Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่1 พืชสมุนไพร ชื่อ และ ชนิด (ต่อ) ยาแผนโบราณ - Coggle Diagram

- - - - ตัวยาช่วย
      - ตัวยาประกอบ
      - ตัวยาตรง
      - ตัวยาชูกลิ่น ชูรส และแต่งสีของยา
  - - - ถูกส่วน
      - ถูกช่วงอายุพืช
      - ถูกต้น
      - ถูกฤดูกาลและช่วงเวลา
  - - - การทำให้ตัวยามีฤทธิ์อ่อนลง หรือทำให้พิษของตัวยาน้อยลง
    - - การทำให้พิษของยาอ่อนลง เช่น การฆ่าสารปรอท
    - - คือ การทำให้พิษของตัวยาอ่อนลง เช่น การประสะยางสลัดได
- - - - ยารสร้อน
        
        ยาที่เข้าสมุนไพรรสร้อน เช่น เบญจกูล เหง้าขิง กะเพรา เป็นต้น
      - ยารสสุขุม
        
        ยาที่เข้าสมุนไพรที่ไม่ร้อน เช่น โกฐเทียน กฤษณา จันทร์เทศ เป็นต้น
      - ยารสเย็น
        
        ยาเข้าสมุนไพรที่ไม่ร้อน เช่น เขาสัตว์ เขี้ยวสัตว์ เช่น ยามหานิล ยาเขียว เป็นต้น
  - - - ฝาด เผ็ด เค็ม เปรี้ยว
    - - ฝาด เผ็ด เค็ม เปรี้ยว หวาน ขม
    - - ฝาด เผ็ดร้อน เค็ม เปรี้ยว หวาน ขม หอมเย็น มัน
    - - ฝาด เผ็ดร้อน เค็ม เปรี้ยว หวาน ขม หอมเย็น มัน เมาเบื่อ
  - - - แก้เส้นเอ็นพิการ แก้ปวดเมื่อย บำรุงไขข้อ ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย เช่น ถั่วเขียว ถั่วลิสง งา หัวแห้ว
    - - แก้โรคผิวหนัง แก้เสมหะเหนียว ขับปัสสาวะ เช่น เกลือ ดินประสิว
    - - บำรุงหัวใจ ตับ ปอด บำรุงครรภ์ แก้อ่อนเพลีย ชูกำลัง แก้กระหายน้ำ เช่น เตยหอม เกสรทั้ง ๕
    - - แก้ไข้ แก้กระหายน้ำ บำรุงโลหิตและน้ำดี เจริญอาหาร เช่น มะระ
    - - บำรุงกล้ามเนื้อ บำรุงหัวใจ บำรุงกำลัง เจริญอาหาร แก้อ่อนเพลีย แก้ไอ แก้เสมหะแห้ง แก้หอบ เช่น น้ำอ้อย รากชะเอม
    - - แก้เสมหะเหนียว แก้ไอ แก้กระหายน้ำ แก้ท้องผูก เช่น น้ำมะนาว
    - - ขับลม ขับเหงื่อ ช่วยย่อย เช่น ขิง กระชาย
    - - สมานแผล แก้ท้องเสีย เช่น เปลือกลูกมังคุด
    - - แก้พิษ แก้พยาธิ เช่น กัญชา ใบกระท่อม ใบลำโพง
- - - - การรู้สีของตัวยานั้นว่ามีสีอะไร แก่นฝางมีสีแดง ยาดำมีสีดำ จุนสีมีสีฟ้า กำมะถันมีสีเหลือง เป็นต้น
    - - การรู้กลิ่นของตัวยานั้นว่ามีกลิ่นเป็นอย่างไร เช่น กฤษณา กำยาน อบเชย
    - - การรู้รูปลักษณะของตัวยานั้นว่ามีรูปร่างที่ปรากฏเป็นอย่างไร
    - - การรู้รสของตัวยานั้นว่ามีรสเป็นอย่างไร เช่น พริกไทย มีรสร้อน มะนาวมีรสเปรี้ยว
    - - การรู้ชื่อของตัวยานั้นว่าเขาสมมติชื่อเรียกไว้อย่างไร เช่น สิ่งนั้นเรียกชื่อเป็น ข่า กะทือ มะขาม
  - - - เถาสะค้าน
    - - รากเจตมูลเพลิง
    - - รากช้าพลู
    - - เหง้าขิงแห้ง
    - - ดอกดีปลี
- - - - พิกัด คือ มีตัวยาต่างชนิดกันรวมกัน ๒ อย่างขึ้นไป
    - - มีตัวยาต่างชนิดกันรวมกัน ๓ อย่างขึ้นไป โดยตัวยาแต่ละตัวมีสัดส่วนต่างกัน
    - - มีตัวยาชนิดเดียวกันรวมกัน ๒ อย่าง
        
        เช่น
        
        กะเพราทั้ง ๒ = กะเพราแดง + กะเพราขาว