Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับออกซิเจนและการดูดเสมหะ - Coggle Diagram

- - - - การทำงานของเม็ดเลือดแดง
        
        ขนส่งก๊าซเม็ดเลือดแดง
        
        มีอายุขัยประมาณ 120 วัน
        
        มีส่วนประกอบที่เป็น Hemoglobin (ฮีโมโกลบิน)
      - ความดันออกซิเจน
        
        เกิดการขนส่งออกซิเจนสู่เนื้อเยื่อ
        
        เลือดที่ออกจากปอดมีความดันออกซิเจนในเลือดสูง
        
        เม็ดเลือดแดงจะปล่อยออกซิเจนจำนวนน้อยสู่กระแสเลือดเพื่อส่งไปหาเซลล์ต่างๆ
      - การหมุนเวียน เพื่อกำจัดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
        
        เซลล์เนื้อเยื่อขับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออก
        
        มีการขนส่งก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ กลับไปที่ปอด
        
        เพื่อทำการหายใจระบายออก
- - - - มีความหนาแน่นของอากาศลดลง
      - ออกซิเจนมีระดับต่ำกว่าปกติ
    - - ร่างกายต้องการออกซิเจนมากกว่าปกติ
      - เป็นสาเหตุทำให้เหนื่อยเร็ว และอ่อนล้า
    - - เกิดภาวะนอนไม่หลับ การหายใจถี่ขึ้น
      - ต้องการออกซิเจนมากขึ้น
    - - ร่างกายจะเสื่อมลงตามอายุที่เพิ่มขึ้น
      - ความเสื่อมเกิดขึ้นได้ทุกระบบในร่างกาย
        
        ระบบการหมุนเวียนเลือดและหัวใจ
        
        ทำให้ความสามารถในการรับออกซิเจนน้อยลง
    - - มีผลเสียต่อร่างกายในหลาย ๆ ระบบ
      - ความสามารถในการรับออกซิเจนน้อยลง
      - หลอดเลือดมีคาร์บอนไดออกไซด์มาก
    - - การดื่มในปริมาณมากเกินควรจะส่งผลให้ร่างกายเกิดผล
        เสียแบบเฉียบพลับและเรื้อรัง
      - ส่งผลต่อตับ สมอง หรือหัวใจและหลอดเลือด
- - - - อุณหภูมิร่างกาย (Temperature: T)
      - ชีพจร (Pulse: P)
      - การหายใจ (Respiration: R)
      - ความดันโลหิต (Blood pressure: BP)
    - - ระยะแรกของเซลล์พร่องออกซิเจนอย่างอ่อน
      - สังเกตพบ ผู้ป่วยมีอาการหายใจไม่สะดวก
      - หายใจลำบากเมื่อนอนราบ (Orthopnea) ต้องนั่งหายใจหลังจากนอนหลับไปแล้วระยะหนึ่งต้องลุกขึ้นมานั่งหายใจ (paroxysmal nocturnal dyspnea)
    - - ชีพจรเต้นเร็วผิดปกติ
      - ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นในระยะแรก เพื่อปรับชดเชย
      - ระยะต่อมาหัวใจเต้นผิดจังหวะ บีบตัวช้าลง เจ็บหน้าอก
      - หัวใจหยุดเต้นในระยะสุดท้าย
    - - ความรู้สึกตัวของผู้ปุวยเปลี่ยนแปลง
        กระสับกระส่าย สับสน มึนศีรษะ ปวดศีรษะ
      - เพ้อ หมดสติ หรือชัก
    - - ผิวหนังผู้ป่วยเย็น ซีด เพราะร่างกายจะตอบสนองต่อภาวะ
        พร่องออกซิเจน
      - พบอาการเขียวคล้ำ โดยเห็นชัด
        บริเวณริมฝีปาก เล็บมือเล็บเท้า และเสียชีวิตในที่สุด
    - - ประเมินและสังเกตพบมีอาการคลื่นไส้ อาเจียนในระยะแรก
  - - - ประเมินความสามารถในการแลกเปลี่ยนก๊าซ และการหายใจ
      - บอกถึงความสามารถของ Hemoglobin (ฮีโมโกลบิน) ในการจับออกซิเจนเข้าสู่เซลล์
    - - ใช้ pulseoximeter เป็นอุปกรณ์ที่วัดร้อยละ
        
        ฮีโมโกลบินที่จับกับออกซิเจน (oxyhemoglobin) ต่อปริมาณฮีโมโกลบินทั้งหมดในเลือด
      - การแปลผลต้องพิจารณาปริมาณเม็ดเลือดแดงและหรือค่าฮีโมโกลบินร่วม
    - - ค่าฮีโมโกลบินปกติในผู้หญิง
        11.5 – 16.5 gm %
      - ในผู้ชาย 13.0 - 18 gm %
      - สาเหตุของ hypoxia และหรือ hypoxemia พบความผิดปกติของระบบต่าง ๆ
        
        ระบบทางเดินหายใจ
        
        การอุดกั้น การติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจ
        
        มีพื้นที่ในการแลกเปลี่ยนก๊าซลดลง การบาดเจ็บที่ทรวงอก
        
        . ระบบหัวใจและหลอดเลือด
        
        โรคหัวใจชนิดต่าง ๆ
        
        ภาวะช็อกจากสาเหตุต่าง ๆ
        
        โรคเลือดโดยเฉพาะเม็ดเลือดแดงน้อย
        
        ภาวะโลหิตจาง
        
        ระบบเผาผลาญเมตาบอลิซึมผิดปกติต่าง ๆ
        
        ระบบประสาทส่วนกลางและส่วนปลาย
        
        ความผิดปกติของกล้ามเนื้อ
        
        การบาดเจ็บของสมอง
        และได้รับยาที่กดการหายใจ
        
        ผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดโดยเฉพาะการผ่าตัดส่วนอก
        และช่องท้อง
- - - - การอักเสบหรือการบวมบริเวณทางเดินหายใจ
      - ฝุุ่น ควัน สารเคมี อาหาร หรือน้ำที่สำลักเข้าไป
      - ความร้อน - เย็นของอากาศ จะทำให้การไอมากขึ้น
    - - ไอแห้ง ๆ ไม่มีเสมหะ
      - ไอมีเสมหะ ซึ่งเสมหะที่เป็นหนอง
    - - ประเมินประสิทธิภาพการไอ
        
        ฟังเสียงไอ
      - สังเกตและบันทึกลักษณะ เสียง ความถี่
        และระยะเวลาของการไอ
      - ถ้าไอมีเสมหะให้สังเกต บันทึกจำนวน ลักษณะ สี
        และกลิ่นของเสมหะ
      - ดูแลความสะอาดของปาก ฟัน และสิ่งแวดล้อม เพื่อช่วยกระตุ้นความอยากอาหาร
      - กระตุ้นให้ดื่มน้ำอุ่นบ่อย ๆ และปริมาณมาก
        เพื่อให้เสมหะอ่อนตัว
      - กระตุ้นให้เปลี่ยนอิริยาบถบ่อย ๆ
      - สอนการไออย่างมีประสิทธิภาพ (effective cough)
      - ดูแลให้ยาเพื่อช่วยบรรเทาอาการไอตามแผนการรักษาของแพทย์
  - - - ไอจนมีเลือดสดออกมา พบในวัณโรคปอด
      - ไอจนมีเลือดปนออกมา
        
        มีเสมหะและเลือดปนเป็นเนื้อเดียวกัน
        
        พบในโรคมะเร็งของ
        หลอดลม หรือวัณโรคปอด
      - ไอจนมีเลือดออกเป็นสาย
        
        มีเลือดเป็นสายปนกับเสมหะแต่ไม่เป็นเนื้อเดียวกัน
        
        พบในโรคหลอดลมอักเสบเฉียบพลันและเรื้อรัง
        หรือมะเร็งหลอดลม
      - ไอจนมีเสมหะสีคล้ายสนิม
        จากมีเลือดเก่า ๆ ปนออกมาด้วย
        
        พบในวัณโรคปอด
    - - อุบัติเหตุ
      - การอักเสบ ทำให้เกิดอาการไออย่างรุนแรง
      - เนื้องอก และมะเร็ง
      - ความผิดปกติของหลอดเลือดและโรคปอด
      - การพยาบาลผู้ป่วยที่มีอาการไอเป็นเลือด
    - - ให้ผู้ป่วยพักผ่อนและให้การหายใจเคลื่อนไหวน้อยที่สุด
      - ประเมินชีพจร หายใจ และความดันโลหิต
      - ถ้าเสียเลือดมาก อาจต้องให้เลือด
      - ผู้ปุวยอาจตกใจมาก ทำให้มีอาการหายใจเร็วขึ้น (hyperventilation)
        
        พยาบาลต้องคอยปลอบโยน ให้กำลังใจ
        
        ให้การดูแลจนผู้ป่วยควบคุมตนเองได
  - - - อาการสะอึกเป็นอาการปกติทั่วไป ไม่ได้เกิดจากโรค
      - สาเหตุหรือปัจจัยเสี่ยง
        
        กินอิ่มมากเกินไป
        
        ดื่มเครื่องดื่มพวกที่ทำให้เกิดแก๊ส (Carbonate)
        
        ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่จัด
      - การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของกระเพาะอาหารทันที
        
        ดื่มเครื่องดื่มเย็นจัด
        
        กินอาหารร้อนจัดเมื่อท้องว่าง
        
        กินอาหารรสจัด
      - ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด
        
        ยาเคมีบำบัดรักษาโรคมะเร็ง
    - - อาการสะอึกส่วนใหญ่เป็นอาการชั่วคราว
        โดยทั่วไปอาการสะอึกจะหายได้เอง
      - ให้ดมสารที่มีกลิ่นฉุน
        
        แอมโมเนีย
      - ให้ชิมของเปรี้ยวจัด
        
        น้ำมะนาว หรือดื่มน้ำเปล่า
      - แนะนำให้หายใจเข้าออกในถุงปิด เพื่อเพิ่มก๊าซคาร์บอนได้ออกไซด์
      - แนะนำให้กลั้นหายใจเป็นพัก ๆ
      - ใช้เทคนิคเบี่ยงเบนความสนใจ
        
        ชวนคุยในเรื่องที่สนุกตื่นเต้น
      - ดูแลความปลอดภัยจากสิ่งแวดล้อม
        
        ถือแก้วน้ำแล้วหลุดออกจากมือขณะสะอึก
        
        ขณะรับประทานอาหารอาจสำลักได้
  - - - สาเหตุเกี่ยวกับทางเดินหายใจ
        
        ทางเดินหายใจอุดกั้น หรือปอดถูกทำลาย
      - สาเหตุเกี่ยวกับหัวใจ
        
        การทำงานของหัวใจไม่ดี
        เนื่องจากกล้ามเนื้อบางส่วนของหัวใจ
      - สาเหตุเกี่ยวกับประสาท
        
        ทำให้การควบคุมการหายใจไม่ดี
        
        โรคไขสันหลังอักเสบ
    - - ดูแลให้ผู้ป่วยนอนศีรษะสูง และให้ออกซิเจนร่วมด้วย
      - ดูแลประคับประคองด้านจิตใจ
      - เตรียมอุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ สำหรับช่วยเหลือผู้ป่วยฉุกเฉิน
      - ดูแลให้ยาขยายหลอดลม หรือยาขับเสมหะ ตามแผนการรักษา
      - ดูแลให้ออกซิเจนชนิดละอองฝอย (nebulizer) เพื่อให้หายใจสะดวก
      - ฝึกให้ผู้ป่วยหายใจและการไออย่างมีประสิทธิภาพ
  - - - สังเกตอาการ
        
        ถ้าผู้ป่วยมีอาการเจ็บปวดที่เยื่อหุ้มปอด
        
        ควรแนะนำให้นอนตะแคงทับด้านที่เป็น
      - ประเมินหาสาเหตุของอาการ
        
        อาการเจ็บหน้าอกเกิดจากหัวใจหรือ ปอด
      - จัดเตรีมอุปกรณ์การให้ออกซิเจนและพิจารณาให้ออกซิเจนแก่ผู้ป่วย
- - - - มีภาวะPaO2 < 60 mmHg
      - aO2 < 90 % เมื่อ
        หายใจเข้าในบรรยากาศปกติ
    - - ผู้ป่วยหลังโดนไฟไหม้
    - - หลังการดมยาสลบ
      - การทำผ่าตัดใหญ่
  - - - ตรวจวัดสัญญาณชีพ ดูลักษณะ และอัตราเร็วของการหายใจ ความดันโลหิตและชีพจร
      - ความผิดปกติของสีผิว ดูลักษณะบริเวณริมฝีปาก เล็บมือ เล็บเท้า ผิวหนัง
      - ระดับความรู้สึกตัว
      - วัดปริมาตรหายใจเข้า-ออกต่อครั้ง (Tridal Volume)
      - ติดตามผลค่าก๊าซให้ออกซิเจน (Blood gas)
    - - ตรวจดูสายยาง ให้อยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้อง
      - ขวดทำความชื้นมีน้ำอยู่พอเหมาะไม่มากหรือน้อยจนเกินไป
      - ขวดทำความชื้นมีน้ำอยู่พอเหมาะไม่มากหรือน้อยจนเกินไป
      - ถ้าเป็นออกซิเจนถัง จะต้องให้มีออกซิเจนอยู่เสมอ
      - เปลี่ยนและนำอุปกรณ์การใช้ออกซิเจน ไปทำความสะอาดและทำให้ปลอดเชื้อ
      - ถ้าให้ออกซิเจนจากระบบ pipeline ที่มีรูเปิด (outlet) สำหรับเสียบ flow meter จะต้องดูให้ flow meter เสียบเข้าที
    - - การจัดท่านอน ท่านั่ง ให้ผู้ป่วยรู้สึกสบาย และปอดขยายได้เต็มที่โดยให้อยู่ในท่าศีรษะสูง
      - ดูดเสมหะที่ค้างตามท่าทางเดินหายใจเป็นระยะๆ เพื่อป้องกันการอุดตัน
      - สอนการไออย่างถูกวิธี เพื่อให้ระบายเสมหะออกมาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
      - กระตุ้นให้ได้รับน้ำอย่างเพียงพอ เพื่อให้น้ำช่วยละลายเสมหะให้ขับออกได้ง่าย
    - - ให้จิบน้ำบ่อยๆ
      - ถ้าเจ็บคอ ให้ล้างปากด้วยน้ำยา หรือบ้วนด้วยน้ำสะอาดบ่อยๆ
      - ทาริมฝีปากด้วย กลีเซอรีน บอแรกซ์
      - ทำความสะอาดช่องจมูก
      - ดูแลความสะอาดบริเวณหน้า
    - - บอกประโยชน์ของการได้รับออกซิเจน
      - พยาบาลควรมีความชำนาญในการใช้เครื่องมือ
      - แนะนำ อธิบายให้ผู้ป่วยรู้จักเครื่องมือต่างๆได้ง่าย
      - ดูแลควบคุมอัตราการไหของออกซิเจนให้เพียงพอ
        ไม่ให้ผู้ป่วยอึดอัด
      - สนใจ รับฟังความต้องการของผู้ปุวยอย่างจิงจัง
      - ให้เวลาผู้ป่วยในการพูดคุย สัมผัสผู้ป่วยบ้างและรีบไปดูแลทันทีเมื่อผู้ป่วยขอความช่วยเหลือ
- - - - การให้ออกซิเจนชนิดเขี้ยว (nasal cannula)
        หรือ nasal prongs
      - การให้ออกซิเจนทางหน้ากาก (mask)
        
        Simple mask เป็นชนิดที่ให้ออกซิเจนความเข้มข้นร้อยละ 40-50
        
        Reservoir bag (partial rebreathing mask) ให้ความเข้มข้นสูงกว่าร้อยละ 60–90
        
        Non rebreathing mask ลักษณะคล้าย partial rebreathing ยกเว้นรูระบายอากาศส่วนหน้ากากลักษณะเป็นลิ้นไหลทางเดียว (unidirectional valve)
    - - การให้ออกซิเจนชนิดT- piece เป็นอุปกรณ์ให้ออกซิเจนผู้ป่วยที่มีท่อทางเดินหายใจ
      - การให้ออกซิเจนทางท่อหลอดลม (tracheostomy collar) เป็นอุปกรณ์คล้ายหน้ากากคล้องไว้กับคอ ครอบบนท่อเจาะหลอดลมคอ
      - การให้ออกซิเจนชนิด croupette tent เป็นอุปกรณ์ให้ออกซิเจนที่ครอบตัวผู้ป่วยลักษณะคล้ายเต็นท์
      - การให้ออกซิเจนชนิด hood หรือ oxygen box เป็นอุปกรณ์ใช้ครอบศีรษะและไหล่ผู้ป่วยเด็ก
      - การให้ออกซิเจนทางท่อช่วยหายใจ(endotrachealtube: ET) เป็นท่อช่วยหายใจซึ่งแพทย์จะใส่ท่อนี้เข้าไปในหลอดลมของผู้ป่วย
  - - - ให้ความชื้นในส่วนต้นของทางเดินหายใจ 30 – 40 %
    - - ให้ความชื้นในทางเดินหายใจที่อยู่ลึกเหมาะกับผู้ป่วยที่มีเสมหะเหนียว
  - - - อากาศ หรือน้ำ (decompression sickness)
      - โรคแผลเรื้อรัง (chronic wounds)
        
        แผลเบาหวาน (diabetic ulcers)
        
        แผลจากการกดทับ (pressure ulcers)
        
        แผลจากการไหลเวียนหลอดเลือดดำ
        หรือหลอดเลือดแดงไม่ดี (ischemic ulcers)
- - - - ควรจัดอยู่ในท่าศีรษะสูง (high fowler’s position)
      - ท่านี้จะช่วยให้หายใจสะดวกขึ้น
      - กระบังลมจะหย่อนลง ทฎให้ปอดขยายตัวเต็มที่
    - - ควรจัดท่า orthopnea position เป็นท่าศีรษะสูง
      - ต้องอยู่ในท่านั่งหรือฟุบหลับบนเก้าอี้
      - ใช้หมอน 3 – 4 ใบ วางซ้อนกันและตัวผู้ป่วยฟุบพาดโต๊ะ
  - - - ตรวจดูให้แน่ใจว่าจมูก หลอดลม ไม่มีน้ำมูก หรือเสมหะ และไม่มีอาการบวมคั่ง
      - ช่วยเหลือผู้ป่วยจัดท่าให้อยู่ในท่าที่สบาย
      - สอนผู้ป่วยให้หายใจเข้าลึกๆ ทางจมูก (ปิดปากให้สนิท)
      - แนะนำให้ผู้ป่วยหยุดหายใจช้าๆ หลังหายใจเข้าลึกเต็มที่แล้วเป่าลมออกทางปากช้า ๆ
      - กระตุ้นให้ผู้ป่วยหดเกร็งกล้ามเนื้อหน้าท้องไล่อากาศออกจากปอดให้มากที่สุด
      - อธิบายให้ผู้ป่วยเป่าลมออกทางปากช้า ๆ ประมาณ 2 – 3 เท่า ของระบบการหายใจเข้า
      - หลังจากฝึกปฏิบัติจนชำนาญแล้ว อาจใช้ของหนักประมาณ 5 ปอนด์ วางบนหน้าท้อง
      - ให้ผู้ป่วยฝึกหายใจโดยใช้กล้ามเนื้อหน้าท้องหรือกระบังลมหายใจครั้งละ 10 – 20 นาที ทุกชั่วโมง จนเกิดความเคยชิน
    - - ช่วยเหลือผู้ป่วยจัดท่าให้อยู่ในท่าที่สบาย
      - แนะนำผู้ป่วยให้หายใจเข้าลึกๆ ทางจมูก (ปิดปากให้สนิท)
      - แนะนำผู้ป่วยให้หายใจออกทางปากช้า ๆ โดยการห่อปาก
      - อธิบายให้ผู้ป่วยตั้งใจเป่าลมออกทางปากช้า ๆ
      - ใช้วิธีการหายใจ เมื่อผู้ป่วยมีการหายใจสั้น และฝึกการหายใจ 5-10 นาที วันละ 4 ครั้ง
      - เนื่องจากหายใจลำบาก ถ้าผู้ป่วยฝึกปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง จะช่วยลดความวิตกกังวลของผู้ป่วย
    - - จัดท่าให้ผู้ป่วยหายใจเข้าลึก ๆ และไอได้สะดวก
      - รวบตรึงบริเวณผ่าตัดด้วยหมอน โดยใช้มือกอดหมอน
      - แนะนำให้ผู้ป่วยหายใจเข้าลึก ๆ อย่างช้า ๆ ในกรณีผู้ป่วยหลังการผ่าตัด
      - แนะนำผู้ป่วยให้กลั้นหายใจและไอออกแรงๆ
      - เตรียมกระดาษเยื่อและชามรูปไต หรือกระโถนให้ผู้ป่วย
  - - - ทำการดูดเสมหะออก
      - จัดท่านอนให้เหมาะสม กระตุ้นให้เปลี่ยนท่านอนบ่อยๆ
      - กระตุ้นให้ไอบ่อย ๆ และให้ดื่มน้ำมาก ๆ
      - การทำ postural drainage เป็นการจัดท่าเพื่อช่วยระบายเสมหะที่ค้างอยู่
    - - จัดท่านอนศีรษะสูง
      - กระตุ้นให้ผู้ป่วยหายใจลึก ๆ บ่อยๆ
      - จัดให้มีการออกกำลังกายตามความสามารถของผู้ป่วย
      - ป้องกันอาการท้องอืดที่อาจเกิดขึ้น
      - ใส่เสื้อผ้าที่สวมสบายให้แก่ผู้ป่วย
    - - ให้ออกซิเจนชนิดเขี้ยว (nasal cannula)
      - ทางหน้ากาก (oxygen mask) หรือทางเต้นท์ (oxygen tents)
      - ต้องควบคุมให้อัตราความเข้มข้นต่ำ
    - - เครื่องดูดเสมหะชนิดเคลื่อนที่ (mobile suction)
      - ชนิดติดฝาผนัง (wall suction)
      - การดูดเสมหะทางจมูก (Nasopharygeal) หรือปาก (oropharyngeal suction)
      - การดูดเสมหะทางท่อช่วยหายใจ (Endotracheal)หรือทางท่อหลอดคอ (tracheostomy suction)
  - - - ได้เสมหะแล้วบ้วนลงภาชนะสะอาดชนิดมีฝาปิด
      - ควรตรวจดูให้แน่ใจว่าเป็นเสมหะไม่ใช่น้ำลาย
      - มีลักษณะเป็นเมือก เหนียว ขุ่นข้น มีสีเหลือง สีเขียว
        หรือสีแดงปน
    - - เพื่อต้องการทราบว่าผู้ป่วยติดเชื้อชนิดใด
      - ปฏิกิริยาต่อยาปฏิชีวนะ
      - ได้เสมหะแล้วบ้วนลงภาชนะสะอาดปราศจากเชื้อชนิดมีฝาปิด
- - - - ประเมินผลลัพธ์การพยาบาล
      - ประเมินผลกิจกรรมการพยาบาล
      - ประเมินผลคุณภาพการบริการ