Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมภาวะโภชนาการ - Coggle Diagram

- - - - ภาวะโภชนาการดี (Good nutritional status)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหารที่ถูกหลักโภชนาการ
        
        มีสารอาหารครบถ้วน ในปริมาณเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย และร่างกายใช้สารอาหารเหล่านั้นในการเสริมสร้างสุขภาพอนามัยได้อย่างมีประสิทธิภาพเต็มที่
      - ภาวะโภชนาการไม่ดี (Bad nutritional status) หรือเรียกอีกอย่างว่า ภาวะทุพโภชนาการ (Malnutrition)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ หรือได้รับเพียงพอแต่ร่างกายไม่สามารถใช้ประโยชน์จากสารอาหารที่ได้รับ หรือการได้รับสารอาหารบางชนิดมากเกินความต้องการของร่างกาย จึงทำให้เกิดภาวะผิดปกติขึ้น
        
        แบ่งเป็น 2 ลักษณะ
        
        ภาวะโภชนาการเกิน (Over nutrition)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับอาหารมากเกินความต้องการของร่างกาย และเก็บสะสมไว้จนเกิดอาการปรากฏ
        
        ได้รับสารอาหารที่ให้พลังงานมากเกินไปจะมีการสะสมไว้ในร่างกายในสภาพไขมัน ทาให้เกิดโรคอ้วนหรือการได้รับสารอาหารบางอย่างที่ขับถ่ายยากในปริมาณมากเกินไป จนมีการเก็บสะสมในร่างกาย และทาให้เกิดโทษ
        
        ภาวะโภชนาการต่ำกว่าเกณฑ์ (Malnutrition)
        
        ภาวะที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอกับความต้องการ โดยอาจขาดสารอาหารเพียง 1 ชนิด หรือมากกว่า และอาจขาดพลังงานด้วยหรือไม่ก็ได้
- - - - เพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
      - ภูมิคุ้มกันโรคลดลง
      - การหายของแผลช้า
      - ความแข็งแรงและโครงสร้างของผิวหนังผิดปกติ
      - วันนอนโรงพยาบาลนานขึ้น เสียค่าใช้จ่ายมากขึ้น
      - อัตราการเสียชีวิตสูงขึ้น จะเห็นได้ว่าอาหารมีความสำคัญต่อร่างกายอย่างยิ่งทั้งในภาวะปกติและภาวะเจ็บป่วย ซึ่งความต้องการพลังงานของร่างกายในภาวะเจ็บป่วย
  - - - เป็นพลังงานที่เพียงพอหรือเหมาะสมกับความต้องการของร่างกายในการสร้าง Adenosine triphosphate: ATP
    - - พลังงานที่น้อยที่สุดที่ทำให้เกิดกระบวนการเมทาบอลิสซึมของร่างกายก่อนที่จะมีการทางานของอวัยวะอื่น ๆ
    - - ผลรวมของพลังงานทั้งหมดใน 1 วัน รวมถึง BEE พลังงานที่ใช้ในการย่อย และดูดซึมสารอาหาร การใช้พลังงานจากการทางานของร่างกายในแต่ละวัน และการใช้พลังงานของผู้ป่วยเฉพาะโรค
- - - - เป็นวิธีการเจาะเลือด เพื่อประเมินภาวะโภชนาการ
      - การประเมินภาวะโลหิตจาง (Anemia)
        
        ค่าของฮีโมโกลบิน (Hb)ค่าต่ำกว่า 10 mg% แสดงผลภาวะโลหิตจาง
        
        ชาย ค่าปกติ 14 –18 mg %
        
        หญิง ค่าปกติ 12-16 mg%
        
        Hematocrit (Hct) การแปลผล ค่าต่ากว่า 30 % แสดงผลภาวะโลหิตจาง
        
        ชาย ค่าปกติ 40 –54 %
        
        หญิง ค่าปกติ 37-47 %
    - - เป็นวิธีการตรวจร่างกายเช่นเดียวกับการประเมินภาวะสุขภาพ
      - ตรวจร่างกายเบื้องต้น
        
        ผิวหนัง ผม ฟัน เหงือก ริมฝีปาก ลิ้น และเปลือกตา
        
        ตรวจ Conjunctiva ของเปลือกตาล่าง (ปกติจะมีสีชมพูค่อนข้างแดง)
        
        สังเกตดูลักษณะเล็บเรียบเป็นมัน มีสีชมพู (ลักษณะเล็บที่คล้ายรูปช้อน ผิวไม่เรียบ แสดงถึงการขาดธาตุเหล็ก และลักษณะเล็บมีแถบสีขาวพาดขวาง แสดงถึงภาวะขาดโปรตีน) กด
        ตรงกลางเล็บแล้วปล่อย (ปกติจะกลับมาสีชมพูเหมือนเดิมไม่เกิน 2 วินาที)
        
        ตรวจดูฝ่ามือ ให้เทียบกันทั้ง 2 ข้าง (ปกติจะมีสีชมพู)
    - - การวัดส่วนสูงและน้าหนักแล้วนำมาคานวณค่าดัชนีมวลกาย
      - ดัชนีมวลของร่างกาย (Body Mass Index ; BMI)
        
        เป็นการประเมินมวลของร่างกายทั้งหมด โดยวัดส่วนสูงและน้าหนักแล้ว นำมาประเมินภาวะโภชนาการโดยคานวณหาดัชนีมวลของร่างกายมีหน่วยเป็นกิโลกรัมต่อตารางเมตร
        
        สูตรคำนวณ
        
        BMl = น้ำหนักตัว (กิโลกรัม) / ส่วนสูง (เมตร)2
    - - ประกอบด้วย
        
        ชนิดของอาหารที่บริโภค
        
        พฤติกรรมการรับประทานอาหาร
        
        ประวัติการรับประทานอาหาร
      - มีประวัติรับประทานอาหารเจตลอดชีวิต
        
        ผลการประเมิน: มีโอกาสขาดสารอาหารที่จาเป็นต่อร่างกาย
      - มีประวัติเลือกรับประทานอาหารประเภททอด และอาหารรสหวาน
        
        ผลการประเมิน: มีโอกาสเกิดภาวะโภชนาการเกิน (น้าหนักเกินมาตรฐาน)
      - มีประวัติชอบรับประทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ
        
        ผลการประเมิน: มีโอกาสเกิดโรคพยาธิใบไม้ในตับ
- - - - หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่แป้งและไขมันสูง
      - รับประทานอาหารครั้งละน้อย แต่บ่อยครั้งและจากัดอาหารมื้อเย็น
      - จำกัดการใช้น้ามัน ไขมัน น้ำตาล
      - หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารขณะดูโทรทัศน์
      - จำกัดมื้ออาหารและสัดส่วนของอาหารตามพีระมิดอาหาร
      - เพิ่มการรับประทานอาหารที่มีใยอาหารจากผักผลไม้ และธัญพืชที่ไม่ขัดสี
      - คำนวณพลังงานที่ควรได้รับต่อวัน
      - ส่งเสริมให้ออกกาลังกายอย่างสม่าเสมอหรือสัปดาห์ละ 3 วัน
  - - - ภาวะเบื่ออาหารเป็นความรู้สึกไม่อยากรับประทานอาหาร อาจรู้สึกต่อต้าน เมื่อนึกถึงหรือเมื่อเห็นอาหาร รับประทานแล้วไม่ค่อยรู้สึกอร่อย
      - อาการเบื่ออาหารอาจเกิดควบคู่กับคลื่นไส้ อาเจียน
      - กลไกการเกิดไม่ทราบแน่นอน แต่น่าจะเกี่ยวกับการกระตุ้นที่ไม่เหมาะสมของศูนย์ความหิว (Feeding center)และศูนย์ความอิ่ม (Satiety center) ในสมองส่วนไฮโปทาลามัส
      - ภาวะเบื่ออาหารทาให้รับประทานอาหารได้น้อย หรือไม่ยอมรับประทาน ทาให้อ่อนเพลีย น้าหนักลด ขาดอาหาร อาจเป็นโรคจากการขาดสารอาหารและพลังงาน หรือโรคแผลในกระเพาะอาหารได้
    - - เป็นความผิดปกติของพฤติกรรมการรับประทาน โดยจะ
        รับประทานวันละหลาย ๆ ครั้ง ครั้งละมาก ๆ
      - หลังจากรับประทานเสร็จจะรู้สึกไม่สบายใจและรู้สึกผิดที่รับประทานเข้าไปมากมาย จึงต้องหาวิธีเอาออกโดยอาจล้วงคอให้อาเจียนออกมาจนหมดหรือกินยาระบายอย่างหนัก ตลอดจนอดอาหาร
    - - ส่งเสริมความรู้สึกอยากอาหารให้มากที่สุดและลดความรู้สึกเบื่ออาหาร โดยจัดให้รับประทานอาหารในท่าสบายจัดบรรยากาศที่สะอาดและสุขสบาย รับประทานอาหารที่หลากหลาย
      - ดูแลด้านจิตใจ พยายามให้ช่วงเวลารับประทานอาหารเป็นเวลาที่จิตใจสบายสร้างบรรยากาศที่ผ่อนคลายขณะที่รับประทานอาหารเท่าที่ทำได้
      - หาสาเหตุ ที่พบได้บ่อย ๆ เช่น โรคปากและฟัน คออักเสบ โรคมะเร็ง เป็นต้นแล้วขจัดสาเหตุ
      - การใช้ยา แพทย์อาจพิจารณาให้ยากระตุ้นความอยากอาหาร ในรายที่ไม่พบโรคทางร่างกายและต้องการให้รับประทานอาหารมากขึ้น
      - การดูแลให้ผู้ป่วยได้รับอาหารเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย
        
        พิจารณาและแนะนำเลือกอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ
        
        ส่งเสริมให้มีการเคลื่อนไหวของร่างกาย หรือทำกิจกรรมตามสภาพ
        ร่างกายของผู้ป่วย ซึ่งจะทำให้ระบบทางเดินอาหารทางานได้ดีขึ้น
        
        พยายามให้รับประทานอาหารทางปากมากที่สุด โดยอำนวยความสะดวก
        และช่วยเหลือเกี่ยวกับการรับประทานตามความเหมาะสม
        
        การให้อาหารด้วยวิธีพิเศษ
        
        การให้อาหารทางสายที่ใส่ทางจมูกถึงกระเพาะอาหาร การให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ การให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำ
  - - - คือ การที่มีแรงดันจากภายในดันเอาสิ่งที่อยู่ในกระเพาะอาหาร หรือ
        ลำไส้เล็กส่วนต้นออกมาทางปาก เป็นผลจากมีการบีบตัวของลาไส้เล็กส่วนต้น หรือกระเพาะอาหารส่วนล่างอย่างแรง
    - - เป็นความรู้สึกอยากขับอาหารที่กินเข้าไปแล้วออกทางปาก มักเป็นอาการนำก่อนอาเจียน แต่อาจเกิดคลื่นไส้โดยไม่อาเจียนได้
      - อาการที่มักเกิดร่วมด้วย
        
        ความดันเลือดลดลง ชีพจรเร็วขึ้นแล้วกลับช้าลง
        
        หายใจเร็วขึ้น เหงื่อออกชุ่มที่หน้าผาก และทั่วตัว
        
        ตาลาย เวียนศีรษะ
        
        มีน้ำลายมาก อาจเป็นลม
  - - - แสดงความเข้าใจและเห็นใจ และยินดีให้การช่วยเหลืออย่างจริงใจ
      - ค้นหาสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะท้องอืดและช่วยเหลือตามสาเหตุ
      - งดอาหารที่ทำให้เกิดแก๊ส
      - จัดให้นอนศีรษะสูง 45-60องศา เพื่อช่วยลดอาการแน่นท้อง และผายลมสะดวก
  - - - เป็นความรู้สึกที่ผู้ป่วยเกิดความลำบากในการกลืน อาจ
        รู้สึกว่ากลืนแล้วติดอยู่ที่ใดที่หนึ่งหรือกลืนแล้วรู้สึกเจ็บทั้งสองอย่าง
    - - จึงไม่สามารถกลืนได้ ไม่ว่าจะเป็นอาหารแข็ง อาหารธรรมดา อาหารอ่อน อาหารเหลว
      - รุนแรงมากที่สุด คือ กลืนไม่ได้เลยแม้แต่น้าหรือน้ำลาย
    - - 6) การเตรียมผู้ป่วยเพื่อตรวจหรือรักษา การตรวจรักษาโดยการส่องกล้องเข้าไปดูที่หลอดอาหาร (Esophagoscopy) หลังการตรวจผู้ป่วยอาจรู้สึกเจ็บและมีเสมหะมาก
      - 7) การดูแลด้านจิตใจ ปลอบโยน ให้กำลังใจ การสังเกตและการดูแลเอาใจใส่ที่ดีสามารถบอกถึงสาเหตุและอาจแก้ไขอาการได้
      - 5) ดูแลด้านความสะอาดของร่างกาย โดยเฉพาะความสะอาดของปากและฟัน
      - 4) ระมัดระวังการสำลัก
      - 3) ดูแลการได้รับยาตามแผนการรักษา
      - 2) ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับสารน้ำและอาหารอย่างเพียงพอ
      - 1) สังเกตและประเมินอาการเกี่ยวกับการกลืนไม่ได้หรือกลืนลำบากว่าเกิดขึ้นทันทีทันใดหรือค่อย ๆ มากขึ้น ชนิดของอาหารที่กลืนไม่ได้ มีอาการเจ็บร่วมด้วยหรือไม่
- - - - Drip feeding
        
        เป็นการให้อาหารทางสาย NG โดยใช้ชุดให้อาหาร (Kangaroo)
        
        มีลักษณะคล้ายกับชุดให้สารน้าสามารถปรับจานวนหยดของอาหาร และควบคุมเวลาการให้อาหารได้ตามความต้องการ
        
        เหมาะสาหรับผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจ หรือผู้ป่วยที่มีพยาธิสภาพของ
        ระบบประสาท หรือหลังการผ่าตัดสมอง
      - Bolus dose
        
        เป็นการให้อาหารทางสาย NG โดยใช้ Toomey syringe เหมาะ
        สำหรับผู้ป่วยทั่วไปที่ไม่สามารถรับประทานอาหารทางปากได้เอง
    - - Stethoscope
      - แก้วน้ำ
      - ถุงมือสะอาด 1 คู่
      - กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
      - Toomey syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
      - สำลีชุบ 70% Alcohol 2 ก้อน
      - ผ้ากันเปื้อน
      - ในกรณีที่มียาหลังอาหารบดยาเป็นผงและละลายน้ำประมาณ 15-30 ซีซี
      - ชุดทำความสะอาดปาก ฟัน และจมูก
      - อาหารเหลวสำเร็จรูป หรืออาหารปั่น (Blenderized diet
      - ถาดสำหรับใส่เครื่องใช้
  - - - เป็นการเพิ่มแรงดันเข้าไปในระบบทางเดินอาหาร (Compression) โดยใช้
        สายที่มีลูกโป่งทางด้านนอกสามารถเป่าลมเข้าไปทาให้โป่งขึ้นบางส่วนของทางเดินอาหารเพื่อยับยั้งการมีเลือดออก
      - ล้างภายในกระเพาะอาหาร (Gastric lavage) ใช้มากในกรณีที่กินยาพิษ
        ได้รับยาเกินขนาด (Over dose)
      - เป็นการลดแรงดันในกระเพาะอาหารหรือลาไส้ (Decompression) เพื่อให้
        แก๊ส สิ่งที่ค้างอยู่หรือน้าคัดหลั่งระบายออก มักต้องต่อกับเครื่องดูดสุญญากาศ
      - เก็บสิ่งตกค้างในกระเพาะอาหารไปตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - เป็นทางให้อาหาร น้ำ หรือยา ในกรณีที่ผู้ป่วยรับประทานทางปากไม่ได้หรือ ได้รับไม่เพียงพอ
    - - สารหล่อลื่น เช่น K.Y. jelly เป็นต้น
      - แก้วน้ำ
      - Stethoscope
      - หลอดดูดน้ำ
      - ถุงมือสะอาด 1 คู่
      - พลาสเตอร์
      - Toomey syringe ขนาด 50 ml 1 อัน
      - กระดาษเช็ดปาก
      - สาย NG tube เบอร์ 14-18 fr.
      - ชามรูปไต
      - ถาดสำหรับใส่เครื่องใช้
      - ผ้าเช็ดตัว
  - - - ผ้ากันเปื้อนหรือผ้าเช็ดตัว
      - 2) ชามรูปไต
      - 3) น้ายาบ้วนปาก
      - 4) สาลีชุบ 70% Alcohol
      - 5) ไม้พันสาลีชุบเบนซิน (Benzene) และน้าเกลือ (Normal saline)
      - 6) ถุงมือสะอาด
      - 7) ผ้าก๊อส
    - - 1) อธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจเหตุผล
      - 2) ไขหัวเตียงสูงเพื่อจัดให้ผู้ป่วยอยู่ท่านั่ง
      - 3) ตรวจคาสั่งการรักษา เพื่อยืนยันแผนการรักษา
      - 4) ล้างมือให้สะอาด เช็ดให้แห้งและใส่ถุงมือ สวมmask
      - 5) ปูผ้ากันเปื้อนหรือผ้าขนหนู และแกะพลาสเตอร์ที่ยึดสายจมูกออก
      - 6) หักพับสาย และดึงสายออก ขณะดึงสายให้ผู้ป่วยอ้าปากหายใจยาว ๆ ใช้ผ้า
      - ก๊อสจับสายที่ดึงออกมาด้วยมืออีกข้างหนึ่ง การดึงควรดึงอย่างนุ่มนวลแต่เร็วระวังสายยางสะบัด
      - 7) เช็ดรอยพลาสเตอร์ด้วยเบนซิน เช็ดตามด้วยน้าเกลือและแอลกอฮอล์แล้วเช็ดให้แห้ง
      - 8) ทาความสะอาดปาก ฟัน และจมูก เพื่อช่วยให้รู้สึกสะอาด และสดชื่น
  - - - เพื่อให้ผู้ป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ได้รับอาหารตาม
        ความต้องการของร่างกาย
    - - ถาดอาหารพร้อมอาหาร
      - ช้อนหรือช้อนส้อม
      - แก้วน้ำพร้อมน้ำดื่ม และหลอดดูดน้ำ
      - กระดาษหรือผ้าเช็ดปาก
      - ผ้ากันเปื้อน
    - - การเตรียมผู้ป่วยและสิ่งแวดล้อม
        
        3) ปูผ้ากันเปื้อนตั้งแต่ใต้คางลงไป หากผู้ป่วยที่อยู่ในท่านอนตะแคง ควรปู
        บนที่ไหล่และหมอนด้วย
        
        4) วางถาดอาหารในตาแหน่งที่ผู้ป่วยสามารถมองเห็นชนิดของอาหารได้
        บอกรายการอาหารและเชิญชวนให้เกิดความอยากอาหารมื้อนั้น
        
        2) จัดให้อยู่ในท่านั่ง กรณีที่นั่งไม่ได้จัดให้นอนตะแคงขวาเล็กน้อย
        
        5) วางเครื่องใช้อื่น ๆ ในตาแหน่งที่สามารถหยิบได้สะดวก
        
        1) ก่อนเวลาอาหาร แนะนาให้ผู้ป่วยออกกาลังกายบ้าง โดยเฉพาะในรายที่
        เคลื่อนไหวด้วยตนเองได้ และควรหลีกเลี่ยงการกระทำที่ทำให้เกิดความเจ็บปวดหรือไม่สุขสบาย
        
        6) ล้างมือให้สะอาดและเช็ดให้แห้ง
      - การป้อนอาหาร
        
        4) หลังป้อนอาหารให้ผู้ป่วยดื่มน้า บ้วนปาก หรือแปรงฟัน และเช็ดปากให้
        สะอาด
        
        5) เก็บถาดอาหาร และเครื่องใช้ต่าง ๆ เมื่อผู้ป่วยรับประทานเสร็จ
        
        3) ไม่ควรจ้องหน้าผู้ป่วย ระวังการตักอาหารไม่ทาอาหารหกรดผู้ป่วย และ
        เช็ดปากให้เมื่อเปื้อนอาหาร
        
        2) จังหวะในการป้อนต้องสัมพันธ์กับความสามารถในการรับประทานอาหารเคี้ยวและกลืนของผู้ป่วย
        
        1) ขณะป้อนอาหารตักอาหารให้มีปริมาณที่เหมาะสม
      - สำหรับผู้ป่วยพิการ
        
        ถ้าผู้ป่วยจับช้อนไม่ถนัดควรสาธิตการใช้ช้อนและส้อมในการตักอาหารใส่
        ปากหรือดัดแปลงที่จับของให้จับได้สะดวก
        
        ถ้าผู้ป่วยรับประทานอาหารได้น้อย ควรรับประทานอาหารเหลวที่
        สอดคล้องกับการแผนรักษาของแพทย์
      - สาหรับผู้ป่วยกลืนลำบาก
        
        จัดให้ผู้ป่วยอยู่ในท่านั่งหรือศีรษะสูงในลักษณะก้มเล็กน้อย เพื่อป้องกัน
        การสำลัก
        
        สอบถามผู้ป่วยถึงความรู้สึกเกี่ยวกับอาหารในปาก เพื่อดูว่ามีอาหารที่
        เหลือค้างในปาก
        
        สอนวิธีการใช้ลิ้นและการกลืน เพื่อช่วยให้การกลืนได้ดีขึ้น
        
        ควรเริ่มจากอาหารกึ่งแข็งกึ่งเหลวก่อน ควรหลีกเลี่ยงอาหารเหลวและอาหารที่ต้องอาศัยการเคี้ยวมาก
        
        ให้อาหารครั้งละน้อยแต่บ่อยครั้ง
        
        ในขณะรับประทานอาหารควรหยุดพักเป็นระยะ ๆ จะช่วยให้ได้รับประทานอาหารได้มากขึ้น
  - - - เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับอาหารตามความต้องการของร่างกาย
    - - เหมือนกับการให้อาหารทางสาย NG tube
    - - 1) แจ้งและอธิบายให้ผู้ป่วยเข้าใจจุดประสงค์และวิธีทำ
      - 2) จัดให้อยู่ในท่านั่ง หรือนอนในท่าศีรษะสูง
      - 3) เปิดเสื้อผ้าบริเวณ Gastrostomy tube หรือ Jejunostomy tube ออก ปูผ้ากันเปื้อนไว้ใต้ Tube
      - 5) ตรวจสอบคำสั่งการรักษา
      - 6) ปลดผ้าก๊อซที่หุ้มปลายสายให้อาหารออกทาความสะอาดปลายสายด้วยสาลีชุบ 70% Alcohol
      - 7) ใช้ Toomey syringe ต่อกับปลายสายดูด Gastric content เพื่อตรวจสอบความสามารถของกระเพาะอาหารในการบีบไล่อาหารไปยังลาไส้เล็ก
      - 4) ล้างมือให้สะอาด ใส่ Mask
      - 8) หักพับสาย ถอด Syringe แล้วดึง Plunger ออก และต่อกระบอกสูบเข้ากับสายให้อาหาร
      - 9) เทอาหารใส่กระบอก Syringe และปล่อยให้อาหารไหลเข้าช้า ๆ ต่อเนื่องกันไปไม่ให้ขาดระยะ เพื่อป้องกันไม่ให้อากาศเข้ากระเพาะอาหาร หรือต่อส่วนปลายของสายชุดให้อาหาร
      - 10) กรณีให้ยาหลังอาหาร
        
        1) ก่อนที่อาหารจะหมดควรเหลืออาหารค้างใน Syringe ประมาณ 10 ซีซี
        และควรรินยาลงไปตรง ๆ
        
        2) ก่อนยาจะหมด เหลือค้างใน Syringe ประมาณ 5 มล. เติมน้ำสะอาด
        เพื่อไล่เศษอาหารและยา ที่ตกค้างอยู่ในสายให้อาหาร
      - 11) เช็ดปลายสายให้อาหารด้วยสาลีชุบ 70% Alcohol
      - 12) หักพับปลายสายให้อาหาร เพื่อป้องกันอากาศเข้าไปในกระเพาะอาหาร
      - 13) ปิดปลายสายอาหารให้เรียบร้อย
      - 14) ให้ผู้ป่วยอยู่ในท่าเดิมอย่างน้อย 30 นาที เพื่อป้องกันอาหารไหลย้อน และสำลักได้
      - 15) เก็บเครื่องใช้ทาความสะอาด และเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย