Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่8 การส่งเสริมภาวะโภชนาการ - Coggle Diagram
บทที่8 การส่งเสริมภาวะโภชนาการ
8.1ความหมายของโภชนาการ
และภาวะโภชนาการ
8.1.1 ความหมายของโภชนาการ(Nutrition)
โภชนาการ หมายถึง วิทยาศาสตร์แขนงหนึ่งที่ศึกษาถึงการเปลี่ยนแปลงของอาหารทั้งทางด้านอินทรีย์เคมี อนินทรีย์เคมี ชีววิทยา และฟิสิกส์ของอาหาร
โภชนาการ หมายถึง วิทยาศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับอาหาร สารอาหาร และสารอื่นที่มีอยู่ในอาหารหรือสารอาหาร ตลอดจนปฏิกิริยาระหว่างกันของสารอาหาร
8.1.2 ภาวะโภชนาการ(Nutritional Status)
ภาวะโภชนาการ หมายถึง สิ่งที่แสดงถึงระดับที่ร่างกายจำเป็นต้องได้รับสารอาหาร เพื่อนำมาใช้ในด้านสรีระอย่างเพียงพอ
1) ภาวะโภชนาการดี (Good nutritional status)หมายถึง ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหารที่ถูกหลักโภชนาการ คือ มีสารอาหารครบถ้วน
2)ภาวะโภชนาการไม่ดี
(Badnutritionalstatus)หรือเรียกอีกอย่างว่า
ภาวะทุพโภชนาการ(Malnutrition)หมายถึง ภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ
(1)ภาวะโภชนาการต่ำกว่าเกณฑ์ (Malnutrition)หมายถึง ภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอกับความต้องการ
(2) ภาวะโภชนาการเกิน(Over nutrition)หมายถึง ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหารมากเกินความต้องการของร่างกาย และเก็บสะสมไว้
8.3ความสำคัญของอาหารต่อความเจ็บป่วย และความต้องการพลังงานของร่างกายในภาวะเจ็บป่วย
8.3.1ความต้องการพลังงานของร่างกายในภาวะเจ็บป่วย
ความต้องการพลังงานพื้นฐาน(Basal energyexpenditure:BEE) หมายถึง พลังงานที่น้อยที่สุดที่ทำให้เกิดกระบวนการเมทาบอลิสซึมของร่างกายก่อนที่จะมีการทำงานของอวัยวะอื่น
สูตร BEE เพศชายBEE
= 66.47+ (13.75 x น้ าหนัก(Kg )) + (5.00 x ความสูง (Cm )) –(6.75 x อายุ (ปี))
สูตร BEE เพศหญิงBEE
= 655.09 + (9.56 x น้ าหนัก (Kg)) +(1.85 x ความสูง(Cm )) –(4.68 x อายุ(ปี))
ความต้องการพลังงานทั้งหมด (Total EnergyExpenditure:TEE) หมายถึง ผลรวมของพลังงานทั้งหมดใน 1 วัน
TEE = BEE x Activity factor x stressfactor
8.5การส่งเสริมภาวะโภชนาการในผู้ป่วยที่มีปัญหาภาวะโภชนาการ
8.5.4Abdominal distention(ภาวะท้องอืด)
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะท้องอืด
2) งดอาหารที่ทำให้เกิดแก๊ส
3) แสดงความเข้าใจและเห็นใจและยินดีให้การช่วยเหลืออย่างจริงใจ
1) จัดให้นอนศีรษะสูง 45-60เพื่อช่วยลดอาการแน่นท้อง
4) ค้นหาสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะท้องอืดและช่วยเหลือตามสาเหตุ
8.5.5Dysphagia and aphagia
(ภาวะกลืนลำบากและกลืนไม่ได้)
การพยาบาลผู้ป่วยที่มี
ภาวะกลืนลำบากและกลืนไม่ได้
4)ระมัดระวังการสำลัก
5)ดูแลด้านความสะอาดของร่างกาย
3)ดูแลการได้รับยาตามแผนการรักษา
2) ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับสารน้ำและอาหารอย่างเพียงพอ
1) สังเกตและประเมินอาการ
8.5.3Nausea and vomiting
(อาการคลื่นไส้และอาเจียน)
การพยาบาลผู้ป่วยที่มี
อาการคลื่นไส้และอาเจียน
(2)จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าที่อาเจียนออกได้สะดวก ช่วยลูบหลังลงเบา ๆ
(3)คอยอยู่เป็นเพื่อนขณะที่ผู้ป่วยกำลังอาเจียน พยาบาลควรเฝ้าดู
(1)จัดหาภาชนะรองรับอาเจียน
8.5.2 Emaciation(ภาวะผอมแห้ง)
8.5.2.2 BulimiaNervosaเป็นความผิดปกติของพฤติกรรมการรับประทาน
8.5.2.1 Anorexianervosaภาวะเบื่ออาหาร
การพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะAnorexianervosaและBulimianervosa
2) ส่งเสริมความรู้สึกอยากอาหารให้มากที่สุดและลดความรู้สึกเบื่ออาหาร
3)ดูแลด้านจิตใจ
1)หาสาเหตุ ที่พบได้บ่อยๆ
4)การใช้ยา
5) การดูแลให้ผู้ป่วยได้รับอาหารเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
8.5.1 Obesity(ภาวะอ้วน)
การพยาบาลผู้ที่มีภาวะอ้วน
4)หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แป้งและไขมันสูง
5)รับประทานอาหารครั้งละน้อย แต่บ่อยครั้งและจำกัดอาหารมื้อเย็น
3)จำกัดการใช้น้ำมัน ไขมัน น้ำตาล
6)หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารขณะดูโทรทัศน์
2)จำกัดมื้ออาหารและสัดส่วนของอาหารตามพีระมิดอาหาร
7)เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีใยอาหารจากผักผลไม้ และธัญพืชที่ไม่ขัดสี
1)คำนวณพลังงานที่ควรได้รับต่อวัน
8)ส่งเสริมให้ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอหรือสัปดาห์ละ 3 วัน
8.7การล้างภายในกระเพาะอาหาร
(Gastric lavage)
8.7.1วัตถุประสงค์
2) ทดสอบหรือยับยั้งการมีเลือดออกจำนวนน้อยในทางเดินอาหารส่วนบน
3) ตรวจสอบการอุดตันของสาย
1) ล้างกระเพาะอาหารในกรณีที่ผู้ป่วยกินยาหรือสารพิษ
4) ตรวจหาเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคปอดและหลอดลม ในกรณีที่ไม่สามารถนำเสมหะจากผู้ป่วยไปตรวจได้
8.7.2 อุปกรณ์เครื่องใช้
2) สารละลายที่ใช้ล้างกระเพาะอาหารใช้น้ำเกลือ
3) ชามรูปไตหรืออ่างกลม
1) ชุดล้างกระเพาะอาหาร
4) ผ้าเช็ดปากหรือผ้าขนหนูผืนเล็กหรือผ้ากันเปื้อน
5) สายยางสำหรับใส่ในกระเพาะอาหาร
6) Ky jelly
7) ถุงมือสะอาด 1 คู่และ Mask
8.2ปัจจัยที่มีผลต่อภาวะโภชนาการ
5)ความชอบส่วนบุคคล
6)ผลจากการดื่มแอลกอฮอล์
4)ภาวะสุขภาพ
7)วิถีชีวิต
3)การใช้ยา
8)เศรษฐานะ
2)เพศ
9)วัฒนธรรม
1)อายุ
10)ปัจจัยด้านจิตใจ
8.4การประเมินภาวะโภชนาการ
8.4.2 การประเมินทางชีวเคมี
(Biochemical assessment:B)
เป็นวิธีการเจาะเลือดเพื่อประเมินภาวะโภชนาการ
8.4.3 การตรวจร่างกายทางคลินิก
(Clinical assessment:C)
เป็นวิธีการตรวจร่างกายเช่นเดียวกับการประเมินภาวะสุขภาพ
8.4.1 การวัดสัดส่วนของร่างกาย (Anthropometric measurement:A
1) ดัชนีมวลของร่างกาย
(Body Mass Index ; BMI)
BMI= น้ำหนักตัว (กิโลกรัม)ส่วนสูง(เมตร)2
8.4.4การประเมินจากประวัติการรับประทานอาหาร(Dietary assessment:D)
ประกอบด้วย ประวัติการรับประทานอาหาร ชนิดของอาหารที่บริโภค พฤติกรรมการรับประทานอาหาร
8.6การส่งเสริมภาวะโภชนาการในผู้ป่วยที่รับประทานอาหารเองไม่ได้
8.6.3 การให้อาหารทางสายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
1)Bolus doseเป็นการให้อาหารทางสาย NG โดยใช้ Toomey syringe
2)Drip feedingเป็นการให้อาหารทางสาย NG โดยใช้ชุดให้อาหาร(Kangaroo)
8.6.4 การถอดสายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
การถอดสายให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหารเป็นการถอดสายยางที่เคยใส่ไว้เพื่อวัตถุประสงค์ใดวัตถุประสงค์หนึ่ง
8.6.2 การใส่และถอดสายยางให้อาหารจากจมูกถึงกระเพาะอาหาร
วัตถุประสงค์
2) เป็นการลดแรงดันในกระเพาะอาหารหรือลำไส้
3) เป็นการเพิ่มแรงดันเข้าไปในระบบทางเดินอาหาร
1)เป็นทางให้อาหาร น้ำหรือยา ในกรณีที่ผู้ป่วยรับประทานทางปาก
4) ล้างภายในกระเพาะอาหาร
5) เก็บสิ่งตกค้างในกระเพาะอาหารไปตรวจทางห้องปฏิบัติการ
8.6.5 การให้อาหารทางสายยางให้อาหารที่ใส่เข้าทางรูเปิดของกระเพาะอาหาร
วัตถุประสงค์
เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับอาหารตามความต้องการของร่างกาย
8.6.1 การป้อนอาหาร(Feeding)
วัตถุประสงค์
เพื่อให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ได้รับอาหารตามความต้องการของร่างกาย
8.8 กระบวนการพยาบาลในการส่งเสริมภาวะโภชนาการ
3.การวางแผนการพยาบาล (Planning)
เพื่อไม่ให้เกิดภาวะทุพโภชนาการ
4.การปฏิบัติการพยาบาล (Implementation)
3)บอกวัตถุประสงค์ เตรียมความพร้อมของผู้ป่วย จัดท่าให้เหมาะสม
4)ใส่สายยางทางจมูกถึงกระเพาะอาหารให้แก่ผู้ป่วยตามแนวปฏิบัติ
2) จัดเตรียมอุปกรณ์ในการใส่สาย NG และอาหารปั่นให้พร้อม
5) ให้อาหารทางสายยางทางจมูกถึงกระเพาะอาหารตามแผนการรักษา
6) จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าศีรษะสูง อย่างน้อย 30 นาที
7) ลงบันทึกทางการพยาบาล
1) ตรวจสอบแผนการรักษา ชื่อผู้ป่วย
8) ติดตาม ประเมินน้ำหนักตัวของผู้ป่วย
2.การวินิจฉัยทางการพยาบาล (Nursing diagnosis)
เสี่ยงต่อการเกิดภาวะทุพโภชนาการ เนื่องจากไม่สามารถรับประทานอาหารได้เอง
5.การประเมินผลการพยาบาล (Evaluation)
ประเมินการปฏิบัติถูกต้องครบและเป็นไปตามขั้นตอนของแนวปฏิบัติ
การประเมินภาวะสุขภาพ (Assessment)
O:จากการสังเกต ผู้ป่วยมีสีหน้าท่าทางอ่อนเพลีย ไม่สดชื่น ผิวหนังแห้ง ผอม
S:ญาติผู้ป่วยบอกไม่สามารถกลืนอะไรได้เลย จิบน้ำแค่เล็กน้อยก็ไหลออกทางปาก