายให้อาหาร
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล
  - - - สําลีชุบ 70% Alcohol
      - ไม้พันสําลีชุบเบนซิน (Benzene) และน้ำเกลือ (Normal saline)
      - น้ำยาบ้วนปาก
      - ถุงมือสะอาด
      - ชามรูปไต
      - ผ้าก๊อสสะอาด
      - ผ้ากันเปื้อนหรือผ้าเช็ดตัว
    - - อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจเหตุผล
      - ไขหัวเตียงสูงเพื่อจัดให้ผู้ป่วยอยู่ท่านั่ง
      - ตรวจคําสั่งการรักษา เพื่อยืนยันแผนการรักษา
      - ล้างมือให้สะอาด เช็ดให้แห้งและใส่ถุงมือ สวมmask
      - ปูผ้ากันเปื้อนหรือผ้าขนหนู และแกะพลาสเตอร์ที่ยึดสายจมูกออก
      - หักพับสาย และดึงสายออก ขณะดึงสายให้ผู้ป่วยอ้าปากหายใจยาว ๆ ใช้ผ้า ก้อสจับสายที่ดึงออกมาด้วยมืออีกข้างหนึ่ง การดึงควรดึงอย่างนุ่มนวลแต่เร็วระวังสายยางสะบัด
      - เช็ดรอยพลาสเตอร์ด้วยเบนซิน เช็ดตามด้วยน้ำเกลือและแอลกอฮอล์แล้วเช็ด ให้แห้ง
      - ทําความสะอาดปาก ฟัน และจมูก เพื่อช่วยให้รู้สึกสะอาด และสดชื่น
  - - - เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับอาหารตามความต้องการของร่างกาย
    - - เหมือนกับการให้อาหารทางสาย NG tube
    - - เปิดเสื้อผ้าบริเวณ Gastrostomy tube หรือ Jejunostomy tube ออก ปูผ้า กันเปื้อนไว้ใต้ Tube
      - ล้างมือให้สะอาด ใส่ Mask
      - ตรวจสอบคําสั่งการรักษา
      - ปลดผ้าก๊อซที่หุ้มปลายสายให้อาหารออกทําความสะอาดปลายสายด้วยสําลี ชุบ 70% Alcohol
      - ใช้ Toomey Syringe ต่อกับปลายสายดูด Gastric content เพื่อตรวจสอบ ความสามารถของกระเพาะอาหาร
      - หักพับสาย ถอด Syringe แล้วดึง Plunger ออก และต่อกระบอกสูบเข้ากับ สายให้อาหาร
      - เทอาหารใส่กระบอก Syringe และปล่อยให้อาหารไหลเข้าช้า ๆ ต่อเนื่องกัน ไปไม่ให้ขาดระยะ
      - กรณีให้ยาหลังอาหาร
        
        ก่อนที่อาหารจะหมดควรเหลืออาหารค้างใน Syringe ประมาณ 10 ซีซี และควรรินยาลงไปตรง ๆ
        
        ก่อนยาจะหมด เหลือค้างใน Syringe ประมาณ 5 มล. เติมน้ำสะอาด เพื่อไล่เศษอาหารและยา ที่ตกค้างอยู่ในสายให้อาหาร
      - เช็ดปลายสายให้อาหารด้วยสําลีชุบ 70% Alcohol
      - หักพับปลายสายให้อาหาร เพื่อป้องกันอากาศเข้าไปในกระเพาะอาหาร
      - ปิดปลายสายอาหารให้เรียบร้อย
      - ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าเดิมอย่างน้อย 30 นาที เพื่อป้องกันอาหารไหลย้อน และ สําลักได้
      - จัดให้อยู่ในท่านั่ง หรือนอนในท่าศีรษะสูง
      - เก็บเครื่องใช้ทําความสะอาด และเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
      - แจ้งและอธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจจุดประสงค์และวิธีทํา
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - นอกจากนี้การใส่สายยางทางจมูกถึงกระเพาะอาหารยังเป็นการลดแรงดันใน กระเพาะอาหารหรือลําไส้ (Decompression)