Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่5 การพยาบาลผู้ป่วยในระยะก่อน-หลังผ่าตัดการเคลื่อนไหวและออกกำลังกาย -…

- - - - การชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง
      - การตรวจประเมินทางระบบหายใจ
      - สัญญาณชีพ
      - การตรวจร่างกายตามระบบ
    - - ข้อบ่งชี้ของการส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        Blood sugar
        
        Liver function tests
        
        BUN/Creatinine
        
        Coagulogram
        
        Electrolytes
        
        Chest X-ray
        
        Urinalysis
        
        ECG
        
        Complete blood count
      - ข้อแนะนำการส่งตรวจทางห้องปฏิบัติ
        
        อายุมากกว่45ปี แข็งแรง ไม่มีโรคประจำตัว
        
        CBC,CXR,ECG
        
        อายุมากกว่า60ปี แข็งแรง ไม่มีโรคประจำตัว
        
        CBC,CXR,ECG,E'lytes,BUN/Cr,BS
        
        อายุน้อยกว่า45ปี แข็งแรง ไม่มีโรคประจำตัว
        
        CBC
        
        ผู้ป่วยที่มารับการผ่าตัดใหญ่
        
        CBC,CXR,ECG,E'lytes,BUN/Cr,BS,Coag
    - - ประวัติโรคประจำตัว
      - ประวัติการผ่าตัด
      - ประวัติการแพ้ยาหรืออาหาร
      - การใช้ยา สารเสพติด การสูบหรี่ สุรา
      - ประวัติของคนในครอบครัวที่มีปัญหาเกี่ยวกับรับยาระงับความรู้สึก
      - ประวัติเกี่ยวกับโรคของโรคระบบต่างๆของร่างกาย
  - - - ด้านร่างกาย
        
        ประเมินความสมบูรณ์ของร่างกายในการได้รับอาหารที่พอเหมาะ
        
        ภาวะสารน้ำและอิเล็คโทรลัยต์ในร่างกาย
        
        ระบบทางเดินปัสสาวะ
        
        การพักผ่อนและการออกกำลังกาย
        
        ระบบทางเดินหายใจ
        
        ให้คำแนะนำเพื่อลดความวิตกกังวล
        
        ระบบหัวใจและหลอดเลือด
      - ด้านจิตใจ
      - การให้คำแนะนำการปฏิบัติหลังผ่าตัด
        
        Early ambulation
        
        Quadriceps Setting Exercise(QSE)
        
        การออกกำลังกายกล้ามเนื้อต้นขา
        
        Straight Leg Raising Exercise(SLRE)
        
        การออกกำลังกายขา ข้อสะโพก กล้ามเนื้อต้นขา
        
        Range of Motion (ROM)
        
        การออกกำลังกายข้อโดยมีการเคลื่อนไหวทุกทิศทาง
        
        Deep-breathing exercises
        
        การฝึกหายใจโดยให้ผู้ป่วยหายใจลึกๆ
        
        Effective cough
        
        การไออย่างมีประสิทธิภาพ
        
        Abdominal breathing
        
        การหายใจโดยใช้กล้ามเนื้อหน้าท้อง
        
        Turning and ambulation
        
        Extremity exercise
        
        Pain management
    - - 1.อาหารและน้ำดื่ม
        
        ควรงดอาหารผู้ป่วยก่อนผ่าตัดอย่างน้อย 8ชั่วโมง
      - 2.การขับถ่าย
        
        สวนอุจจาระ/รับประทานยาถ่ายก่อนวันผ่าตัด
        
        สวนสายปัสสาวะ/คายสายสวนปัสสาวะ
      - 3.การเตรียมผิวหนังก่อนผ่าตัด
        
        ขั้นตอน
        
        เตรียมเครื่องใช้
        
        กรรไกร ผ้าก๊อส กระดาษรองขนหรือผม
        
        ผ้ายางรองกันเปื้อน
        
        มีดโกนหนวดพร้อมใบมีดคมสะอาด
        
        สบู่ คือHibiscrub
        
        ถาดสี่เหลี่ยม ชามรูปไต
        
        เหยือกบรรจุน้ำอุ่น
        
        แจ้งผู้ป่่วยให้ทราบ
        
        ปูผ้ายางรองกันเปื้อนบริเวณที่เตรียมจะผ่าตัด
        
        ถ้าบริเวณที่เตรียม
        
        สกปรกมาก ให้เช็ดด้วยเบนซินแล้วฟอกสบู่ล้างด้วยน้ำ
        
        โกนขนหรือผม ผ้าก็อสชุบสบู่/hibiscrubจะได้โกนง่าย วางใบมีด45องศาโกนไปตามแนวขน
        
        เมื่อโกนเสร็จใช้สบู่และน้ำล้าให้สะอาดเช็ดให้แห้งด้วยผ้า
        
        เก็บผมหรือขน ใบมีดโกนห่อกระดาษทิ้งลงภาชนะสำหรับสิ่งของมีคม
        
        การเตรียมเฉพาะที่อื่นๆ
      - 4.การดูแลสภาพร่างกายทั่วไป
        
        คืนก่อนผ่าตัด
        
        ทำความสะอาดปาก ฟัน ถอดฟันปลอมออก
        
        ของมีค่าเก็บให้ญาติดูแล
        
        สื่อไฟฟ้าต่างๆให้ถอดออก เช่นกิ๊บที่ทำจากโลหะ
        
        ไม่แต่งหน้า ทาปาก ทาเล็บ
        
        ในเช้าวันที่จะผ่าตัด
        
        ทำความสะอาดร่างกาย
        
        สังเกตภาวะอารมณ์
        
        สังเกตสภาพร่างกายทั่วไป
      - 7.แผ่นบันทึกรายงานต่างๆต้องบันทึกให้ครบ
      - 6.เตรียมเครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆที่พิเศษ
      - 5.การให้ยาผู้ป่วยก่อนผ่าตัด 40-90นาที
      - 8.การส่งผู้ป่วยไปห้องผ่าตัด
      - 9.การดุแลครอบครัวผู้ป่วย
      - 10.การเตรียมผู้ป่วยฉุกเฉิน
- - - - ประวัติโรคหัวใจ ปอด เบาหวาน ความดันโลหิตสูงที่มีก่อนผ่าตัด
      - การเปลี่ยนแปลงสัญญาณชีพ
  - - - เปลี่ยนท่านอนหรือพลิกตะแคงตัวบ่อยๆ
      - กระตุ้นให้ทำกิจวัตรประจำวันด้วยจนเอง
      - กระตุ้นให้ผู้ป่วยหยใจลึก / ไออย่างมีประสิทธิภาพ
      - ดูแลให้ยาตามแผนการรักษา
      - สังเกตการหายใจของผู้ป่วย
      - สังเกตอาการบ่งชี้ภาวะแทรกซ้อนทางเดินหายใจ
      - จัดท่านอน ให้นอนราบไม่หนุนหมอนตะแคงไปด้านข้าง
      - ถ้าผู้ป่วยมีอาการผดปกติรีบรายงานแพทย์
    - - ควรให้ผู้ป่วยนอนพักนิ่งๆในบริเวณที่มีเลือดออกมากๆ
      - เตรียมเครื่องมือเครื่องใช้ที่จำเป็นให้พร้อมในรายที่มีภาวะช็อก
      - ดูแลให้ได้รับสารน้ำ เลือด พลาสมาตามแผนการรักษา
      - สังเกต บันทึก ติดตามผลการตรวจคลื่นหัวใจ
      - สังเกตลักษณะบาดแผล/ปริมาณสิ่งคัดหลั่งต่างๆ
      - ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับการพักผ่อนทั้งร่างกาย จิตใจ
      - ตรวจวัดชีพจร ทุก15นาที 4ครั้ง ทุก30นาที4ครั้ง ทุก1ชม.จนสัญญาณชีพปกติ
    - - ดูแลให้รับสารอาหารและพลังงานอย่างเพียงพอ
      - สังเกต บันทึกอาการเปลี่ยนแปลงที่บ่งชี้การย่อย/ดูดซึมที่ผิดปกติ
      - กระตุ้นให้ผู้ป่วยลุกจากเตียง
    - - ดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคล
      - ดูแลความปลอดภัยจากรายที่ยังไม่ฟื้นจากยาสลบ
      - ดูแลความสุขสบายทั่วไป
    - - สังเกตแผลที่ผิดปกติ
      - ทำความสะอาดแผลด้วยหลักปราศจากเชื้อ
      - สังเกตและประเมินปัจจัยเสี่ยงที่มีผลต่อการหายของแผล
      - สอนและให้คำแนะนำเกี่ยวกับการดูแล
    - - ส่งเสริมภาวะโภชนาการของผู้ป่วย
      - ดูแลความสะอาดร่างกาย
      - การเคลื่อนไหวหรือกิจกรรมต่างๆที่เป็นข้อจำกัดหลังผ่าตัด
      - มาตรวจตามแพทย์นัด
      - การดูแลแผล สังเกตอาการ
- - - - ยืนในท่าที่ถูกต้อง/มั่นคง
      - ยืนแยกเท้าทั้งสองข้างห่างกันพอดี เฉียงปลายเท้าไปตามทิศทางที่เคลื่อนย้าย
      - หันเข้าหาผุ้ป่วยในทิศทางที่จะย้าย
      - หลังตรง ป้องกันการปวดหลัง
      - จัดท่าผุ้ป่วยให้นอนหงายราบ
      - ย่อเข่า / สะโพก
      - หาวิธีเหมาะสมเพื่อผ่อนแรง
      - ผู้ป่วยควรอยู่ใกล้พยาบาลที่สุด
      - ยกตัวผู้ป่วยให้พ้นจากที่นอนเล้กน้อยเพื่อลดแรงเสียดทาน
      - ใช้ผ้าขวางเตียงช่วยในการเคลื่่อนย้านผู้ป่วยแทนการเลื่อนผู้ป่วย
      - ให้สัญญาณเพื่อความพร้อมเพรียง
      - ผู้ป่วยมี่ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ควรมีผู้ช่วย2คนขึ้นไป
    - - ความมั่งคงในการคงท่าของผู้ป่วย
      - ส่วนที่จำเป็นต้องให้อยู่นิ่งๆ
      - ส่วนที่อ่อนแรง/พิการ
      - อ่อนเพลียมากน้อยแค่ไหน
      - ท่าที่เป็นข้อห้ามของผู้ป่วย
      - ความต้องการการเคลื่อนย้ายเปลี่ยนท่า/ความสุขสบาย
      - ความสามารถในการช่วยเหลือตนเอง
    - - นำหมอนหนุนศีรษะของผุ้ป่วยออก
      - พยาบาลยืนในท่าที่ถูกต้องมั่งคง
      - แจ้งให้ผู้ป่วยทราบ
      - พยุงผู้ป่วยโดยความนุ่มนวล/มั่นคง
  - - - เหยียยดข้อเข่า
      - งอข้อเท้า
      - กางและหุบข้อสะโพก
      - งอและเหยียดนิ้วเท้า
      - หมุนข้อสะโพก
      - เกร็งกล้ามเนื้อหน้าท้อง ตะโพก ต้นขา
      - งอ/เหยียดสะโพก
    - - โดยพยาบาล1คน
        
        กรณีใช้เข้มขัด/ผ้าคาดเอว
        
        พยาบาลใช้มือ2ข้างยืดเข็มขัดเพื่อพยุงผู้ป่วยขณะเดิน
        
        ใช้มือหนึ่งจับเข็มขัดบริเวณกึ่งกลางเอวอีกหนึ่งจับต้นแขนเดินพร้อมกัน
        
        กรณีไม่ใช้เข็ดขัด
        
        ใช้มือด้านใกล้ตัวจับต้นแขน มือไกลตัวจับปลายแขน
        
        ถ้าผู้ป่วยเป็นลมให้สอดใต้รักแร้
      - โดยพยาบาล2คน
        
        พยาบาลยืนข้างผุ้ป่วยคนละด้าน มือพยาบาลใกล้ตัวสอดใต้รักแร้ อีกข้างจับปลายแขน เดินพร้อมกัน
  - - - การเตรียมตัวพยาบาล
      - การจัดท่าผุ้ป่วย
        
        ท่านอนคว่ำ(Prone position)
        
        ท่านอนตะแคงกึ่งคว่ำ(Semiprone position)
        
        ท่านอนตะแคง(Lateral or Slide-lying position)
        
        ท่านั่งบนเตียง(Fowler's position)
        
        ท่านอนหงายชันเข่า(Dorsal recumbent position)
        
        ท่านอนหงายพาดเท้าบนขาหยั่ง(Lithotomy position)
        
        ท่านอนหงาย(Dorsal or Supine position)
        
        ท่านอนคว่ำคุกเข้า(Knee-chest postiion)
        
        ท่านอนศรีษะต่ำปลายเท้าสูง(Trendelenburg position)
      - การเตรียมผู้ป่วย
  - - - Crutches ไม้ยันรักแร้,ไม้ค้ำยัน
      - ประโยชน์
        
        ช่วยแบ่งเบา/รับน้ำหนักแทนขา1หรือ2ข้าง เมื่อมีข้อห้ามหรือมีการอ่อนแรงจนขาไม่สามารถรับน้ำหนักได้
        
        เพิ่มการพยุงตัวเพื่อให้สามารถทรงตัวได้
        
        ช่วยแบ่งเบา/รับน้ำหนักแทนขา1หรือ2ข้าง เมื่อมีข้อห้ามในการรับน้ำหนักเต็มทั้งขา
      - Cane
      - Walker/Pick-up frames
      - Parallel bar ราวคู่ขนาน
    - - ฝึกในท่าตั้งตรงบนเตียงหรือเบาะ
      - ฝึกในราวคู่ขนาน
      - ฝึกความแข็งแรง /ทนทาน/ประสานสัมพันธ์ของกล้ามเนื้อ
    - - ไม่ลงน้ำหนักของขาข้างเจ็บเลย(NWB)
      - เดินโดยเอาปลายเท้าข้างที่เจ็บแตะพื้น(TTWB)
      - เดินโดยลงน้ำหนักข้างที่เจ็บได้บางส่วน(PWB)
      - เดินโดยขาข้างที่เจ็บลงน้ำหนักได้เต็มที่(FWB)
      - เดินโดยขาข้างที่เจ็บลงน้ำหนักที่ทนไหว(WB AS Tol.)
    - - Three-point gait
      - Swing-to gait
      - Two-point gait
      - Swing-through
      - Four-point gait
    - - ไม้ค้ำรักแร้
        
        การวัด
        
        ท่านอน : นอนหงายวัดความยาวจากAnterior auxiliary fold ถึงส้นเท้าบวก1นิ้ว
        
        ในท่ายืน:ผู้ป่วยถือAuxiliary crutchesให้ปลายไม้ห่างจากนิ้วก้อยด้านข้างและด้านหน้า6นิ้ว
        
        ปรับระดับความยาวไม้ให้Underarm rest ต่ำกว่าAnterior fold/obh;,nv
        
        ปรับระดับhand barให้จับแล้วข้อศอกงอ30องศาข้อมือกระดกขึ้นเต็มที่และมือกำได้เต็มที่
        
        สอนเดิน
        
        Four-point gait
        
        Two-point gait
        
        Three-point gait
        
        Swing-to gait
        
        Swing-through
      - Lofstrand crutch
        
        การวัดความยาว
        
        ให้ถือLofstrand crutchโดยให้ปลายไม้ห่างจากนิ้วก้อยไปทางด้านข้าง6นิ้ว
        
        จากนั้นเลื่อปรับระดับไม้ ข้อศอกงอ20-30องศา
        
        ส่วนของหวงคล้องอยู่ในระดับช่วงต้นของท่อนแขนส่วนปลาย
        
        สอนเดิน
        
        เดินpoint gait เช่นเดียวกับ Axillary crutches แต่เดินSwing gaitไม่ได้
        
        การเดินขึ้นลงบันไดเช่นเดียวกับAxillary crutches
      - Platform crutch
        
        การวัด
        
        ผู้ป่วยถือPlatform crutchโดยให้ปลายไม้ห่างจากนิ้วก้อยไปทางด้านข้าง6นิ้วแล้วปรับระดับ
        
        เพื่อให้แผ่นรองรับท่อนแขนส่วนปลายอยู่ในระดับที่ข้อศอกงอ90องศา
        
        สอนเดิน
        
        เช่นเดียวกับAxillary crutches
      - ไม้เท้า(Cane)
        
        การวัด
        
        ผู้ป่วยถือregular cane ในมือด้านตรงข้ามกับขาที่มีปัญหาให้ปลายไม้ห่างจากปลายนิ้วก้อยทางด้านข้าง6นิ้ว
        
        ให้มือจับอยุ่ระดับเดียวกับgreater trochanter หรือจับแล้วข้อศอก20-30องศา
        
        การสอนเดิน
        
        ให้ผู้ป่วยถือregular caneในมือด้านตรงข้ามกับขาที่มีปัญหา
        
        เพื่อให้เหมือนการเดินปกติโดนแขนและขาเคลื่อนสลับกัน
        
        รูปแบบการเดิน
        
        เดินบนพื้นราบ
        
        3-point gait
        
        2-point gait
      - ไม้เท้า 3 ขา
        
        การวัดความยาว
        
        ให้ถือไม้เท้าในมือด้านตรงข้ามกับขาที่มีปัญหา
        
        ให้แกนกลางไม้ห่างจากนิ้วก้อยของเท้าไปทางด้านข้าง6นิ้ว
        
        สอนเดิน
        
        เดินบนทางราบเช่นเดียวกับไม้เท้าเดียว
      - Walker
        
        การวัด
        
        ให้ผู้ป่วยยืนให้เท้า2ข้างตรงกับระดับขาหลังของWalker
        
        ความสูงขอWalkerที่เหมาะสมคือ ระดับจับมือตรงGreater trochanter/ข้อศอกงอ20-30องศา
        
        สอนเดิน
        
        เวลายกและวางwalkerบนพื้นจะต้องให้4ขาถึงพร้อมกัน
        
        แบบแผนการเดิน
        
        ยกwalkerไปด้านหน้า ห่าน1ช่วงแขน
        
        ยกขาด้านที่มีปัญหาก้าวไปจนถึงระดับขาหลัง/ไม่เกินกึ่งกลาวความลึกของwalker
        
        จากนั้นก้าวขาข้างที่ดีตามไปถึงระดับเดียวกัน
        
        พร้อมกับยันน้ำหนักตัวลงบนแขน2ข้าง
- - - - ป้องกันไม่ให้เกิดอันตราย/มีความพิการของกระดูกและกล้ามเนื้อ
      - ลดการเมื่อยล้า/การใช้พลังงานมากเกินไป
      - ส่งเสริมสนับสนุนการทำงานของร่างกายให้เป็นไปตามปกติ
  - - - ทำให้เบื่ออาหาร
      - ผลต่อการขับถ่าย : ท้องผูก
    - - ปอดขยายตัวลดลง
      - มีการคั่งของเสหะมากขึ้น
    - - มีการคั่งของเลือดในหลอดเลือดดำที่ขา
      - เกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ
      - หัวใจทำงานมากขึ้น
      - ความดันต่ำขณะเปลี่ยนท่า
    - - มีการคั่งของปัสสาวะในไตและกระเพาะปัสสาวะ
      - เกิดนิ่วในไตและกระเพาะปัสสาวะ
      - การถ่ายปัสสาวะมากกว่าปกติในระยะแรก
    - - การประสานงานของกล้ามเนื้อแขนขาลดลงหรือไม่สัมพันธ์กัน
      - กระดูกผุ เปราะบาง
      - กล้ามเนื้ออ่อนแรง ลีบเล็ก
      - อาการปวดหลัง
    - - ระดับโปรตีนในกระแสเลือดลดต่ำลง
      - ความผิดปกติด้านอัตมโนทัศน์และภาพลักษณ์
      - การเผาผลาญอาหารลดลง
    - - สาเหตุ
        
        เซลล์ตายและลุกลามกลายเป็นแผล
        
        การเสียดทาน
        
        เกิดแรงกดทับระหว่างปุ่มกระดูกกับที่นอน
        
        แรงดึงรั้ง เกิดจากแรงกดทับและเสียดทานเกิดขึ้นพร้อมกัน
  - - - วิธีนี้ดีกว่าผู้อื่นทำให้ผู้ป่วยเพราะเป็นการกระตุ้นให้กล้ามเนื้อมีการทำงานร่วมด้วย
    - - เพื่อเพิ่มความตึงตัวและแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ป้องกันกล้ามเนื้อลีบ
    - - ช่วยให้ข้อมีการเคลื่อนไหวและช่วยป้องกันการหดรั้งของกล้ามเนื้อผิดรูป
    - - เป็นการใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์ให้ผู้ป่วยออกแรงต้าน
    - - ให้ผลดีเพราะข้อต่างๆมีการเคลื่อนไหวและกล้ามเนื้อหดรัดตัว