Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
110115207 - Coggle Diagram
ลิพิด
สารประกอบอินทรีย์ที่ได้จากพืชและเนื้อสัตว์เป็นโมเลกุลโควาเลนต์ไม่มีขั่ว
และเป็นสารที่ไม่ละลายน้ำ
ไขมัน
แว็กซ์
น้ำมัน
สเตอรอยด์
โครงสร้างและสมบัติของลิพิด
ลิพิด เป็นสารประกอบประเภทเอสเทอร์ของแอลกอฮอล์กับกรดไขมัน (fatty acid) มีโครงสร้างทางเคมีที่หลากหลายแต่มีโครงสร้างโดยทั่วไปที่เหมือนกันคือ จะมีส่วนของโครงสร้างที่เป็นไฮโดรคาร์บอน (CH) ซึ่งเป็นส่วนที่ไม่มีขั้ว (non-polar) มีคุณสมบัติไม่ชอบน้ำ (hydrophobic) จึงไม่ละลายน้ำแต่ละลายได้ในตัวทำละลายอินทรีย์ ลิพิดบางชนิดอาจประกอบด้วยส่วนที่มีขั้ว (polar) มีคุณสมบัติชอบน้ำ (hydrophillic) ทำให้ลิพิดเหล่านี้มีคุณสมบัติทั้งชอบน้ำและไม่ชอบน้ำอยู่ในโมเลกุล เรียกคุณสมบัติแบบนี้ว่า แอมฟิไฟด์ (amphiphiles) ลิพิดเหล่านี้จะทำหน้าที่เป็นตัวกลางที่ทำให้ลิพิดที่เกลียดน้ำสามารถกระจายตัวอยู่ในน้ำได้ ลิพิดที่มีคุณสมบัติเป็นแอมฟิไฟด์ ได้แก่ ฟอสโฟกลีเซอไรด์ และ สฟิงโกลิพิด
คุณสมบัติทางเคมีของลิพิด
การเกิดสปอนนิพิเคชัน (Sponification)
เป็นกระบวนการที่เกิดจากการทำปฏิกิริยาระหว่างกรดไขมันกับด่าง
ผลที่ได้คือเกลือของกรดไขมันหรือสบู่
การเกิดไฮโดรจีเนชัน
เป็นกระบวนการเปลี่ยนน้ำมันให้เป็นไขมัน
ทำได้โดยให้ก๊าซไฮโดรเจนภายใต้แรงกดดันลงไปในถังน้ำมันที่ร้อนๆโดนมี Ni เป็นตัวเร่งปฏิกริยา
การเกิดฮาโลจีเนชัน (Halogenation)
กรดไขมันไม่อิ่มตัวสามารถทำปฏิกิริยากับธาตุฮาโลเจนได้ โดยการเติมฮาโลเจนเข้าไปในพันธะคู่
ผลของการทำปฏิกิริยา
จะทำให้
เกิดการฟอกจางสีของสารละลายฮาโลเจน
เหม็นหื่น
เนื่องจากเกิดปฏิกิริยาไฮโดรไลซิสและปฏิกิริยา
โดยทั่วไปไขมันไม่อิ่มตัวจะเหม็นหืนง่ายกว่าไขมันอิ่มตัว
คุณสมบัติทางกายภาพของลิพิด
มีลักษณะเป็นของแข็งและของเหลว
น้ำบริสุทธิ์ไม่มีกลิ่น สี รส
น้ำมันจะเบากว่าน้ำ และมีความหนาแน่นน้อยกว่าน้ำ
ลิพิดไม่นำความร้อนและไฟฟ้าจึงเป็นฉนวนความร้อนที่ดีที่สุดของร่างกาย
การจำแนกประเภทของลิพิด
แบ่งออกเป็น 3 กลุ่มตามลักษณะของการทำหน้าที่
ลิพิดที่ทำหน้าที่เป็นแหล่งสะสมพลังงาน ได้แก่ กรดไขมัน
ลิพิดที่ทำหน้าที่เป็นโครงสร้างของเยื่อหุ้มเซลล์
ลิพิดที่ทำหน้าที่อื่นๆ เช่น เป็นตัวให้สัญญาณ
แบ่งออกเป็น 4 กลุ่มตามโครงสร้างทางเคมี
ลิพิดอย่างง่าย (Simple lipid)
เอลเทอร์ของกรดไขมันและแอลกอฮอล์
ไขมันและน้ำมัน (fat and oil) กับไข (waxes)
ลิพิดประกอบ
สารประกอบระหว่างเอสเทอร์และกรดไขมันกับแอลกอฮอล์
อนุพันธ์ของลิพิด
เกิดจากการสลายตัวของลิพิดธรรมดาและลิพิดประกอบ
ซึ่งยังคงความคุณสมบัติเป็นลิพิดอยู่
ลิพิดเบ็ดเตล็ด
เป็นลิพิดที่ไม่เข้าพวกในกลุ่มทั้ง 3 ได้แก่ สเตอรอยด์ และ เทอร์พีน
แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มตามคุณสมบัติ
Neutral lipids คือลิพิดที่มีคุณสมบัติเป็นกลาง
Amphiphilic lipids คือลิพิดที่มีคุณสมบัติเป็นแอมฟิไฟด์
แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มตามการเกิดฟองสบู่
(Saponifiable lipid)
ลิพิดที่ทำปฏิกิริยากับเบสแล้วได้เกลือของกรดไขมัน
(Non-saponifiable lipid)
ลิพิดที่ทำปฏิกิริยากับเบสแล้วไม่ให้เกลือของกรดไขมัน
หน้าที่ของลิพิด
เป็นโครงสร้างที่สำคัญของเนื้อเยื่อ
เป็นแหล่งให้และสะสมพลังงาน
เป็นที่ป้องกันอวัยวะภายในต่างๆ
เป็นส่วนประกอบของผนังเซลล์ ผิวหนังและระบบประสาทของสัตว์ที่มีกระดูกสันหลัง
Fatty acid
กรดไขมันอิ่มตัว (saturated fatty acids)
หมู่แอลคิลจะมีแต่พันธะเดี่ยว
unsaturated fatty acids
หมู่แอลคิลจะมีแต่พันธะคู่อยู่ด้วย
สมบัติของกรดไขมัน
กรดไขมันไม่ละลายน้ำ
มีจุดเดือดและจุดหลอมเหลวสูงขึ้นตามจำนวนคาร์บอน
ไขมันอิ่มตัวมีจุดเดือดสูงมากกว่าไขมันไม่อิ่มตัว
