Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมภาวะโภชนาการ - Coggle Diagram

- - - - วิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับอาหาร สารอาหาร และสารอื่นที่มีอยู่ในอาหารหรือสารอาหาร
      - ปฏิกิริยาระหว่างกันของสารอาหารที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการที่สิ่งมีชีวิตย่อย ดูดซึม ขนส่ง นำสารอาหารไปใช้และสะสมในร่างกาย
      - การกำจัดสารที่เหลือใช้ของร่างกาย นอกจากนี้ยังต้องคำนึงถึงสถานภาพทางสังคมและเศรษฐกิจ วัฒนธรรมและจิตวิทยาที่เกี่ยวข้องกับอาหารและการบริโภคอาหารอีกด้วย
    - - วิทยาศาสตร์แขนงหนึ่งที่ศึกษาถึงการเปลี่ยนแปลงของอาหารทั้งทางด้านอินทรีย์เคมี อนินทรีย์เคมี ชีววิทยา และฟิสิกส์ของอาหาร
      - โดยเริ่มตั้งแต่อาหารเข้าสู่ร่างกาย โดยเริ่มตั้งแต่อาหารเข้าสู่ร่างกาย
    - - ในทางโภชนาการมิได้มุ่งหวังเพียงจัดการปรุงแต่งอาหารให้มีรสชาติดี สีสันสวยงามราคาถูกมาบริโภคเท่านั้น แต่ยังต้องมุ่งเน้นเรื่องคุณภาพของอาหาร
      - ปริมาณของสารอาหารที่ร่างกายจะนำมาใช้ประโยชน์ให้มากที่สุดอีกด้วย
  - - - สิ่งที่แสดงถึงระดับที่ร่างกายจำเป็นต้องได้รับสารอาหาร เพื่อนำมาใช้ในด้านสรีระอย่างเพียงพอ ความสมดุลของสารอาหารที่ได้รับเข้าไปกับสารอาหารที่ร่างกายใช้มีอิทธิพลจากปัจจัยหลายอย่าง
    - - ผล สภาพ หรือภาวะของร่างกายที่เกิดจากการบริโภคอาหาร
        
        แบ่งเป็น 2 ลักษณะ
        
        ภาวะโภชนาการดี (Good nutritional status)หมายถึง ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหารที่ถูกหลักโภชนาการ
        
        คือ มีสารอาหารครบถ้วน ในปริมาณเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย และร่างกายใช้สารอาหารเหล่านั้นในการเสริมสร้างสุขภาพอนามัยได้อย่างมีประสิทธิภาพเต็มที่
        
        ภาวะโภชนาการไม่ดี (Badnutritionalstatus)/ภาวะทุพโภชนาการ(Malnutrition)หมายถึง ภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ
        
        ได้รับเพียงพอแต่ร่างกายไม่สามารถใช้ประโยชน์จากสารอาหารที่ได้รับ หรือการได้รับสารอาหารบางชนิดมากเกินความต้องการของร่างกาย จึงท าให้เกิดภาวะผิดปกติขึ้
        
        ภาวะโภชนาการไม่ดี แบ่งเป็น 2 ลักษณะ
        
        ภาวะโภชนาการต่ำกว่าเกณฑ์ (Malnutrition)
        
        ภาวะโภชนาการต่ ากว่าเกณฑ์ (Malnutrition)
        
        ภาวะโภชนาการเกิน(Over nutrition)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหารมากเกินความต้องการของร่างกาย และเก็บสะสมไว้จนเกิดอาการปรากฏ
- - - - สูตร BEE เพศหญิง
        
        BEE = 655.09 + (9.56 x น้ าหนัก (Kg)) +(1.85 x ความสูง(Cm )) –(4.68 x อายุ(ปี))
      - สูตร BEE เพศชาย
        
        BEE = 66.47+ (13.75 x น้ าหนัก(Kg )) + (5.00 x ความสูง (Cm )) –(6.75 x อายุ (ปี))
  - - - BEE = 655.09 + (9.56 x น้ าหนัก (Kg)) +(1.85 x ความสูง(Cm )) –(4.68 x อายุ(ปี))
    - - BEE = 66.47+ (13.75 x น้ าหนัก(Kg )) + (5.00 x ความสูง (Cm )) –(6.75 x อายุ (ปี))
- - - - 1) ดัชนีมวลของร่างกาย (Body Mass Index ; BMI)
      - BMI= น้ าหนักตัว (กิโลกรัม)/ส่วนสูง(เมตร)2
    - - การประเมินภาวะโลหิตจาง (Anemia) ใช้ค่าของฮีโมโกลบิน (Hb) และค่าฮีมาโตรคิต (Hct) Hemoglobin (Hb)
        
        ชายค่าปกติ 14 –18 mg %
        
        หญิงค่าปกติ 12-16mg%
      - Hematocrit (Hct) การแปลผลค่าต่ ากว่า 30 % แสดงผลภาวะโลหิตจาง
        
        ชายค่าปกติ 40 –54 %
        
        หญิงค่าปกติ 37-47 %
- - - - ผู้ชายรอบเอว
        
        มากกว่า 40 นิ้ว(102 เซนติเมตร)
      - ผู้หญิง
        
        35 นิ้ว (88 เซนติเมตร)
      - อัตราส่วนรอบเอวต่อรอบสะโพก
        
        เพศชาย ≥0.9 เพศหญิง ≥0.85
    - - 1)คำนวณพลังงานที่ควรได้รับต่อวัน
      - 2)จำกัดมื้ออาหารและสัดส่วนของอาหารตามพีระมิดอาหาร
      - 3)จำกัดการใช้น้ำมัน ไขมัน น้ำตาล
      - 4)หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แป้งและไขมันสูง
      - 5)รับประทานอาหารครั้งละน้อย แต่บ่อยครั้งและจำกัดอาหารมื้อเย็น
      - 6)หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารขณะดูโทรทัศน์
      - 7)เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีใยอาหารจากผักผลไม้ และธัญพืชที่ไม่ขัดสี
      - 8)ส่งเสริมให้ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอหรือสัปดาห์ละ 3 วัน
  - - - โดยหลังจากรับประทานเสร็จจะรู้สึกไม่สบายใจและรู้สึกผิดที่รับประทานเข้าไปมากมาย จึงต้องหาวิธีเอาออกโดยอาจล้วงคอให้อาเจียนออกมาจนหมดหรือกินยาระบายอย่างหนักตลอดจนอดอาหาร
    - - 1)หาสาเหตุ ที่พบได้บ่อยๆ เช่น โรคปากและฟัน คออักเสบ โรคมะเร็ง เป็นต้นแล้วขจัดสาเหตุ
      - 2) ส่งเสริมความรู้สึกอยากอาหารให้มากที่สุดและลดความรู้สึกเบื่ออาหาร
      - 3)ดูแลด้านจิตใจ พยายามให้ช่วงเวลารับประทานอาหารเป็นเวลาที่จิตใจสบาย สร้างบรรยากาศที่ผ่อนคลายขณะที่รับประทานอาหารเท่าที่ทำได้
      - 4) การใช้ยา แพทย์อาจพิจารณาให้ยากระตุ้นความอยากอาหาร
      - 5) การดูแลให้ผู้ป่วยได้รับอาหารเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
        
        พยายามให้รับประทานอาหารทางปากมากที่สุด โดยอำนวยความสะดวกและช่วยเหลือเกี่ยวกับการรับประทานตามความเหมาะสม เช่น ช่วยป้อน ตัก หรือแบ่งอาหาร
        
        พิจารณาและแนะนำเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ เช่น ไข่ นมอาหารเสริมส าเร็จรูปเพิ่มมื้ออาหาร
        
        ส่งเสริมให้มีการเคลื่อนไหวของร่างกาย หรือทำกิจกรรมตามสภาพร่างกายของผู้ป่วย ซึ่งจะทำให้ระบบทางเดินอาหารทำงานได้ดีขึ้น
        
        การให้อาหารด้วยวิธีพิเศษ เช่น การให้อาหารทางสายที่ใส่ทางจมูกถึงกระเพาะอาหาร การให้สารน้ าทางหลอดเลือดดำ การให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำ
  - - - การพยาบาลผู้ป่วยขณะอาเจียนเมื่อพบผู้ป่วยจะอาเจียน พยาบาลต้องรีบให้การช่วยเหลือโดยมีเป้าหมายให้ผู้ป่วยปลอดภัยและสุขสบาย
      - สังเกตสิ่งต่างๆ เพื่อบันทึกและรายงานอย่างถูกต้อง
      - การพยาบาลผู้ป่วยหลังอาเจียน
        
        ดูแลความสะอาดของร่างกายและเครื่องใช้
        
        จัดสิ่งแวดล้อม ดูแลให้อากาศถ่ายเท วางของให้เป็นระเบียบ ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลายและพักผ่อนได้
        
        ให้ผู้ป่วยพักผ่อนในบรรยากาศที่สงบ ลดการรบกวนจากภายนอก
        
        น้ำและอาหาร ในระยะแรกให้งดอาหารและน้ำ และเริ่มให้ทีละน้อย
      - การป้องกันและแก้ไขอาการอาเจียน
        
        พยายามหาสาเหตุแล้วแก้ไขที่สาเหตุ
        
        พยายามหลีกเลี่ยงและลดแหล่งของความเครียดต่างๆ ดูแลให้ผู้ป่วยผ่อนคลายทั้งร่างกายและจิตใจ
        
        ให้ผู้ป่วยสูดหายใจเข้าออกลึกๆ ยาวๆ ภายหลังอาเจียน และเมื่อรู้สึกคลื่นไส้
        
        หลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวร่างกายหรือเปลี่ยนท่าเร็วๆ รวมทั้งหลีกเลี่ยงการมองสิ่งที่เคลื่อนไหวเร็วๆ ไปมา ผู้ป่วยควรนอนพักท่าศีรษะสูง หลับตานิ่งๆ
        
        พิจารณาให้ยาระงับอาเจียน (Antiemetic drug)ตามแผนการรักษา
        
        ถ้าผู้ป่วยมีอาเจียนอย่างต่อเนื่องมักใส่สายเข้าทางจมูกลงสู่กระเพาะอาหารเป็นทางให้อาเจียนออกหรือเป็นทางใส่สารละลายเข้าไปล้างกระเพาะอาหารใน
        
        กรณีกินยาพิษหรือสารพิษบางครั้งอาจต่อกับเครื่องสุญญากาศให้มีการดูดออกด้วยแรงดันต่ำๆ เป็นระยะๆ เช่น กรณีลำไส้เล็กอุดตัน
      - ดูแลความสะอาดร่างกาย ปาก ฟัน เครื่องใช้ สิ่งแวดล้อม
      - เตรียมพร้อมถ้ามีการอาเจียนซ้ำ
  - - - เป็นความรู้สึกที่ผู้ป่วยเกิดความล าบากในการกลืน อาจรู้สึกว่ากลืนแล้วติดอยู่ที่ใดที่หนึ่งหรือกลืนแล้วรู้สึกเจ็บทั้งสองอย่าง
    - - จึงไม่สามารถกลืนได้ไม่ว่าจะเป็นอาหารแข็ง อาหารธรรมดา อาหารอ่อน อาหารเหลว จนกระทั่งรุนแรงมากที่สุด คือ กลืนไม่ได้เลยแม้แต่น้ำหรือน้ำลาย
    - - สังเกตและประเมินอาการเกี่ยวกับการกลืนไม่ได้หรือกลืนลำบากว่าเกิดขึ้นทันทีทันใดหรือค่อยๆ มากขึ้น ชนิดของอาหารที่กลืนไม่ได้ มีอาการเจ็บร่วมด้วยหรือไม่ รวมถึงประเมินภาวะโภชนาการและสมดุลของน้ำในร่างกาย
      - ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับสารน้ำและอาหารอย่างเพียงพอ
      - ดูแลการได้รับยาตามแผนการรักษา
      - ระมัดระวังการสำลัก
      - ดูแลด้านความสะอาดของร่างกาย โดยเฉพาะความสะอาดของปากและฟัน
      - การเตรียมผู้ป่วยเพื่อตรวจหรือรักษา การตรวจรักษาโดยการส่องกล้องเข้าไปดูที่หลอดอาหาร หลังการตรวจผู้ป่วยอาจรู้สึกเจ็บและมีเสมหะมาก พยาบาลควรให้ค าแนะน าในการปฏิบัติตัวที่เหมาะสม รวมถึงบอกถึงความจำเป็นของการตรวจ
      - การดูแลด้านจิตใจ ปลอบโยน ให้กำลังใจ การสังเกตและการดูแลเอาใจใส่ที่ดี สามารถบอกถึงสาเหตุและอาจแก้ไขอาการได้
- - - - การช่วยให้ผู้ป่วยได้รับอาหารเข้าสู่ร่างกายทางปากโดยผู้ป่วยอาจไม่สะดวกในการใช้มือในการตักอาหาร หรือมีความอ่อนเพลียจากการเจ็บป่วย และเป็นการดูแลเอาใจใส่ให้ผู้ป่วยได้รับประทานอาหารตามเวลา
    - - 5)ผ้ากันเปื้อน
      - 4)กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
      - 3)แก้วน้ำพร้อมน้ำดื่ม และหลอดดูดน้ำ
      - 2)ช้อนหรือช้อนส้อม
      - 1) ถาดอาหารพร้อมอาหาร
  - - - 1)เป็นทางให้อาหาร น้ำ หรือยา ในกรณีที่ผู้ป่วยรับประทานทางปากไม่ได้หรือได้รับไม่เพียงพอ
      - 2) เป็นการลดแรงดันในกระเพาะอาหารหรือล าไส้ (Decompression) เพื่อให้แก๊ส สิ่งที่ค้างอยู่หรือน้ าคัดหลั่งระบายออก มักต้องต่อกับเครื่องดูดสุญญากาศ
      - 3) เป็นการเพิ่มแรงดันเข้าไปในระบบทางเดินอาหาร (Compression)
      - 4) ล้างภายในกระเพาะอาหาร (Gastric lavage) ใช้มากในกรณีที่กินยาพิษได้รับยาเกินขนาด (Over dose)
      - 5) เก็บสิ่งตกค้างในกระเพาะอาหารไปตรวจทางห้องปฏิบัติการ การใส่สายยางให้อาหาร
    - - 1) ถาดส าหรับใส่เครื่องใช้
      - 2)สายNG tube เบอร์ 14-18 fr.
      - 3) Toomey syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
      - 4) ถุงมือสะอาด 1 คู่
      - 5) Stethoscope
      - 6) สารหล่อลื่น เช่น K.Y. jellyเป็นต้น
      - 7) แก้วน้ า
      - 8) หลอดดูดน้
      - 9) พลาสเตอร์
      - 10) กระดาษเช็ดปาก
      - 11) ชามรูปไต
      - 12) ผ้าเช็ดตัว
  - - - 1) ผ้ากันเปื้อนหรือผ้าเช็ดตัว
      - 2) ชามรูปไต
      - 3) น้ ายาบ้วนปาก
      - 4) สำลีชุบ70%Alcohol
      - 5) ไม้พันสำลีชุบเบนซิน (Benzene)และน้ำเกลือ (Normal saline)
      - 6) ถุงมือสะอาด
      - 7) ผ้าก๊อสสะอาด
  - - - เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับอาหารตามความต้องการของร่างกาย
    - - เหมือนกับการให้อาหารทางสาย NG tube