Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมภาวะโภชนาการ - Coggle Diagram

- - - - BMI = น้ำหนักตัว (กิโลกรัม)หารส่วนสูง (เมตร)2
    - - การประเมินภาวะโลหิตจาง (Anemia) ใช้ค่าของฮีโมโกลบิน (Hb) และค่าฮีมาโตรคิต
        
        Hematocrit (Hct)
        
        ค่าต่ ากว่า 30 % แสดงผลภาวะโลหิตจาง - ชาย ค่าปกติ 40 –54 % - หญิง ค่าปกติ 37-47 %
        
        Hemoglobin (Hb)
        
        ค่าต่ ากว่า 10 mg% แสดงผลภาวะโลหิตจาง - ชาย ค่าปกติ 14 –18 mg % - หญิง ค่าปกติ 12-16 mg%
    - - สังเกตดูลักษณะเล็บเรียบเป็นมัน มีสีชมพู (ลักษณะเล็บที่คล้ายรูปช้อน ผิวไม่ เรียบ แสดงถึงการขาดธาตุเหล็ก และลักษณะเล็บมีแถบสีขาวพาดขวาง แสดงถึงภาวะขาดโปรตีน) กด ตรงกลางเล็บแล้วปล่อย (ปกติจะกลับมาสีชมพูเหมือนเดิมไม่เกิน 2 วินาที)
      - ตรวจดูฝ่ามือ ให้เทียบกันทั้ง 2 ข้าง (ปกติจะมีสีชมพู)
      - ตรวจ Conjunctiva ของเปลือกตาล่าง (ปกติจะมีสีชมพูค่อนข้างแดง)
    - - ชนิดของอาหารที่บริโภค
      - พฤติกรรมการรับประทาน อาหาร
      - ประวัติการรับประทานอาหาร
      - การประเมินภาวะโภชนาการเป็นสิ่งสำคัญ ที่จะช่วยให้พยาบาลสามารถประเมินปัญหา ของผู้ป่วยได้อย่างเหมาะสม และให้การพยาบาลได้ตรงจุดอย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุด
- - - - เพศ
      - น้ำหนัก
      - ส่วนสูง
      - ความรุนแรงของโรค
      - อายุ
- - - - สิ่งที่แสดงถึงระดับที่ร่างกายจำเป็นต้องได้รับสารอาหาร เพื่อ นำมาใช้ในด้านสรีระอย่างเพียงพอ
      - ผล สภาพ หรือภาวะของร่างกายที่เกิดจากการบริโภค อาหาร
    - - มีสารอาหารครบถ้วน ในปริมาณเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย และ ร่างกายใช้สารอาหารเหล่านั้นในการเสริมสร้างสุขภาพอนามัยได้อย่างมีประสิทธิภาพเต็มที่
    - - เรียกอีกอย่างว่า ภาวะทุพ โภชนาการ (Malnutrition) ภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ หรือได้รับเพียงพอ แต่ร่างกายไม่สามารถใช้ประโยชน์จากสารอาหารที่ได้รับ
        
        ภาวะโภชนาการต่ำกว่าเกณฑ์ (Malnutrition)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับ สารอาหารไม่เพียงพอกับความต้องการ โดยอาจขาดสารอาหารเพียง 1 ชนิด หรือมากกว่า และอาจ ขาดพลังงานด้วยหรือไม่ก็ได้
        
        ภาวะโภชนาการเกิน (Over nutrition)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหาร มากเกินความต้องการของร่างกาย และเก็บสะสมไว้จนเกิดอาการปรากฏ
- - - - เพื่อให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ได้รับอาหารตาม ความต้องการของร่างกาย
    - - ช้อนหรือช้อนส้อม
      - แก้วน้ำพร้อมน้ำดื่ม และหลอดดูดน้ำ
      - ถาดอาหารพร้อมอาหาร
      - กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
      - ผ้ากันเปื้อน
    - - การเตรียมผู้ป่วยและสิ่งแวดล้อม
        
        ปูผ้ากันเปื้อนตั้งแต่ใต้คางลงไป
        
        วางถาดอาหารในตำแหน่งที่ผู้ป่วยสามารถมองเห็นชนิดของอาหารได้
        
        จัดให้อยู่ในท่านั่ง
        
        วางเครื่องใช้อื่น ๆ ในตำแหน่งที่สามารถหยิบได้สะดวก
        
        ก่อนเวลาอาหาร แนะน าให้ผู้ป่วยออกกำลังกายบ้าง
        
        ล้างมือให้สะอาดและเช็ดให้แห้ง
      - การป้อนอาหาร
        
        จังหวะในการป้อนต้องสัมพันธ์กับความสามารถในการรับประทานอาหาร เคี้ยวและกลืนของผู้ป่วย
        
        ไม่ควรจ้องหน้าผู้ป่วย ระวังการตักอาหารไม่ทำอาหารหกรดผู้ป่วย และ เช็ดปากให้เมื่อเปื้อนอาหาร
        
        ขณะป้อนอาหารตักอาหารให้มีปริมาณที่เหมาะสม
        
        หลังป้อนอาหารให้ผู้ป่วยดื่มน้ำ บ้วนปาก หรือแปรงฟัน และเช็ดปากให้ สะอาด
        
        เก็บถาดอาหาร และเครื่องใช้ต่าง ๆ เมื่อผู้ป่วยรับประทานเสร็จ
        
        ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - สำหรับผู้ป่วยพิการ
        
        ถ้าผู้ป่วยจับช้อนไม่ถนัดควรสาธิตการใช้ช้อนและส้อมในการตักอาหารใส่ ปากหรือดัดแปลงที่จับของให้จับได้สะดวก
        
        ถ้าผู้ป่วยรับประทานอาหารได้น้อย ควรรับประทานอาหารเหลวที่ สอดคล้องกับการแผนรักษาของแพทย์
      - สำหรับผู้ป่วยกลืนลำบาก
        
        จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านั่งหรือศีรษะสูงในลักษณะก้มเล็กน้อย
        
        สอบถามผู้ป่วยถึงความรู้สึกเกี่ยวกับอาหารในปาก
        
        สอนวิธีการใช้ลิ้นและการกลืน เพื่อช่วยให้การกลืนได้ดีขึ้น
        
        ควรเริ่มจากอาหารกึ่งแข็งกึ่งเหลวก่อน
        
        ให้อาหารครั้งละน้อยแต่บ่อยครั้ง
        
        ในขณะรับประทานอาหารควรหยุดพักเป็นระยะ ๆ จะช่วยให้ได้ รับประทานอาหารได้มากขึ้น
  - - - เป็นการเพิ่มแรงดันเข้าไปในระบบทางเดินอาหาร (Compression)
      - ล้างภายในกระเพาะอาหาร (Gastric lavage)
      - เป็นการลดแรงดันในกระเพาะอาหารหรือลำไส้ (Decompression)
      - เก็บสิ่งตกค้างในกระเพาะอาหารไปตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - เป็นทางให้อาหาร น้ำ หรือยา
    - - แก้วน้ำ
      - หลอดดูดน้ำ
      - สารหล่อลื่น เช่น K.Y. jelly เป็นต้น
      - พลาสเตอร์
      - Stethoscope
      - ถุงมือสะอาด 1 คู่
      - Toomey syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
      - สาย NG tube เบอร์ 14-18 fr.
      - ถาดสำหรับใส่เครื่องใช้
      - ผ้าเช็ดตัว
      - ชามรูปไต
      - กระดาษเช็ดปาก
    - - เปิดซองสาย NG tube จากนั้นบีบ K.Y. jelly ลงด้านในของซองสาย NG tube โดยยังไม่หล่อลื่นสาย NG tube
      - นำสาย NG tube วัดตำแหน่งที่จะใส่สาย
      - เปิดห่อ Toomey syringe แล้วใส่ Plunger ให้เรียบร้อย
      - บอกให้ผู้ป่วยตั้งศีรษะให้ตรงหรือเงยหน้าเล็กน้อย
      - เมื่อสายผ่านถึงคอ (Posterior nasopharynx)
      - ตรวจสอบว่าสาย NG เข้าไปถึงกระเพาะอาหาร
      - ใช้พลาสเตอร์พันสายติดกับจมูก
      - ทำความสะอาดปาก และจมูก
      - นำเครื่องใช้ไปทำความสะอาด เก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - ตรวจสอบความถูกต้องของคำสั่งการรักษา
      - ล้างมือให้สะอาด
      - นำอุปกรณ์ที่เตรียมไว้ไปที่เตียงผู้ป่วย ตรวจสอบโดยดูป้ายชื่อ และสอบถาม ชื่อ-สกุลผู้ป่วยให้ถูกต้อง (ถูกคนถูกเตียง)
      - บอกให้ผู้ป่วยทราบถึงวัตถุประสงค์ของการใส่สายยางจากจมูกถึงกระเพาะ อาหารปิดประตูหรือกั้นม่านให้เรียบร้อย
      - จัดท่าให้ผู้ป่วย จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านั่งหรือนอนศีรษะสูง
      - ใส่ถุงมือสะอาด และ Mask ตรวจดูรูจมูก ผนังกั้นจมูก โดยให้ผู้ป่วย หายใจเข้าออกแรง ๆ ทีละข้าง ดูการผ่านของลมหายใจ
  - - - Bolus dose เป็นการให้อาหารทางสาย NG โดยใช้ Toomey syringe เหมาะ ส าหรับผู้ป่วยทั่วไปที่ไม่สามารถรับประทานอาหารทางปากได้เอง
      - Drip feeding เป็นการให้อาหารทางสาย NG โดยใช้ชุดให้อาหาร (Kangaroo)
    - - ถุงมือสะอาด 1 คู่
      - Stethoscope
      - Toomey syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
      - แก้วน้ำ
      - ผ้ากันเปื้อน
      - ในกรณีที่มียาหลังอาหารบดยาเป็นผงและละลายน้ าประมาณ 15-30 ซซีี
      - อาหารเหลวสำเร็จรูป หรืออาหารปั่น (Blenderized diet)
      - ถาดสำหรับใส่เครื่องใช้
      - ชุดทำความสะอาดปาก ฟัน และจมูก
      - ส าลีชุบ 70% Alcohol 2 ก้อน
      - กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
    - - หักพับปลายสายให้อาหาร และเช็ดปลายสายด้วยสำลีชุบ 70% Alcohol
      - ปิดจุกสาย NG ใช้ก๊อสปิดไว้ให้เรียบร้อย
      - เทอาหารใส่กระบอก Syringe คลายรอยพับออก และปล่อยให้อาหารไหลลง ช้า ๆ ต่อเนื่องกันไปไม่ให้ขาดระยะ เพื่อป้องกันไม่ให้อากาศเข้ากระเพาะอาหาร
      - ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าเดิมอย่างน้อย 30 นาที
      - หักพับสาย ถอด Toomey syringe แล้วดึง Plunger ออก และต่อกระบอก สูบเข้ากับส่วนปลายของสาย NG
      - เก็บเครื่องใช้ทำความสะอาด และเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
      - ทดสอบตำแหน่งของสายให้อาหาร
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - ปลดผ้าก๊อซที่หุ้มปลายสายให้อาหารออกทำความสะอาดปลายสายด้วย สำลีชุบ 70% Alcohol
      - ปูผ้ากันเปื้อนรองตรงปลายสายให้อาหาร
      - ท าความสะอาดปาก ฟัน
      - ไขหัวเตียงสูงเพื่อจัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านั่ง ในกรณีที่ผู้ป่วยนั่งไม่ได้จัดให้นอน ตะแคงขวา
      - อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจเหตุผล ข้อดีและประโยชน์ในการให้อาหารทางสายให้ อาหาร
  - - - สำลีชุบ 70% Alcohol
      - ไม้พันสำลีชุบเบนซิน (Benzene) และน้ำเกลือ (Normal saline)
      - น้ ายาบ้วนปาก
      - ถุงมือสะอาด
      - ชามรูปไต
      - ผ้าก๊อสสะอาด
      - ผ้ากันเปื้อนหรือผ้าเช็ดตัว
    - - หักพับสาย และดึงสายออก
      - เช็ดรอยพลาสเตอร์ด้วยเบนซิน เช็ดตามด้วยน้ าเกลือและแอลกอฮอล์แล้วเช็ด ให้แห้ง
      - ปูผ้ากันเปื้อนหรือผ้าขนหนู และแกะพลาสเตอร์ที่ยึดสายจมูกออก
      - ท าความสะอาดปาก ฟัน และจมูก เพื่อช่วยให้รู้สึกสะอาด และสดชื่น
      - ล้างมือให้สะอาด เช็ดให้แห้งและใส่ถุงมือ สวมmask
      - ตรวจคำสั่งการรักษา เพื่อยืนยันแผนการรักษา
      - ไขหัวเตียงสูงเพื่อจัดให้ผู้ป่วยอยู่ท่านั่ง
      - อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจเหตุผล
  - - - เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับอาหารตามความต้องการของร่างกาย
    - - เหมือนกับการให้อาหารทางสาย NG tube
    - - เช็ดปลายสายให้อาหารด้วยสำลีชุบ 70% Alcohol
      - หักพับปลายสายให้อาหาร เพื่อป้องกันอากาศเข้าไปในกระเพาะอาหาร
      - เทอาหารใส่กระบอก Syringe และปล่อยให้อาหารไหลเข้าช้า ๆ ต่อเนื่องกัน ไปไม่ให้ขาดระยะ
      - ปิดปลายสายอาหารให้เรียบร้อย
      - หักพับสาย ถอด Syringe แล้วดึง Plunger ออก และต่อกระบอกสูบเข้ากับ สายให้อาหาร
      - ใช้ Toomey syringe ต่อกับปลายสายดูด Gastric content เพื่อตรวจสอบ ความสามารถของกระเพาะอาหารในการบีบไล่อาหารไปยังลำไส้เล็ก
      - ปลดผ้าก๊อซที่หุ้มปลายสายให้อาหารออกทำความสะอาดปลายสายด้วยสำลี ชุบ 70% Alcohol
      - ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าเดิมอย่างน้อย 30 นาที เพื่อป้องกันอาหารไหลย้อน และ สำลักได้
      - ตรวจสอบคำสั่งการรักษา
      - แจ้งและอธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจจุดประสงค์และวิธีทำ
      - เก็บเครื่องใช้ทำความสะอาด และเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
      - ลงบันทึกทางการพยาบาล
      - จัดให้อยู่ในท่านั่ง หรือนอนในท่าศีรษะสูง
      - เปิดเสื้อผ้าบริเวณ Gastrostomy tube หรือ Jejunostomy tube ออก ปูผ้า กันเปื้อนไว้ใต้ Tube
      - ล้างมือให้สะอาด ใส่ Mask
- - - - หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แป้งและไขมันสูง
      - รับประทานอาหารครั้งละน้อย แต่บ่อยครั้งและจำกัดอาหารมื้อเย็น
      - จำกัดการใช้น้ำมัน ไขมัน น้ำตาล
      - หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารขณะดูโทรทัศน์
      - จำกัดมื้ออาหารและสัดส่วนของอาหารตามพีระมิดอาหาร
      - เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีใยอาหารจากผักผลไม้ และธัญพืชที่ไม่ขัดสี
      - คำนวณพลังงานที่ควรได้รับต่อวัน
      - ส่งเสริมให้ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอหรือสัปดาห์ละ 3 วัน
  - - - Anorexia nervosa ภาวะเบื่ออาหารเป็นความรู้สึกไม่อยากรับประทาน อาหาร
      - Bulimia Nervosa เป็นความผิดปกติของพฤติกรรมการรับประทาน โดยจะ รับประทานวันละหลาย ๆ ครั้ง ครั้งละมาก ๆ
      - การพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะ Anorexia nervosa และ Bulimia nervosa
        
        หาสาเหตุ ที่พบได้บ่อย ๆ แล้วขจัดสาเหตุ
        
        ส่งเสริมความรู้สึกอยากอาหารให้มากที่สุดและลดความรู้สึกเบื่ออาหาร
        
        ดูแลด้านจิตใจ พยายามให้ช่วงเวลารับประทานอาหารเป็นเวลาที่จิตใจสบาย
        
        การใช้ยา
        
        การดูแลให้ผู้ป่วยได้รับอาหารเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
        
        พิจารณาและแนะนำเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ
        
        ส่งเสริมให้มีการเคลื่อนไหวของร่างกาย
        
        พยายามให้รับประทานอาหารทางปากมากที่สุด
        
        การให้อาหารด้วยวิธีพิเศษ
  - - - การพยาบาลผู้ป่วยขณะอาเจียน
        
        จัดหาภาชนะรองรับอาเจียน
        
        จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าที่อาเจียนออกได้สะดวก ช่วยลูบหลังลงเบา ๆ
        
        คอยอยู่เป็นเพื่อนขณะที่ผู้ป่วยกำลังอาเจียน พยาบาลควรเฝ้าดูด้วยความ เห็นใจ สงบ ไม่ตื่นเต้น ไม่แสดงท่าทีรังเกียจ
      - สังเกตสิ่งต่าง ๆ เพื่อบันทึกและรายงานอย่างถูกต้อง
      - การพยาบาลผู้ป่วยหลังอาเจียน
        
        จัดสิ่งแวดล้อม ดูแลให้อากาศถ่ายเท
        
        ให้ผู้ป่วยพักผ่อนในบรรยากาศที่สงบ ลดการรบกวนจากภายนอก
        
        ดูแลความสะอาดของร่างกายและเครื่องใช้
        
        น้ำและอาหาร ในระยะแรกให้งดอาหารและน้ำและเริ่มให้ทีละน้อย เมื่อ อาการดีขึ้นจึงให้อาหารธรรมดา
      - การป้องกันและแก้ไขอาการอาเจียน
        
        พิจารณาให้ยาระงับอาเจียน (Antiemetic drug) ตามแผนการรักษา
        
        ถ้าผู้ป่วยมีอาเจียนอย่างต่อเนื่องมักใส่สายเข้าทางจมูกลงสู่กระเพาะ อาหาร
        
        หลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวร่างกายหรือเปลี่ยนท่าเร็ว ๆ รวมทั้งหลีกเลี่ยง การมองสิ่งที่เคลื่อนไหวเร็ว ๆ ไปมา
        
        ให้ผู้ป่วยสูดหายใจเข้าออกลึก ๆ ยาว ๆ ภายหลังอาเจียน และเมื่อรู้สึก คลื่นไส้
        
        พยายามหลีกเลี่ยงและลดแหล่งของความเครียดต่าง ๆ
        
        พยายามหาสาเหตุแล้วแก้ไขที่สาเหตุ
      - ดูแลความสะอาดร่างกาย ปาก ฟัน เครื่องใช้ สิ่งแวดล้อม
      - เตรียมพร้อมถ้ามีการอาเจียนซ้ า
  - - - งดอาหารที่ทำให้เกิดแก๊ส
      - แสดงความเข้าใจและเห็นใจ
      - จัดให้นอนศีรษะสูง 45-60 เพื่อช่วยลดอาการแน่นท้อง และผายลมสะดวก
      - ค้นหาสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะท้องอืดและช่วยเหลือตามสาเหตุ
  - - - ระมัดระวังการสำลัก
      - ดูแลด้านความสะอาดของร่างกาย โดยเฉพาะความสะอาดของปากและฟัน
      - ดูแลการได้รับยาตามแผนการรักษา
      - การเตรียมผู้ป่วยเพื่อตรวจหรือรักษา
      - ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับสารน้ำและอาหารอย่างเพียงพอ
      - การดูแลด้านจิตใจ ปลอบโยน ให้กำลังใจ
      - สังเกตและประเมินอาการเกี่ยวกับการกลืนไม่ได้หรือกลืนลำบาก