Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การดูแลผู้ป่วยที่ได้รับออกซิเจนและการดูดเสมหะ - Coggle Diagram

- - - - การขนส่งคาร์บอนไดออกไซด์โดย hemoglobin ในเม็ดเลือดแดง
      - คาร์บอนไดออกไซด์ไปรวมกับน้ำ เพื่อเกิดสารประกอบ กรดคาร์บอนิก และแตกตัวเป็นไฮโดรเจนไออน (H+) กับไบคาร์บอเนต (HCO3)
    - - มีหน้าที่ขนส่งก๊าซ เม็ดเลือดแดง มีอายุขัยประมาณ120 วันร่างกายเรามีการทำลายและการ สร้างเม็ดเลือดใหม่ตลอดเวลา
- - - - ชีพจร
      - การหายใจ
      - อุณหภูมิร่างกาย
      - ความดันโลหิต
    - - ระบบทางเดินหายใจ ผู้ป่วยมีอาการ หายใจไม่สะดวก หายใจลำบากเมื่อนอนราบ ต้องนั่งหายใจหลังจากนอนหลับไปแล้วระยะหนึ่ง ต้องลุกขึ้นมานั่งหายใจ มีอาการกระสับกระส่าย
      - ระบบหัวใจและหลอดเลือด ชีพจรเต้นเร็วผิดปกติ ความดันโลหิตเพิ่มขึ้น
      - ระบบประสาทส่วนกลาง ความรู้สึกตัวของผู้ป่วยเปลี่ยนแปลง กระสับกระส่าย สับสน มึนศีรษะ ปวดศีรษะ (เนื่องจากหลอดเลือดสมองขยายตัว) เพ้อ หมดสติ หรือชัก
      - ระบบผิวหนัง ผิวหนังผู้ป่วยเย็น ซีด เพราะร่างกายจะตอบสนองต่อภาวะ พร่องออกซิเจน
      - ระบบทางเดินอาหาร มีอาการคลื่นไส้ อาเจียนในระยะแรก
- - - - การอักเสบหรือการบวมบริเวณทางเดินหายใจ มีอาการไอน้อยกว่า 2 สัปดาห์ อาจเกิดจากไข้หวัด การติดเชื้อของทางเดินหายใจส่วนบนและส่วนล่าง
      - ฝุ่น ควัน สารเคมี อาหาร หรือน้ำที่สำลักเข้าไป
      - ความร้อน - เย็นของอากาศ จะทำให้การไอมากขึ้น
    - - ไอแห้ง ๆ ไม่มีเสมหะ
      - ไอมีเสมหะ ซึ่งเสมหะที่เป็นหนองมักเกิดจากการติดเชื้อในทางเดินลมหายใจ
    - - ประเมินประสิทธิภาพการไอ ลักษณะไอแห้ง ๆ หรือไอแบบมีเสมหะโดยการฟังเสียงไอ
      - สังเกตและบันทึกลักษณะ เสียง ความถี่ และระยะเวลาของการไอ
      - ถ้าไอมีเสมหะให้สังเกต บันทึกจำนวน ลักษณะสี และกลิ่นของเสมหะด้วย
      - ดูแลความสะอาดของปาก ฟัน
      - กระตุ้นให้ดื่มน้าอุ่นบ่อย ๆ และปริมาณมาก เพื่อให้เสมหะอ่อนตัว
      - กระตุ้นให้เปลี่ยนอิริยาบถบ่อย ๆ เพื่อให้เสมหะที่ค้างในปอดเคลื่อนออกมาได้ง่าย
      - สอนการไออย่างมีประสิทธิภาพ (effective cough)
      - ดูแลให้ยาเพื่อช่วยบรรเทาอาการไอตามแผนการรักษาของแพทย์
  - - - ไอจนมีเลือดสดออกมา พบในวัณโรคปอด
      - ไอจนมีเลือดปนออกมา
      - ไอจนมีเลือดออกเป็นสาย มีเลือดเป็นสายปนกับเสมหะแต่ไม่เป็นเนื้อเดียวกัน
      - ไอจนมีเสมหะสีคล้ายสนิม จากมีเลือดเก่า ๆ ปนออกมาด้วย พบในวัณโรคปอด
    - - อุบัติเหตุ
      - การอักเสบ
      - เนื้องอก และมะเร็ง
      - ความผิดปกติของหลอดเลือดและโรคปอดต่าง ๆ
    - - ประเมินชีพจร หายใจ และความดันโลหิต
      - ถ้าเสียเลือดมาก อาจต้องให้เลือด
      - ให้ผู้ป่วยพักผ่อนและให้การหายใจเคลื่อนไหวน้อยที่สุด
      - ผู้ป่วยอาจตกใจมาก ทาให้มีอาการหายใจเร็วขึ้น
  - - - ไม่ได้เกิดจากโรค โดยมีสาเหตุหรือปัจจัยเสี่ยงที่พบ บ่อย เช่น กินอิ่มมากเกินไป ดื่มเครื่องดื่มพวกที่ทำให้เกิดแก๊ส ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ สูบบุหรี่จัด
    - - ให้ดมสารที่มีกลิ่นฉุน เช่น แอมโมเนีย
      - ให้ชิมของเปรี้ยวจัด
      - แนะนำให้หายใจเข้าออกในถุงปิด เพื่อเพิ่มก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
      - แนะนำให้กลั้นหายใจเป็นพัก ๆ
      - ใช้เทคนิคเบี่ยงเบนความสนใจ
      - ดูแลความปลอดภัยจากสิ่งแวดล้อม เช่น ถือแก้วน้าแล้วหลุดออกจากมือขณะสะอึก
  - - - สาเหตุเกี่ยวกับทางเดินหายใจ
      - สาเหตุเกี่ยวกับหัวใจ
      - สาเหตุเกี่ยวกับประสาท ทำให้การควบคุมการหายใจไม่ดี
    - - ดูแลให้ผู้ป่วยนอนศีรษะสูง และให้ออกซิเจนร่วมด้วย
      - ดูแลประคับประคองด้านจิตใจ
      - เตรียมอุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ สำหรับช่วยเหลือผู้ป่วยฉุกเฉิน
      - ดูแลให้ยาขยายหลอดลม หรือยาขับเสมหะ
      - ดูแลให้ออกซิเจนชนิดละอองฝอย เพื่อให้หายใจสะดวก
      - ฝึกให้ผู้ป่วยหายใจและการไออย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อลดอาการหายใจลำบาก
  - - - อาการเจ็บหน้าอก สาเหตุจากกล้ามเนื้ออักเสบ
      - อาการเจ็บหน้าอก สาเหตุจากเยื่อหุ้มปอดอักเส
      - อาการเจ็บหน้าอก สาเหตุจาก เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบมักเป็นตรงบริเวณหัวใจ
      - อาการเจ็บหน้าอก สาเหตุจากหัวใจ
      - อาการเจ็บหน้าอก สาเหตุจากหลอดลมอักเสบ
      - อาการเจ็บหน้าอก สาเหตุจากเส้นประสาท
    - - สังเกตอาการ ถ้าผู้ป่วยมีอาการเจ็บปวดที่เยื่อหุ้มปอด ควรแนะนำให้นอนตะแคงทับด้านที่เป็น
      - ประเมินหาสาเหตุของอาการว่า อาการเจ็บหน้าอกเกิดจากหัวใจหรือปอด
      - จัดเตรีมอุปกรณ์การให้ออกซิเจนและพิจารณาให้ออกซิเจนแก่ผู้ป่วย
- - - - วิตกกังวล กระสับกระส่าย
      - ระดับความรู้สึกตัวลดลง
      - มีอาการวิงเวียนศีรษะคล้ายบ้านหมุน
      - ความดันโลหิตลดลง
      - มีภาวะซีด
    - - เป็นการลดอาการขาดออกซิเจนเรื้อรัง โดยเฉพาะผู้ป่วยโรคถุงลมโป่งฟอง
      - เป็นการช่วยการทำงานของระบบทางเดินหายใจ หัวใจ และระบบการไหลเวียนโลหิตและหลอดเลือดจากภาวะพร่องออกซิเจน
      - เป็นการรักษาภาวะพร่องออกซิเจนทาให้ออกซิเจนในเลือดต่ำ
    - - มีภาวะขาดออกซิเจนในเลือด
      - เสี่ยงต่อการเกิดภาวะ hypoxemia
      - เกิดภาวะบาดเจ็บขั้นรุนแรง
      - ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดชนิดเฉียบพลัน
      - การให้ออกซิเจนเป็นเวลาช่วงสั้น ๆ ในการทาผ่าตัด
    - - ควรระวังการให้ออกซิเจนในผู้ป่วยที่ได้รับพิษจาก paraquat
      - ขณะทาผ่าตัดด้วยวิธีเลเซอร์ในทางเดินหายใจ
      - อาจเกิดภาวะปอดแฟบ
      - ควรระวังการให้ความชื้นร่วมกับออกซิเจนโดยเฉพาะการให้ความชื้นแบบ nebulizer สามารถเพิ่มภาวะการติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินหายใจได้
      - อาจเกิดภาวะกดการหายใจผู้ป่วยที่หายใจเอง
      - การมีความเข้มข้นระดับสูงของออกซิเจน
    - - หมั่นสังเกตและประเมินภาวะของผู้ป่วยเกี่ยวกับ
        
        ความผิดปกติของสีผิว ดูลักษณะบริเวณริมฝีปาก เล็บมือ เล็บเท้า ผิวหนัง
        
        ระดับความรู้สึกตัว
        
        ตรวจวัดสัญญาณชีพ
        
        วัดปริมาตรหายใจเข้า-ออกต่อครั้ง
      - หมั่นตรวจดูอุปกรณ์ที่ให้ออกซิเจน
        
        ออกซิเจนไม่รั่วจากขวดทาน้ำกลั่นที่ทำความชื้น
        
        ถ้าให้ออกซิเจนจากระบบ pipeline ที่มีรูเปิด (outlet) สาหรับเสียบ flow meter จะต้องดูให้ flow meter เสียบเข้าที่
        
        ขวดทำความชื้นมีน้ำอยู่พอเหมาะไม่มากหรือน้อยจนเกินไป
        
        ตรวจดูสายยาง ให้อยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้อง
      - ดูแลทางเดินหายใจโดยท่าทางเดินหายใจ
        
        ดูดเสมหะที่ค้างตามท่าทางเดินหายใจเป็นระยะๆ เพื่อป้องกันการอุดตัน
        
        สอนการไออย่างถูกวิธี
        
        การจัดท่านอน ท่านั่ง ให้ผู้ป่วยรู้สึกสบาย
        
        กระตุ้นให้ได้รับน้าอย่างเพียงพอ เพื่อให้น้ำช่วยละลายเสมหะให้ขับออกได้ง่าย
      - ดูแลความสะอาดของจมูกและปากบ่อยๆ หรือ ทุก 2 - 3 ชั่วโมง
        
        ทาริมฝีปากด้วย กลีเซอรีน บอแรกซ์
        
        ทำความสะอาดช่องจมูก
        
        ถ้าเจ็บคอให้ล้างปากด้วยน้ำยา หรือบ้วนด้วยน้ำสะอาดบ่อยๆ
        
        ดูแลความสะอาดบริเวณหน้า โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่ได้รับ Oxygen mask จะมีเหงื่อออกมาก ควรเช็ด mask และทาแป้งให้บ่อยๆ
        
        ให้จิบน้ำบ่อยๆ
      - ดูแลด้านจิตใจ เพื่อลดความวิตกกังวลของผู้ป่วยและญาติ
        
        พยาบาลควรมีความชำนาญในการใช้เครื่องมือ
        
        แนะนำ อธิบายให้ผู้ป่วยรู้จักเครื่องมือต่างๆได้ง่าย
        
        บอกประโยชน์ของการได้รับออกซิเจน
        
        ดูแลควบคุมอัตราการไหของออกซิเจนให้เพียงพอ
        
        ให้เวลาผู้ป่วยในการพูดคุย สัมผัสผู้ป่วยบ้างและรีบไปดูแลทันทีเมื่อผู้ป่วยข้ความช่วยเหลือ
- - - - เครื่องดูดเสมหะ
        
        เครื่องดูดเสมหะชนิดเคลื่อนที่ (mobilesuction)
        
        ชนิดติดฝาผนัง (wall suction)
    - - การดูดเสมหะทางจมูก มีลักษณะเป็นท่อยาวภายในกลวง ลักษณะของท่อโค้ง และ มีความยืดหยุ่นให้สามารถสอดใส่เข้าทางรูจมูกผ่านไปถึงโพรงจมูกด้านหลัง
      - การดูดเสมหะทางท่อช่วยหายใจ ช่วยให้สามารถดูดเสมหะที่อยู่ในทางเดินหายใจส่วนล่างออกมาได้ง่าย โดยเฉพาะในกรณีที่ผู้ป่วยไม่รู้สึกตัว ไม่สามารถไอขับ เสมหะออกได้
      - การดูดเสมหะทางปาก
        
        ควรประเมิน
        
        สังเกตอาการเหนื่อย หายใจลาบาก ได้ยินเสียงดังขณะหายใจเข้าและออก
        
        สังเกตอาการซึมลงของผู้ป่วย
        
        ฟังเสียงปอดได้ยินเสียงเสมหะ
        
        สังเกตลักษณะเสมหะ เหนียว และมีจำนวนมาก
        
        สังเกตแบบแผนและลักษณะการหายใจค่อนข้างแรงมาก อัตราการหายใจเร็ว
      - วิธีการปฏิบัติการดูดเสมหะทางปาก
        
        จัดท่าผู้ป่วยให้นอนตะแคงศีรษะต่าเล็กน้อย เพื่อช่วยให้เสมหะออกได้สะดวก
        
        สวมถุงมือ เพื่อหลีกเลี่ยงการเปื้อนเสมหะ
        
        หยิบสายดูดเสมหะต่อกับเครื่องดูดเสมหะแล้ว ปรับแรงดันเครื่องดูดเสมหะให้เหมาะสมตามประเภทของผู้ป่วย
        
        ล้างมือให้สะอาด ใส่mask เพื่อลดการแพร่ของเชื้อโรค
        
        ให้ผู้ป่วยช่วยอ้าปาก กรณีไม่รู้ตัวใช้ไม้กดลิ้นช่วยในการอ้าปากผู้ป่วย จากนั้นใส่สายดูดเสมหะในบริเวณที่ต้องการจะดูดเสมหะ
        
        อธิบายให้ผู้ป่วยและญาติเข้าใจ เพื่อลดความวิตกกังวลและให้ความร่วมมือ
        
        ขณะทาการดูดเสมหะ พบว่าดูดไม่ขึ้นหรือดูดไม่ออกให้หยุดทำการดูดเสมหะไว้ก่อน
        
        การดูดเสมหะแต่ละครั้งไม่ควรนานเกิน 10 วินาที
        
        ล้างสายดูดโดยการดูดผ่านน้ำเกลือใช้ภายนอก เป็นการทำความสะอาด สายดูดเสมหะ 1-2 ครั้ง
        
        เช็ดทาความสะอาดบริเวณที่มีน้ำเปียก เช็ดน้าตาผู้ป่วยที่อาจไหลขณะดูดเสมหะ จัดท่าให้ผู้ป่วยสุขสบาย เพื่อให้หายใจได้สะดวก
  - - - การให้ออกซิเจนทางหน้ากาก (mask)
        
        Reservoir bag (partial rebreathing mask) ให้ความเข้มข้นสูงกว่าร้อยละ 60– 90
        
        Non rebreathing mask ลักษณะคล้าย partial rebreathing ยกเว้นรูระบายอากาศส่วนหน้ากากลักษณะเป็นลิ้นไหลทางเดียว
        
        Simple mask เป็นชนิดที่ให้ออกซิเจนความเข้มข้นร้อยละ 40-50 การปรับอัตรา ไหลของออกซิเจน 5 – 8 ลิตร/ นาที
      - ระบบการไหลของออกซิเจนชนิดสูง (High flow system) จะได้รับออกซิเจนทั้งหมดจากอุปกรณ์โดยไม่ต้องดึงอากาศไปผสม
        
        การให้ออกซิเจนทางท่อหลอดลม (tracheostomy collar) เป็นอุปกรณ์คล้ายหน้ากากคล้อง ไว้กับคอ ครอบบนท่อเจาะหลอดลมคอ
        
        การให้ออกซิเจนชนิด croupette tent เป็นอุปกรณ์ให้ออกซิเจนที่ครอบตัวผู้ปุวยลักษณะ คล้ายเต็นท์ ประกอบด้วยมุ้งพลาสติก มีซิบเปิด-ปิด ครอบบนโครงโลหะด้านหลังกล่องใส่น้าแข็งทำให้อากาศในมุ้งมีความชื้นสูง
        
        การให้ออกซิเจนชนิดT- piece เป็นอุปกรณ์ให้ออกซิเจนผู้ป่วยที่มีท่อทางเดินหายใจ ทำด้วยพลาสติกเบา เพื่อไม่ให้ดึงร้ังท่อเจาะหลอดลมคอ
        
        การให้ออกซิเจนชนิด hood เป็นอุปกรณ์ใช้ครอบศีรษะและไหล่ผู้ป่วย เด็ก ลักษณะเป็นกระโจมหรือกล่องพลาสติกให้ออกซิเจนมีท่อนำออกซิเจนเข้าภายใน
        
        การให้ออกซิเจนทางท่อช่วยหายใจ เป็นท่อช่วยหายใจซึ่งแพทย์ จะใส่ท่อนี้เข้าไปในหลอดลมของผู้ป่วย แล้วต่อเข้ากับเครื่องช่วยหายใจ ใช้ในผู้ป่วยที่ไม่สามารถ หายใจได้ด้วยตนเอง
      - การให้ออกซิเจนชนิดเขี้ยว (nasal cannula) เป็นการให้ออกซิเจนทางจมูก วิธีนี้ผู้ป่วยจะได้รับออกซิเจนที่มีความเข้มข้นต่ำ ซึ่งจะได้
        ออกซิเจนร้อยละ 30 – 40
        
        ข้อดี
        
        ผู้ป่วยสามารถดื่มน้ำหรือรับประทานอาหารได้โดยไม่ต้องปลดสายออก ไม่ค่อยรู้สึก อึดอัดหรือราคาญมากนัก
        
        ข้อเสีย
        
        อาจมีการระคายเคืองช่องจมูกทั้งสองข้าง ทำให้เยื่อบุจมูกบวมและมีน้ามูกออกมาอุดทำให้ท่อตันได้ จึงควรทำความสะอาดท่อและรูจมูกทุก 8 ชั่วโมง
    - - ชนิดละอองโต (Bubble)
        
        ให้ความชื้นในส่วนต้นของทางเดินหายใจ 30 – 40 % สายให้ก๊าซมีขนาดเล็ก น้ำจะปุดเป็นฟองเมื่อเปิดให้กับผู้ป่วย มักใช้กับ oxygen cannula
      - ชนิดละอองฝอย (Jet)
        
        ให้ความชื้นในทางเดินหายใจที่อยู่ลึกเหมาะกับผู้ป่วยที่มีเสมหะเหนียว มักเห็นเป็นหมอก สายให้ออกซิเจนมักมีขนาดใหญ่และเป็นลูกฟูก
    - - ระบบท่อ
        
        เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการควบคุมการไหลของออกซิเจนออกจาก แหล่งจัดเก็บออกซิเจนมาตามระบบท่อ
      - ถังบรรจุออกซิเจน
        
        เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการควบคุมการไหลของ ออกซิเจนออกจากแหล่งจัดเก็บออกซิเจน
  - - - มีวัตถุประสงค์เพื่อต้องการทราบว่าผู้ป่วยติดเชื้อชนิดใด และมีปฏิกิริยา ต่อยาปฏิชีวนะตัวใด และเพื่อปรับเปลี่ยนแผนการรักษา
    - - กรณีผู้ป่วยไอขับเสมหะได้เอง ให้ผู้ป่วยหายใจเข้าลึกๆ แล้วไอออกมาเพื่อให้ได้เสมหะแล้วบ้วนลงภาชนะสะอาดปราศจากเชื้อชนิดมีฝาปิด ควรตรวจดูให้แน่ใจว่าเป็นเสมหะไม่ใช่น้ำลาย โดยเสมหะควรมี ลักษณะเป็นเมือก เหนียว ขุ่นข้น มีสีเหลือง สีเขียว หรือสีแดงปน ปิดฝาให้สนิทนาส่งห้องปฏิบัติการ
      - กรณีผู้ป่วยที่ไม่สามารถขับเสมหะออกได้เอง ใช้การดูดเสมหะลงภาชนะสะอาดปราศจากเชื้อชนิดมีฝาปิด
    - - โดยเสมหะควรมีลักษณะเป็นเมือก เหนียว ขุ่นข้น มีสีเหลือง สีเขียว หรือสีแดงปน ปิดฝาให้สนิท นาส่งห้องปฏิบัติการ