Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การส่งเสริมการขับถ่ายปัสสาวะ 🌈🌍🏥🚑, ✨🚑🏢🏥จัดทำโดย 🌈👩‍⚕️🐱🌾นางสาวพล…

- - - - 1) วัยเด็ก เด็กทารกกระเพาะปัสสาวะมีความจุน้อยการขับถ่ายปัสสาวะจึงบ่อยครั้งกว่า
        ผู้ใหญ่
      - 2) ผู้สูงอายุ จากการเปลี่ยนแปลงของร่างกายตามวัย
    - - 2) จำนวนน้ำที่ร่างกายสูญเสีย (Loss of body fluid)
        
        เช่น การสูญเสียเหงื่อ มีไข้สูง เสีย
        เลือดมาก อาเจียน ท้องเสีย
        
        มีผลต่อลักษณะ จำนวนครั้ง และปริมาณปัสสาวะเช่นเดียวกัน
      - 3) อาหารที่ร่างกายได้รับ (Food intake)
        
        อาหารที่มีความเค็มมาก (มีปริมาณโซเดียม
        สูง) ปัสสาวะจะออกน้อยลงและเข้มข้นมาก
        
        เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนจะทำให้ปัสสาวะบ่อยขึ้น
      - 1) จำนวนน้ำที่ร่างกายได้รับ (Fluid intake)
        
        ถ้าร่างกายได้รับน้ำมากจำนวนครั้งของการ
        ขับถ่ายและปริมาณปัสสาวะก็จะมาก
        
        ปัสสาวะก็จะเจือจางตามปริมาณน้ำที่ร่างกายได้รับ
    - - ยาที่ขับออกทางระบบปัสสาวะจะส่งผลให้สีของน้ำปัสสาวะ
        เปลี่ยนแปลง
      - ยาที่มีผลต่อระบบประสาทอัตโนมัติจะรบกวนการขับถ่ายปัสสาวะทำให้ปัสสาวะคั่ง
    - - ความเครียดและความวิตกกังวลกระตุ้น
        ให้อยากถ่ายปัสสาวะบ่อยขึ้น
      - ความกลัวที่รุนแรงอาจทำให้กลั้นปัสสาวะไม่ได
      - ความปวดมีผลยับยั้งการ
        ถ่ายปัสสาวะ
      - รู้สึกอยากถ่ายปัสสาวะเมื่อได้ยินคนพูดเรื่องถ่ายปัสสาวะหรือได้ยินเสียงน้ำไหล
    - - สังคมและวัฒนธรรมประเพณี
        รวมถึงการอบรมเลี้ยงดูในครอบครัวมีอิทธิพลต่อนิสัยการขับถ่ายของบุคคล
      - เช่น
        
        วัฒนธรรมที่ถือความเป็น
        ส่วนตัวสูง
        
        การขับถ่ายปัสสาวะเป็นเรื่องส่วนตัวที่ไม่ต้องการให้ใครเห็น
    - - โดยปกติผู้ชายจะใช้ท่ายืน
      - ส่วนผู้หญิงจะใช้ท่านั่ง
    - - 2) ผู้ป่วยที่คาสายสวนปัสสาวะไว้เป็นเวลานาน
        
        ทำให้กระเพาะปัสสาวะตึงตัวน้อยลงเนื่องจาก
        ปัสสาวะไหลตลอดเวลา
      - 3) สตรีในภาวะหมดประจำเดือน
        
        ฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลง ก็ทำให้กระเพาะปัสสาวะตึงตัว
        ลดลงด้วย
      - 1) การออกกำลังกายสม่ำเสมอ
        
        ทำให้การเผาผลาญอาหารเพิ่มขึ้น ทำให้มีการผลิตปัสสาวะ
        มากขึ้นและถ่ายปัสสาวะบ่อยขึ้น และกล้ามเนื้อหูรูดทำหน้าที่ได้ดี
      - 4) ผู้ที่นอนอยู่บนเตียงนาน ๆ ร่างกายไม่ได้เคลื่อนไหว
        
        มีผลทำให้ความตึงตัวของกล้ามเนื้อ
        กระเพาะปัสสาวะและกล้ามเนื้อหูรูดลดลง
        
        การควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะไม่ดีและมีปัสสาวะตกตะกอน
        ได้
    - - พยาธิสภาพของโรคหลายชนิดมีผลต่อ
        การสร้างปัสสาวะทั้งปริมาณและคุณภาพ
      - เช่น นิ่ว ความดันโลหิตสูง เบสหวาน ภาวะหัวใจล้มเหลว
      - การเปลี่ยนแปลงของอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย
        
        ในสตรีตั้งครรภ์มดลูกมีการขยายตัวขึ้นทำให้กด
        ทับกระเพาะปัสสาวะ
    - - 1) ความเครียดและความวิตกกังวลในกระบวนการรักษา
        
        ให้ร่างกายหลั่ง ADH และยังทำ
        ให้มีการเพิ่มขึ้นของ Aldosterone ท
        
        ทำให้เกิดการคั่งของโซเดียมและน้ำ
      - 2) การตรวจวินิจฉัยในระบบทางเดินปัสสาวะ
        
        การส่องกล้องเพื่อตรวจในระบบทางเดิน
        ปัสสาวะส่วนล่าง (Cystoscopy)
        
        อาจมีผลทำให้มีเลือดออกในปัสสาวะ
      - 3) การฉีดยาชาที่ไขสันหลัง
        
        ส่งผลต่อการขับถ่ายปัสสาวะของผู้ป่วย
        
        ทำให้ผู้ป่วยไม่รู้สึกอยาก
        ถ่ายปัสสาวะ การได้รับยาสลบ ยาแก้ปวดชนิดเสพติด (Narcotic analgesics)
        
        อัตราการกรองที่
        โกลเมอรูสัส (Glomerulus) ลดลง
    - - เมื่อเพื่มขึ้น จะเกิดแรงดันจะไปกระตุ้นปลายประสาทที่ผนังกระเพาะปัสสาวะบริเวณ Bladder neck
- - - - ภาวะที่มีการสลายตัวของ
        เม็ดเลือดแดงทำให้เกิด Oxyhemoglobin หรือ Methemoglobin ในปัสสาวะ
      - อาจเกิดจากการได้รับ
        เลือดผิดกลุ่ม ติดเชื้อ ไฟไหม้ น้ำร้อนลวก เม็ดเลือดแดงอายุสั้นกว่าปกติ
      - เช่น คนที่ขาดเอ็นไซม์ G6PD จะมีปัสสาวะสีโค้กหรือน้ำปลา
    - - ภาวะปัสสาวะที่มีเซลล์หนอง เม็ดเลือดขาวในน้ำ
        ปัสสาวะบางครั้ง
      - อาจพบมีแบคทีเรียร่วมด้วย
      - เห็นปัสสาวะเป็นตะกอนสีขาวคล้ายน้ำนม
      - พบในผู้ป่วย
        ที่มีการอักเสบติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
    - - ภาวะที่
        ตรวจพบบิลิรูบินในน้ำปัสสาวะ
      - bilirubin เป็น Breakdown product ของ Hemoglobin
      - ถ้าพบ Conjugated bilirubin ในปัสสาวะ แสดงว่ามีการอุดตันของทางเดินน้ำดีจาก
        การมี Hemolytic jaundice
      - ถ้าพบ Urobilirubin ในปัสสาวะแสดงว่าเซลล์ตับถูกทำลาย
    - - ภาวะที่มีก้อนนิ่วปนออกมากับน้ำปัสสาวะเนื่องจากมี
        การตกตะกอนของเกลือแร่ในร่างกาย
    - - ภาวะที่ตรวจพบคีโตนในน้ำปัสสาวะโดยคีโตนเป็น
        ผลจากการเผาผลาญไขมันให้เป็นพลังงาน แทนพลังงานที่ได้จากน้ำตาล
      - พบในผู้ป่วยเบาหวานที่ได้รับการ
        รักษาไม่ดี ควบคุมระดับน้ำตาลไม่ได้และพบในผู้ป่วยที่ขาดอาหารรุนแรง
    - - ภาวะปัสสาวะที่มีไขมันออกมาในน้ำปัสสาวะทำให้
        เห็นปัสสาวะเป็นสีขาวขุ่น
      - แยกสีขาวขุ่นจากหนองโดยการใส่อีเธอร์ลงในปัสสาวะ
        
        ใสเป็นขุ่น คือ แสดงว่าเป็นไขมัน
        
        ถ้าขุ่นเหมือนเดิม อาจแสดงว่ามีแบคทีเรีย
    - - ภาวะที่มีโปรตีนหรือ
        แอลบูมิน ในปัสสาวะมากกว่า 150 มิลลิกรัมต่อวัน
      - นทางปฏิบัติอนุโลมใช้การตรวจโปรตีนในปัสสาวะ
        ในเชิงกึ่งปริมาณวิเคราะห์ โดยใช้แผ่นทดสอบเทียบสี (Urine dipstick for protein)
      - ตรวจพบตั้งแต่ 1+
        ขึ้นไป
      - ปกติปัสสาวะจะไม่มีโปรตีนอยู่
      - ถ้ามีโปรตีนในน้ำปัสสาวะแสดงถึงภาวะไตเป็นโรค ทำ
        ให้การกรองของกรวยไตไม่ดี ซึ่งอาจเกิดจากกรวยไตอักเสบ (Glomerulonephritis)
    - - ภาวะที่มีน้ำตาลปนออกมาในน้ำปัสสาวะ
      - เนื่องจากน้ำตาล ที่ Filtrate ผ่าน Glomerulus ทั้งหมดจะมีการ
        Reabsorb กลับที่ Proximal tubules
      - น้ำตาลในกระแสเลือดสูงเกินกว่า Renal threshold (160-
        180 mg/dL)
        
        ไตจะดูดกลับได้แล้วจะพบน้ำตาลปนออกมาในน้ำปัสสาวะ
      - จะพบในผู้ป่วยเบาหวาน
    - - ภาวะที่มีเม็ดเลือดแดงปนออกมาในน้ำปัสสาวะ
        ทำให้ปัสสาวะเป็นสีแดง
        
        อาจเห็นชัดเป็นเลือดสดๆ
        
        ดูจากกล้องจุลทรรศน์พบเม็ดเลือดแดง
        
        มากกว่า 3 ตัวต่อ 1 ช่องง (RBC>3cells/HPF)
        
        มักมีสาเหตุ
        
        ไต ท่อไต กรวยไต
        กระเพาะปัสสาวะ ต่อมลูกหมาก และท่อปัสสาวะ
- - - - 1) แบบแผนการขับถ่ายปัสสาวะในคนปกติ
        
        (1) อยากถ่ายปัสสาวะเมื่อมีปริมาณปัสสาวะอยู่ในกระเพาะปัสสาวะ 100-400
        มิลลิลิตร
        
        (2) กรณีอยู่ในภาวะที่ไม่สามารถถ่ายปัสสาวะได้ทันที ต้องสามารถกลั้นได้ และเมื่อจะ
        ปัสสาวะก็สามารถปัสสาวะได้ทันที
        
        (3) เวลาที่ใช้ในการถ่ายปัสสาวะแต่ละครั้งมักไม่เกิน 30 วินาที
        
        (5) ลำปัสสาวะช่วงแรกจะพุ่งแรงและใหญ่กว่าตอนสุด
        
        (4) ตลอดการถ่ายปัสสาวะจะไม่มีอาการเจ็บปวด
        
        (6) ปัสสาวะประมาณ 4-6 ครั้งต่อวัน และปัสสาวะกลางวันบ่อยกว่ากลางคืน
        
        (9) จำนวนปัสสาวะประมาณ 250-400 มิลลิลิตรต่อครั้ง หรือไม่ควรน้อยกว่า
        30 มิลลิลิตร ใน 1 ชั่วโมง
        
        คนปกติทั่วไปร่างกายจะผลิตน้ำปัสสาวะในอัตรา 0.5-1 ml./kg./hr
        
        (8) การถ่ายปัสสาวะจะเว้นช่วงห่างประมาณ 2–4 ชั่วโมงในเวลากลางวัน 6-8 ชั่วโมง ในเวลากลางคืน
        
        (10) Residual urine ไม่ควรเกิน 50 มิลลิลิตร ในผู้ใหญ่ และไม่ควรเกิน
        100 มิลลิลิตรในผู้สูงอาย
        
        (7) มักถ่ายปัสสาวะก่อนนอน ตอนเช้าหลังตื่นนอน ก่อนหรือหลังรับประทานอาหาร
      - 2) ลักษณะของปัสสาวะที่ปกติ
        
        (1)ปริมาณปัสสาวะปกติในผู้ใหญ่ ประมาณวันละ 800–1,600 มิลลิลิตร
        
        (2)ลักษณะใส ไม่ขุ่น ไม่มีตะกอน
        
        (3)สีเหลืองจางจนถึงสีเหลืองเข้ม สีเหลืองฟางข้าว หรือสีเหลืองอำพัน
        
        (4) มีความเป็นกรดอ่อนๆ pH ประมาณ 4.6-8.0
        
        (5) มีความถ่วงจำเพาะ (Specific gravity) ประมาณ 1.015-1.025
        
        (6) เมื่อตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์ (Microscopic examination) ไม่พบ Casts,
        Bacteria, Albumin หรือน้ำตาล ไม่พบเม็ดเลือดแดง
        
        (7)ปัสสาวะใหม่มีกลิ่นแอมโมเนียอ่อนๆ ถ้าตั้งทิ้งไว้นานๆ จะได้กลิ่นแอมโมเนียที่แรง
  - - - (1) กลั้นปัสสาวะไม่อยู่โดยสิ้นเชิง (True Incontinence)
      - (2) กลั้นปัสสาวะไม่ทัน หรือ ภาวะกระเพาะปัสสาวะไวเกิน (Urge incontinence/
        Urgency/ Overactive bladder)
      - (3) ปัสสาวะเล็ด (Stress incontinence)
      - (4) ปัสสาวะท้น (Overflow incontinence)
      - (5) ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ที่เกิดจากภาวะหรือโรคอื่น ๆ(Functional Incontinence)
- - - - White Blood Cells (WBC, เม็ดเลือดขาว) 50-100 ,
        Red Blood Cells (RBC, เม็ดเลือดแดง) Negative,
        Epithelial Cells (Epi, เซลเยื่อบุทางเดินปัสสาวะ) 1-2,
        Glucose (GLU, น้ำตาลในปัสสาวะ) Negative,
        Bilirubin (BIL, น้ำดี) Negative,
        Ketones (KET, ภาวะเป็นกรดในร่างกาย) Negative,
        Specific Gravity (SG, ความถ่วงจำเพาะ) 1.020,
        Blood (BLD, เลือด) Negative,
        pH (ความเป็นกรด - ด่าง) 7.0,
        Protein (PRO, โปรตีน) Negative,
        Urobilinogen (UBG, สารที่ได้จากน้ำดี) 1.0 EU/dL,
        Nitrite (NIT, ภาวะติดเชื้อแบคทีเรีย) Negative,
        Leukocytes (LEU, เม็ดเลือดขาว) Negative,
        Color (COL, สี) Yellow Slightly Turbid
  - - - แบบแผนและลักษณะการขับถ่ายปัสสาวะปกติ จำนวนครั้งใน 24 ชั่วโมง
      - ลักษณะและสีของปัสสาวะ ปริมาณน้ำดื่มต่อวัน ยาที่รับประทานประจำ โรคประจำตัว เบาหวาน
        ความดันความเครียด กิจกรรมที่ทำประจำวัน
      - เช่น การออกกำลังกาย ลักษณะอาหารที่รับประทานประจำ
        ความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน
    - - ได้แก่ การเคาะบริเวณไต เพื่อหาตำแหน่งที่
        ปวด การคลำและเคาะกระเพาะปัสสาวะ ตรวจสีลักษณะ และความตึงตัวของผิวหนัง และภาวะบวม
  - - - ระวังอย่าดึงสายสวนขณะทำความสะอาดเพราะจะทำให้
        ท่อปัสสาวะและผนังกระเพาะปัสสาวะได้รับบาดเจ็บ
  - - - ปัสสาวะสีเหลืองใสไม่มีตะกอน
      - สัญญาณชีพปกต
      - ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        ไม่พบเชื้อ
- - - - เป็นการใส่สายสวน
        ปัสสาวะผ่านทางท่อปัสสาวะเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะ
      - เพื่อระบายน้ำปัสสาวะออกจากกระเพาะปัสสาวะ
        เมื่อกระเพาะปัสสาวะว่างไม่มีน้ำปัสสาวะไหลออกมาแล้วจะถอดสายสวนปัสสาวะออก
    - - เป็นการสอดใส่สายสวนปัสสาวะชนิด Foley catheter ผ่านทางท่อปัสสาวะเข้าสู่
        กระเพาะปัสสาวะแล้วคาสายสวนสวนปัสสาวะไว้
  - - - ชามกลมใหญ่ 1 ใบ
      - ถ้วย 2 ใบ สำหรับใส่สำลี 6-8 ก้อน และผ้าก๊อส 1-2 ผืน
      - ผ้าสี่เหลี่ยมเจาะกลาง 1 ผืน
      - Forceps 1-2 อัน
      - ถุงมือปลอดเชื้อ (บางโรงพยาบาลอาจแยกออกจากชุดสวนปัสสาวะ)
    - - (1) สายสวนปัสสาวะที่ใช้สวนเป็นครั้งคราว ควรเลือกใช้แบบ Straight catheter
      - (2) ขนาดของสายสวนปัสสาวะ วัดจากเส้นผ่าศูนย์กลางรอบนอกของสายสวน
        โดยเรียกเป็นมาตราฝรั่งเศส (French scale หรือย่อว่า Fr.)
- - - - การเก็บปัสสาวะที่ผู้ป่วย
        ถ่ายเองแต่เก็บเฉพาะช่วงกลางเพื่อส่งตรวจ
      - เก็บปัสสาวะจากสายสวนปัสสาวะ
      - การเก็บปัสสาวะ
        24 ชั่วโมง
- - - - เนื่องจากเปียกปัสสาวะ
        บ่อย ๆ
    - - เนื่องจาก มีโอกาสที่ผิวหนังบริเวณองคชาต
        จะบวม แดง และถลอก
        
        ต้องเปลี่ยนถุงยางอนามัยให้ผู้ป่วยทุกวัน ก่อนที่จะเช็ดตัวหรืออาบน้ำ แล้ว
        ใช้น้ำกับสบู่ทำความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ เช็ดให้แห้ง
        
        หลังจากที่เช็ดตัวหรืออาบน้ำเสร็จแล้ว จึงใส่
        ถุงยางอันใหม่
      - สังเกตดูพบว่าหนังหุ้มองคชาตมีรอยถลอก บวม แดง หรือมีสีเปลี่ยนไปเพราะเลือด
        ไหลเวียนไม่สะดวกจากการที่ถุงยางรัดเกินไปให้งดใส่ชั่วคราว และรายงานแพทย
      - ต้องคอย
        ดูแลให้ปัสสาวะระบายลงสู่ถุงรองรับปัสสาวะได้สะดวก
      - คอยระวังไม่ให้ถุงยางบิดเป็นเกลียว หรือ
        ท่อสายยางของถุงรองรับปัสสาวะหัก พับงอ
      - ในกรณีที่ผู้ป่วยอยู่ที่บ้าน
        
        ไม่สามารถหาซื้อถุงยางอนามัยได้ ญาติอาจใช้ถุงพลาสติกใช้แทนให้
        พอเหมาะ
        
        ขั้นตอนการเตรียมเหมือนกับถุงยางอนามัย
        
        ผนึกปากถุงพลาสติก แล้วเจาะรูกลม
        ขนาดให้องคชาติสอดเข้าไปได
        
        ตัดพลาสเตอร์ให้เป็นรูกลม รอยติดอยู่ด้านนอก
        
        นำถุงพลาสติกสวมตรง
        องคชาตแล้ว พลาสเตอร์จะได้ติดที่บริเวณผิวหนังพอด
        
        ต้องเปลี่ยนถุงพลาสติกทุกครั้งที่ถ่าย
        ปัสสาวะออกมา
- - - - เพื่อชะล้างแบคทีเรียออกจาก
        ระบบทางเดินปัสสาวะ
    - - เพื่อชะล้างแบคทีเรียออกจากท่อปัสสาวะและ
        ป้องกันจุลชีพเคลื่อนขึ้นไปยังกระเพาะปัสสาวะ
    - - เพื่อป้องกันแบคทีเรียเข้าสู่ทางเดินปัสสาวะ
    - - หลีกเลี่ยงการใช้สบู่ที่แรง การแช่ฟองสบู่
        ในอ่างอาบน้ำ ใช้แป้ง
      - เนื่องจากทำให้ระคายเคืองบริเวณรูเปิดท่อปัสสาวะ
    - - เนื่องจากผ้าฝ้ายทำให้อากาศถ่ายเท
        ได้สะดวก ช่วยลดความอับชื้นบริเวณฝีเย็บได้ดี เนื่องจากความอับชื้นทำให้แบคทีเรียเจริญเติบโตได้ดี
    - - เนื่องจากผ้าฝ้ายทำให้อากาศถ่ายเท
        ได้สะดวก ช่วยลดความอับชื้นบริเวณฝีเย็บได้ดี
    - - เพราะทำให้ระคายเคืองบริเวณรูเปิด
        ท่อปัสสาวะ
    - - โดยการรับประทานวิตามินซี
    - - สำหรับผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน
        ที่มีแนวโน้มจะติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะได้ง่าย
  - - - เช่น การใช้น้ำอุ่นราดบริเวณฝีเย็บ