Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 6 ยาแก้ปวด ลดไข้ และยาต้านการอักเสบ ( Analgesic,antipyretic and …

- - - - ลดการหลั่งกรดในกระเพาะอาหารได้อย่างสมบูรณ์ - ผลจะยังอยู่ต่ออีก 4-5 วันหลังหยุดยา
      - ยาในกลุ่มนีต้้องทานก่อนอาหาร เนื่องจากยาไม่ทนต่อกรด จึงทา อยู่ในรูป enteric coat
      - รักษาแผลในกระเพาะอาหาร และลำไส้เลก็ส่วนต้น ,รักษา GERD ในรายทรีุ่นแรง หรือรายที่ใช้ H2 block ไม่ได้ผล โดยอาจให้ร่วม H2 block ,ใช้ในการป้องกนัการเกิดแผลในทางเดินอาหารจาก NSAIDs
    - - g. QID ให้ก่อนอาหาร 1 ชม. และก่อนนอน ยาต้องอยู่ใน pH ที่เป็นกรด จึงจะให้ผลการรักษา ดังน้ัน ห้ามให้พร้อมกบั Antacid หรือให้ห่างกัน 30 นาที
      - D/I : ขัดขวางการดูดซึมของยาต่างๆ
      - เมื่อยาอยู่ในสภาวะท ี่pH ต่ำกว่า 4 ยาจะมีลักษณะเป็น polymer เหนียวปกคลุมแผล
    - - มักใช้ยานี้ก่อนนอน เนื่องจากการลดการหลั่งกรดขณะนอนหลับจะช่วยให้แผลหายได้เร็วขนึ้
      - ADR - ปวดศีรษะ สับสน - ผื่นคัน - เต้านมโตในผู้ชาย น้ำนมไหล
      - MOA : ปิดกันตัวรับ H2 ทำให้ histamine ออกฤทธ์ิได้น้อยลง , ตัวรับ H2 พบที่ parietal cell ของกระเพาะอาหาร หัวใจ ,ยับยั้งการหลั่งกรดได้ทั้งในขณะท้องว่าง ขณะที่มีอาหาร และช่วงกลางคืน
    - - ส่วนผสมของสมุนไพร กระวานเทศ ขิง พริก ซึ่งมฤีทธ์ิในการกระตุ้นการ เคลื่อนไหวของทางเดินอาหาร ช่วยย่อยและช่วยขับลม
      - ยาสมุนไพร : ขมนิ้ชัน
      - reduce surface tension ของฟองแก๊สในทางเดินอาหาร
      - โรคที่เกิดจากภาวะกรดเกิน
        
        โรคกระเพาะอาหาร
        
        โรคกรดไหลย้อน
        
        ภาวะไม่สบายในท้อง
        
        โรคลา ไส้แปรปรวน
    - - บรรเทาอาการปวดแสบท้อง จาก GU / DU บรรเทาอาการเจ็บแสบยอดอก heart burn ใน GERD
      - ยาเตรียมที่มี simethicone หรือ alginate ผสม จะสามารถลดการไหลกลับ ของน้ำ ย่อยได้
      - Precaution : ระวังการใช้ในผู้ป่วยโรคไต : ระวังการใช้ NaHCO3 ในผู้ป่วยโรคหัวใจและ Hypertention
    - - เพิ่มการหดตัวของกระเพาะอาหาร หลอดอาหาร และหูรูดบริเวณหลอด อาหารส่วนล่าง ทำให้ gastric emptying เร็วขึ้น ลดการไหลย้อนกลับของ อาหารและน้ำ
      - HA, dizziness, insomnia, : gynecomastia, serum prolactin increase : hot flash, menstrual irregularity
      - คือยาที่มีผลต่อการเคลื่อนไหวของทางเดินอาหารส่วนบน ทำให้ gastric emptying time เร็วนึ้
  - - - Lifestyle factor : Low fiber, ดื่มน้ำน้อย, ไม่ออกกำลังกาย อั้น อุจจาระบ่อย,ใช้ยาถ่ายต่อเนื่อง
      - สตรีมีครรภ์ ผู้สูงอายุ
      - Metabolic and Endocrine disorder เช่น DM, Hypothyroid
  - - - ท้องเสียแบบไม่ติดเชื้อ
        
        สาเหตุ Lactose Intolerance ขาดเอนไซม์แลคเตสที่ทำหน้าที่ย้อยน้ำตาลในนม อาการเกดิหลังดื่มนมสดประมาณ 1 – 2 ชม. คือ ปวดแบบบิดๆ และมี อาการท้องร่วง 1 – 2 คร้ังแล้วค่อยหายไป
        
        เป็น Opioid derivative ออกฤทธ์ิยับยั้งการเกิด peristalsis (Anti-motility) ทำให้เกิดการหยุดถ่าย
        
        ห้ามใช้เด็กและคนชรา 2. หากใช้ยานี้เกิน 48 ชั่วโมงแล้วอาการไม่ดีขึ้นให้หยุดยาและ ปรึกษาแพทย์
        
        ยาที่ใช้ในการดูดซับ เช่น Kaolin, Activated charcoal ช่วยดูดซับ enterotoxin ไม่ให้เชื้อสัมผัสกับเซลล์ลำไส้มากขึ้น
      - ท้องเสียแบบติดเชื้อ
        
        กลุ่มอาการอาเจียนเด่น
        
        อาหารเป็นพิษ สาเหตุเกิดจากการกิน endotoxin ของเชื้อเข้าไป อาการ: คลื่นไส้อาเจียนรุนแรง ปวดท้อง ไม่มีไข้ ต่อมามีอาการ ท้องเสียถ่ายเป็นน้ำ การรักษาแบบ Supportive Treatment
        
        Viral gastroenteritisพบบ่อยในคนทุกวัย ส่วนมากจะมีอาการไม่รุนแรงและหายได้เอง อาการ: ปวดท้องและอาเจียนน ามาก่อน ต่อมาถ่ายเป็นน้ำ มักมีไข้สูง การรักษาแบบ Supportive Treatment
        
        กลุ่มอาการอุจจาระเด่น
        
        ORS ผงน้ำตาลเกลือแร่ 1 ซองละลายน้ำสะอาด 1 แก้ว (250 cc) ใช้ไม่เกินวันละ 4 ซอง ยาที่ละลายน้ำไว้เกิน 24 ชั่วโมงไม่ควรใช้
        
        Precautions : ผู้ทเี่ป็นโรคหัวใจหรือโรคไต
        
        ส่วนใหญ่พบว่า เกิดจากแบคทีเรีย E.coli อาการ: อาการจะถ่ายเป็นน้ำมาก ปวดเกร็งท้อง (90%) ไข้ คลื่นไส้ (10%)
- - - - ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด โดยไป หยุดยั้งการสร้างสารที่เป็นสื่อกลางในการกระตุ้นให้เกิดการอักเสบ ตัวที่ สำคัญคือ พรอสตาแกลนดิน (Prostaglandin)
      - ชนิดของยา NSAID
        
        Nonselective NSAIDs หมายถึงยาจะยับยั้ง enZymes ทั้งชนิด COX-1 and COX-2 enzymes
        
        Selective NSAIDs ยากลุ่มนี้จะเลือกยับยั้งเฉพาะชนิด COX-2 enzymes ดังนั้นจะ ระคายกระเพาะน้อยกว่ายาในกลุ่มแรก ดังนั้นผู้ป่วยซึ่งมีประวัติโรคกระเพาะควรจะ ได้รับยาในกลุ่มนี้
      - ยาต้านการอักเสบชนิดที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ แก้ปวดได้ดี โดยเฉพาะ อาการปวดจากการอักเสบ
      - โรคที่นิยมรักษาด้วย NSAID
        
        โรคข้ออักเสบรูห์มาตอยด โรคข้อเสื่อม โรคไขสันหลังอักเสบ โรคเก๊าท์
      - อาการข้างเคียงของ NSAID
        
        อาการข้างเคียงที่เกิดกับกระเพาะอาหารและลา ไส้ อาการที่ปรากฏ จะ มีตั้งแต่ ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน แสบท้อง อาหารไม่ย่อย จนถึงแผล ในกระเพาะอาหาร และล าไส้ บางรายอาจพบอาการท้องผกู หรือ ท้องเสียได้
    - - อะเซตามีโนเฟน (acetaminophen) มีฤทธิ์บรรเทาอาการยาแก้ปวด และลดไข้ อาการปวดศีรษะ และ อาการปวดเมื่อย และรักษาให้กายจากโรคหวัดและไข้หวัด
      - ใช้แก้ปวดลดไข้เหมือนแอสไพริน แต่ไม่มีฤทธิ์ในการลดการอักเสบ และไม่ ค่อยแพ้ จึงเหมาะที่จะใช้แก้ปวดลดไข้แทนแอสไพริน
    - - กลไกการออกฤทธิ์การยับยั้งเอนไซม์ในร่างกายที่ทา ให้ เกิดสารอักเสบ ซึ่งมีชื่อว่า cyclooxygenase: COX
      - ผลไม่พึงประสงค์ สามารถท าให้เกิดอาการ คลื่นไส้ รู้สึกไม่สบายในระบบทางเดินอาหาร เลือดออกใน ทางเดินอาหารเกิดภาวะกรดไหลย้อน อาหารไม่ย่อย เบื่ออาหาร
      - ข้อควรระวังในการใช้ยาแอสไพริน การเกิดภาวะเลือดออกในเนอื้เยื่อ/อวยัวะต่างๆ ห้ามใช้ยากับหญิงตั้งครรภ์และหญิงที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ห้ามใช้ยากับผู้ที่ป่วยที่เป็นแผลในกระเพาะอาหารและล าไส้ ระวังการใช้ยากับผู้ที่มีภาวะเกล็ดเลือดต่ำ ระวังการใช้ยากับผู้ป่วยด้วยโรคตับ
    - - ยาที่ใช้ลดไข้ แก้ตัวร้อน และแก้ ปวดได้ผลดี มีประโยชน์มาก ในกรณีที่ต้องการควบคุมระดับไข้ของเด็กในระหว่างตอนกลางคืน ทำให้ไม่ จำเป็นต้องปลุกเด็กลุกขึ้นมากินยาอีกครั้งในกลางดึก ถ้ามีการใช้ติดต่อกันในช่วงระยะเวลาสั้นๆ ถือว่าปลอดภัย และไม่แนะนำให้ ใช้ติดต่อกันนานๆ
      - ข้อควรระวังในการใช้ ยา
        
        ทำให้กระเพาะอักเสบ ,ไตทำงานลดลง , เลือดออกง่ายเนื่องจากต้านการแข้งตัวของเลือด ,ต้องระมัดระวังในรายที่มีอาการขาดน้ำเพราะ ส่งผลให้ไตวายได้
    - - ยากลุ่มสเตียรอยด์
        
        :star:Hydrocortisone , Prednisolone ,Triamcinolone
        
        :star:Fluocinolone, Betamethasone ,Clobetasol
        
        :star:Desoximetasone, Prednicarbate, Mometasone
        
        :star:Beclomethasone, Budesonide ,Dexamethasone
      - ประโยชน์
        
        ทดแทนภาวะขาดฮอร์โมนจากต่อมหมวกไต หัวใจอักเสบรูมาติก โรคไต บางชนิด เช่น Glomerulonephritis ภาวะแคลเซียมในเลือดสูง โรคโลหิตจาง Immunohemolytic anemia การปลูกถ่ายอวัยวะ เพื่อให้เกิดการยอมรับอวัยวะผู้อื่นดีขึ้น
      - สเตียรอยด์ที่ถูกสร้างขึ้น มีหลักๆ 2 ชนิด Cortisol และ Aldosterone
        
        Cortisol หลั่งออกซึ่ง จะมากหรือน้อยต่างกันตามช่วงเวลา โดยจะถูกสร้างสงูสุดตอนตื่น นอน และต่ำสุดตอนหลับ เรียกว่า “Diurnal Pattern”
        
        ้เมื่อออกกำลังกาย ภาวะที่ร่างกายมีความเครียด วิตก กังวล ซึมเศร้า มีบาดแผล ได้รับการผ่าตัด ภาวะน้ำตาลในเลอืด ต่ำ ร่างกายจะหลั่ง Cortisol
      - โทษ
        
        วามดันในลูกตาเพิ่มทำให้เป็นต้อหิน เลนส์กระจกตาขุ่น เกิดต้อกระจก ภาวะไขมันในเลือดสูง ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ทางเดินอาหารระคายเคือง เกิดแผลใน กระเพาะอาหาร กล้ามเนื้ออ่อนแรง ผิวหนังบาง เกิดภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ ภาวะกระดูก พรุน (Osteoporosis)
  - - - • Respiratory depression • Hypotension, orthostatic hypotension • Constipation, nausea, vomiting • Urinary retention • Confusion • Rash
    - - • Drug abuse • Psychological dependence • Physical dependence • Addiction
    - - Fentanyl
        
        ใช้ในการแก้ปวดรุนแรง หรือใช้ในการป้องกันภาวะเจ็บเค้นหน้าอก ออกฤทธิ์โดยจับกับ mu () receptors เป็นหลัก ที่ บริเวณสมองและไขสันหลัง ทำให้มีผลบรรเทาอาการปวดได้
        
        รูปแบบของยาเป็นแผ่นแปะหน้าอก ขนาด 2.5 , 5 และ 10 mg แบบยา ฉีดเป็นขนาด 0.05 mg/ml การเก็บรักษายาแผ่นแปะ ให้เก็บในตู้เย็น 28 องศาเซลเซียส ยาฉีดเก็บที่อุณหภูมิห้อง
        
        ใช้บรรเทาอาการปวดปานกลางถึงรุนแรง ใช้ร่วมกับยาระงับความรู้สึกเพื่อการผ่าตัด ใช้บรรเทาอาการปวดหลังผ่าตัด
      - Methadone
        
        กลุ่ม opioid agonist บริเวณสมองและไขสันหลัง มีผล บรรเทาอาการปวด และ ทำให้เกิดอารมณ์เคลิ้มสุขได้
        
        ใช้รักษาอาการขาดยา หรือ สำหรับการให้ methadone ระยะยาว ใน ผู้ป่วยเสพติดยาประเภทฝิ่น มีฤทธิ์แก้ปวดได้เท่ากับมอร์ฟีนแต่ฤทธอิ์ยู่ได้นานกว่า
      - Morphine sulfate
        
        ใช้ในการแก้ปวดชนิดรุนแรง ระวังการใช้ในผู้ป่วยโรคหอบหืด ความดันในสมองสูง
        
        ยารับประทาน (เม็ด สารละลาย ยาอมใต้ลิ้น), ยาฉีดIM, ยาฉีด IV, ยาฉีดเขาทางepidural
        
        การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับยา มอร์ฟีน หากยามีการเปลี่ยนสีหรือมีการตกตะกอนห้ามใช้ยา ระวังเรื่องอาการไม่สุขสบายจากการท้องผูก การให้ยาทาง NG tube ต้องให้ในรูปของยาน้ำ
      - Pethidine
        
        ใช้ยา Naloxone ในการแก้พิษ ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์ เนื่องจากยาสามารถผ่านรกและส่งผลต่อการ หายใจ และกดประสาทของทารกได้
        
        ขนาดยา 50 mg/ml ในการฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ต้องทำการเจือจาง ยาก่อนและ push ช้าๆ
    - - Codeine sulfate
        
        มีฤทธิ์แก้ปวดน้อยกว่า morphine มักใช้ codeine ในการแก้ไอมากกว่า
        
        บรรเทาอาการปวดเล็กน้อยถึงปวดรนุแรง ผู้ใหญ่ : 1 - 2 เม็ด ทุก 4 ชั่วโมง ขนาดยาสูงสุดที่ได้รับใน 1 วัน
      - Tramadol
        
        ยาระงับปวดที่มีฤทธิ์ค่อนข้างอ่อน ออกฤทธิ์ 2 แบบ คือ กระตุ้น mu (μ)-receptor แบบ weak agonist และป้องกันการ reuptake ของ serotonin และ norepinephrine เข้าสู่ปลายประสาท
        
        เป็น opioid สังเคราะห์มีฤทธิ์ระงับปวด ชนิดฉีดมีความแรงเท่ากับ pethidine ใช้ในการระงับอาการปวดน้อยถึงปานกลาง
        
        ผลข้างเคียง : คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ ท้องผูกแต่น้อยกว่า opioid ชนิดอื่น