Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาปฏิชีวนะ - Coggle Diagram
ยาปฏิชีวนะ
กลุ่มยาที่รบกวน metabolism ของสารที่จำเป็นต่อการดำรงชีพของเชื้อ
ข้อบ่งใช้
อาจใช้ในการรักษาอาการท้องเสียในกลุ่มนักเดินทาง
เชื้อToxoplasmosis
ใช้ป้องกัน/รักษาปอดอักเสบจากเชื้อPneumocystisในผู้ป่วยติดเชื้อ HIV
ใช้ทาเพื่อป้องกันการติดเชื้อแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก (burn) เช่น 1%silver sulfadiazine
ใช้ในการรักษาต่อมลูกหมากอักเสบ (Prostatitis)
ใช้ยา 1%silver sulfadizine และ mafenide ทาเพื่อป้องกันการติดเชื้อในแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก
ใช้ในการรักษาโรคติด เชื้อทางเดินปัสสาวะ
ผลข้างเคียง
2.ระบบโลหิต
ยาจะกดไขกระดูกทำให้เม็ดเลือดลดลง
ในผู้ป่วยที่ขาดเอนไซม์ G6-PD ควรระวังการใช้ยา เพราะ ทำให้เกิดเม็ดเลือดแดงแตกเฉียบพลันง่ายกว่าคน ปกติแม้จะใช้ในขนาดการรักษา
3.เป็นพิษต่อไต เนื่องจากยาละลายน้ำน้อยจะตกตะกอนในไต จึงเกิดอาการระคายเคือง และอุดตันท่อปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะไม่ออก ควรแนะนำให้ผู้ป่วยดื่มน้ำมากๆเพื่อป้องกันนิ่วในไต
1.ปฏิกิริยาการแพ้ยา เกิดผื่นคันและลมพิษ บางครั้งเกิดผื่นทั่วตัวยกเว้นศีรษะ ฝ่ามือ ฝ่าเท้า ถ้ามีอาการรุนแรงจะมีไข้ร่วมด้วย
เป็นพิษต่อตับ อาจทำลายเนื้อเยื่อตับ ทำให้ตับอักเสบเฉพาะที่ หรือกระจายทั่ว
อาการที่พบ : ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ไข้ ดีซ่าน ตับโต มีอาการหลังรับยา3-5วัน
กลไกการออกฤทธิ์
รบกวนMetabolismที่สำคัญในการสังเคราะห์ DNA และ RNA ของแบคทีเรียโดยยับยั้งการสังเคราะห์สารตั้งต้นในกระบวนการสังเคราะห์กรดนิวคลีอิก
ยากลุ่มนี้มีคุณสมบัติเป็นBactericidal
ข้อห้ามใช้
ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่แพ้ยากลุ่มSulfonamide อาจเกิดความผิดปกติของเลือด (Hematologic abnormalities)
3.ห้ามใช้ยาชนิดนี้กับเด็กที่มีอายุไม่ถึง 2 เดือน ในกลุ่มยาTrimethoprim, Sulfonamide และ ห้ามใช้ยากลุ่ม Clotrimazole เด็กอายุต่ำกว่า 3 ปี
1.ห้ามใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์ (3เดือนก่อนคลอด) อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดอาการทางสมองจากภาวะตัว เหลือง (kernicterus) ในทารก
4.ห้ามหยุดการใช้ยาเองแม้ว่าอาการจะดีขึ้นแล้ว เพราะการหยุดยาก่อนกำหนดอาจทำให้อาการกลับมาอีกครั้ง
คำแนะนำในการใช้ยา
2.ในกรณีที่ผู้ป่วยลืมใช้ยา ให้ใช้ทันทีที่นึกได้ หากใกล้ช่วงเวลาของการใช้ยาครั้งถัดไป ให้ข้ามไปใช้ยาตามเวลาปกติ แต่ห้ามเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า
3.เมื่อใช้ยา Clotrimazole ชนิดยาอม ควรปล่อยให้ยาละลายในปากช้า ๆ โดยทั่วไปอาจใช้เวลาประมาณ 30 นาที และไม่ควรเคี้ยวหรือกลืนยาทั้งเม็ด
1.การรับประทานยาในกลุ่มซัลฟาควรรับประทานพร้อมน้ำ 1 แก้ว หรือประมาณ 250 มิลลิลิตร โดยในระหว่างวันควรดื่มน้ำอย่างสม่ำเสมอ เนื่องจากการดื่มน้ำจะช่วยป้องกันผลข้างเคียงจากยา
4.ก่อนใช้ยา Clotrimazole ชนิดครีม โลชั่น หรือยาน้ำ ให้ทำความสะอาดบริเวณที่ต้องการรักษาให้สะอาดและแห้ง จากนั้นค่อยๆทายาลงเฉพาะบริเวณที่มีอาการให้ตัวยาซึมจนหมด และล้างมือให้สะอาดหลังจากทายาเสร็จแล้ว
กลุ่มยาที่ยับยั้งการแบ่งตัวของ DNA
ยากลุ่ม Fluoroquinolone
การนำไปใช้ทางคลินิก
ต่อมลูกหมากอักเสบ
ใช้ในการรักษาการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร
ใช้ในการรักษาการติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ
ใช้ในการรักษาการติดเชื้อระบบสืบพันธุ์
ผลข้างเคียง
Arthropathy ปวดข้อ
อาการอื่นๆที่พบ คลื่นไส้ ท้องเสีย ผื่นคัน
ผลต่อระบบประสาท อาจพบอาการปวดศีรษะ มึนงง นอนไม่หลับ ยาที่ทำให้ชักมากที่สุดคือ Ciprofloxacin > Norfloxacin > Levofloxacin
ยาระคายเคืองเส้นเลือด ทำให้เกิดการอักเสบของหลอดเลือดดำ
กลไกการออกฤทธิ์
มีฤทธิ์การยับยั้งการสร้าง DNA gyrase ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่จำเป็นสำหรับ DNA replication ของแบคทีเรีย มีคุณสมบัติเป็น Bactericidal
ข้อควรระวังและข้อห้ามใช้
ถ้าใช้ร่วมกับกลุ่มยา NSAIDs จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการชักในคนไข้ลมชัก
ถ้าใช้ยากลุ่มนี้เกินขนาดทำให้ไตวายได้ขณะใช้ยานี้ควรดื่มน้ำตามมากๆ
ถ้าใช้ร่วมกับยา Theophylline จะปลดการขับของ Theophylline ออกจากร่างกาย ทำให้ให้เพิ่มความเป็นพิษของยา
หลีกเลี่ยงการใช้ในผู้ป่วยโรคไต
ไม่ควรใช่ร่วมกับยาลดกรด ธาตุเหล็ก เพราะขัดขวางการดูดซึม
ไม่ควรให้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์หรือเด็ก
ยากลุ่ม Fluoroquinolone
Ofloxacin
Levofloxacin
Norfloxacin
Ciprofloxacin
คำแนะนำในการใช้ยา
หากพบความผิดปกติจากการใช้ยากลุ่ม Fluoroquinolones ให้รีบหยุดยาและควรแจ้งแพทย์ทันที
ผิดปกติจากการใช้ยากลุ่ม Fluoroquinolones
ปวดเมื่อย
ปวดกล้ามเนื้อ
มีผื่นขึ้น
ปวดเอ็นข้อมือข้อเท้า
ยากลุ่ม Nitronidazoles
ข้อบ่งใช้
เป็นยาฆ่าเชื้อบิดทั้งIntestine และ Extra-intestinal sites
ปัจจุบันนิยมใช้กับ Asymptomatic intestinal amoebiasis โดยอาจจะใช้ตัวเดียวหรือใช้ร่วมกับยาอื่น
ออกฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย gr-anaerobe
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ วิงเวียน
กรณีดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ระหว่างการใช้ยาอาจพบ disulfiram like reaction (หน้าแดง หัวใจเต้นเร็ว หายใจถี่ ความดันโลหิตลด)
ส่วนใหญ่มักเป็นอาการทางกระเพาะอาหาร ท้องร่วง ปวดยอดอก ปวดท้อง
กลไกการออกฤทธิ์
ยังไม่ทราบแน่ชัด
คาดว่าเกิดจากการทำลายDNAของแบคทีเรียโดยตรง
ยาจะเปลี่ยนรูปไปอยู่ในรูปที่ถูกรีดักชัน จากนั้นจะเข้าไปทำปฏิกิริยากับ DNA ของแบคทีเรีย
ส่งผลให้เกิดการทำลายโครงสร้างของ helical DNA และ สาย DNA เป็นผลทำให้เกิดการยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนและเกิดการตายของเซลล์
คำแนะนำการใช้ยา
ถ้าพบอาการแขนขาชาและแขนขาไม่มีแรง ก็ควรหยุดยาทันที
ยากลุ่ม Nitronidazoles
Metronidazole
Tinidazole
ตัวอย่างยา
ยา Metronidazole
นำมาใช้รักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียได้หลากหลายชนิด โดยเฉพาะเชื้อ Anaerobic Bacteria
ผลข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร รู้สึกน้ำลายขม รู้สึกถึงรสโลหะที่ลิ้น ปวดท้อง ท้องเสีย เดินเซ ไอ จาม หรือมีน้ำมูก ปากแห้ง ลิ้นบวม ปัสสาวะสีเข้ม