Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่3 (part 2) การตรวจทรวงอกและปอด (Thorax and lung), 1, 2, 3, 4, 5 -…
บทที่3 (part 2) การตรวจทรวงอกและปอด (Thorax and lung)
การตรวจทรวงอกและปอด
การเคาะทรวงอก (ปอด)
การเคาะทรวงอกจะเปรียบเทียบเสียงที่เกิดจํากกํารเคําะ(percussion note)บนทรวงอก (ปอด)ทั้งสองข้ํางเพื่อประเมินสภําพปอดที่อยู่ภํายในกํารเคําะต้องให้นิ้วกลํางอยู่ต ําแหน่งที่ต้องกํารเคําะวํางนิ้วแนบขนํานกับซี่โครงอยู่ในช่องซี่โครง (ไม่เคําะบนกระดูก ซี่โครง) เมื่อเคําะแล้วยกมือนิ้วมือขึ้นโดยเร็ว กํารเคําะจะเริ่มจํากยอดปอดลงล่ําง เคําะซ้ํายขวําระดับ เดียวกันเปรียบเทียบกัน
กํารเคําะยอดปอดทํางด้ํานหลัง ผู้ตรวจวํางนิ้วกลํางมือซ้ํายข้ํามขอบของกล้ํามเนื้อ trapezius แล้วเคําะต่อเนื่องในขอบเขตห่ํางจํากกลํางลำตัวประมําณ 5 เซนติเมตร
กํารเคําะปอด ด้ํานหลังภําวะปกติ จะได้ยินเสียงเคําะชนิ ที่บริเวณหัวใจคือด้ํานซ้ํายของกระดูก stern ของตับที่ช่องซี่โครงที่ 6 ด้ํานขวําของกระดูก อําจพบเสียง tympany ของกระเพําะอําหําร
กํารเคําะปอดด้ํานหลัง ท ําโดยวํางนิ้วกลํางตํามช่องซี่โครง แล้วเคําะเปรียบเทียบเสียงเคําะ ซ้ํายขวํา และเคําะไล่จํากบนลงล่ํางจนถึงช่องซี่โครงที่ 11 แนวกํารเคําะจะเคําะสองข้ํางของกระดูก สันหลัง ห่ํางจํากแนวกลํางล ําตัวประมําณ 5เซนติเมตร
การฟัง
มีกํารปฏิบัติ 3 อย่ําง คือ กํารฟังเสียงหํายใจ(breath sound) กํารฟัง
เสียงพูด ice sound) และกํารฟัง เสียงผิดปกติ (adventitious
Sound) กํารฟังปอดนิยมใช้หูฟังส่วน chest piece ทํางด้ํานแผ่น ต้องจับหูฟังให้นิ่งและ ห้องที่ตรวจควรเงียบ ให้ผู้รับบริกํารหํายใจทํางปํากแรงกว่ํา ปกติเล็กน้อย
ภําวะปกติ ลักษณะเสียงที่ได้ยินจะเป็นไปตํามต ําแหน่งของปอด ได้ยินตํามต ําแหน่งต่ําง ๆ มี 3 เสียง คือ
Bronchial หรือ tracheal หรือ tubular breath sound ลัก เสียงหํายใจเข้ําสั้น ออกยําว มีช่วงเงียบอยู่ กลํางระหว่ํางหํายใจเข้ําและหํายใจ หลอดลมคอ ซึ่งไม่มี เนื้อปอดอยู่
Broncho-vesicular breath sound ลักษณะเสียงดัง ปํานกลําง และออกยําวพอๆ กัน
Vesicular breath sound ลักษณะเสียงเบํา
ภําวะผิดปกติเสียงหํายใจเบํากว่ําปกติ (diminished breath sound)แสดงว่ํามีกํารกั้นกํารน ําเสียงจํากเนื้อปอดมําสู่ผนังทรวงอกพบใน pleural effusion
การตรวจหัวใจ (Heart)
ขอบเขตของหัวใจประมําณว่ําอยู่ที่โครงที่ 2 ถึง 3 - 6 ขอบขวาอยู่ชิดกับขอบขวําของ sfermum ขอบซ้ํายอยู่ไม่เกิน mid clavicular lineซ้ําย และ เรียกทรวงอก บริเวณที่เป็นที่ตั้งของหัวใจนี้ว่ําprecordium) หรือ precordial area หลอดเลือดใหญ่ที่นำ
กํารดู สังเกตสีผิว หลอดเลือดด ําบริเวณทรวงอก และรูปร่างทรวงอกโดยเฉพําะบริเวณ precordium ลักษณะรูปร่ํางและตำแหน่งกํารเต้น
ภําวะปกติ สีผิวทรวงอกเหมือนสีผิวกําย ไม่มีรอยโรค หลอดเลือดด ําไม่โป่งพอง บริเวณ precordium ลักษณะไม่แตกต่ํางจํากทรวงอกอีกข้ํางบริเวณเดียวกัน พบ apical impulse
ภําวะผิดปกติ ผิวหนังเขียวคล้ํํา อําจพบ spider nervi หลอดเลือดด ําที่ผนังทรวงอกขยําย ผิดปกติ มีกํารนุนหรือยุบบริเวณ precordium พบ apical impulse
กํารคลำ กํารคลำจะใช้ส่วนต่ํางๆ ของมือ เช่นปลํายนิ้ว ฝ่ํามือบริเวณฐํานของนิ้วมือ (metal metacarpal) หรือสันมือ (heel of palm) รับสัมผัส กํารคล ํา apex beat เพื่อยืนยันต ําแหน่งของ apical impulse ในรํายที่มองไม่เห็น ให้คล ําหํา apex beat หรือ ต ําแหน่งต่ ําสุดและนอกสุด โดยไม่จ ําเป็นว่ําต้องเต้นแรงที่สุด
กํารคลำ heave ของหัวใจห้องล่ํางซ้ายให้วํางฝ่ํามือบริเวณหัวใจห้องล่ํางซ้ําย เหนือบริเวณ ยอดหัวใจ หันปลํายมือไปทํางด้ํานข้ําง กดฝ่ํามือให้แนบและแร กระแทกมําถูกที่ฝ่ํามือแรงผิดปกติ แสดงว่ํามี heave ของหัวใจห้องล่ํางกํารคล ํา thril หรือ กํารสั่นสะเทือนของ cardiac murmurต้องคล ําทั่ว pericardial area เมื่อมี thrill จะรู้สึกมีคลื่นมากระทบฝ่ํามือในขณะตรวจ thrill เกิดจํากกํารเคลื่อนไหว
ภําวะปกติ apex beat คล ําได้กว้ํางประมําณ 1-2 เซนติเมตรอยู่ที่ช่องซี่โครงที่ 5 ข้ํางซ้ํายไม่เกินแนว mid clavicular line
ภําวะผิดปกติ apex beat เลื่อนจํากต ําแหน่งปกติ ซึ่งต้องบอกว่ําอยู่ตรงกับช่องซี่โครงใด และห่ํางหรือใกล้กับเส้น mid clavicular line หรือ anterior axiliary line กี่เซนติเมตร
กํารเคําะ เป็นกํารตรวจหําขอบเขตของหัวใจ ทำให้ทรําบขนําดหัวใจ มักไม่ท ําเป็นประจำจะเลือกทำในกรณีที่สงสัยควํามผิดปกติบํางอย่ํางเท่ํานั้น วิธีกํารตรวจคือ จัดให้ผู้รับบริกํารนั่งตัวตรง แขนทั้งสองปล่อยข้ํางตัวตํามสบําย -ภําวะปกติ ริมซ้ํายของหัวใจจะอยู่ไม่เกินแนว mid clavicular line และริมขวํา จะเกินขอบขวําของ sternum เล็กน้อย เท่ํานั้น -ภําวะผิดปกติ ริมซ้ํายและริมขวําของหัวใจกว้ํางเกินปกติ
กํารฟัง กํารฟังนิยมฟังบริเวณลิ้นหัวใจ ต ําแหน่งที่ใช้ฟังลิ้นหัวใจ ไม่ใช่ นําแหน่งลิ้นหัวใจจริงๆ แต่ เป็นต ําแหน่งที่ได้ยินเสียงลิ้นหัวใจนั้นชัดเจนที่สุดเสียงของ aortic valve ฟังได้ชัดที่ขอบขวําของ sternum เสียงของ tricuspid valve ฟังได้ชัดที่ขอบซ้ําย Click เป็นเสียงสูงและสั้น คล้ํายมีกํารประทุ Murmur หรือเสียงฟู เป็นเสียงที่เกิดจํากกําร สั่นสะเทือน
ชนิดของ murmur ที่แบ่งตํามระยะของ cardiac cycle โดยsystolic murmur ได้ยินหลังจําก S1 เสียง diastolicmurmur ได้ยินระหว่ําง S2 และ S1 หรือก่อน ระดับของ murmur แบ่งเป็น 6 ระดับคือ โดยใช้กํารคลำเกรด 1.murmur เบํามําก ฟังได้ยํากต้องตั้งใจฟัง เกรด 2 murmur ดังขึ้นกว่ําเกรด 1 ฟังได้ง่ํายขึ้นเกรด 3 murmur ดังชัดเจน ฟังง่ํายขึ้น เกรด 4 murmur ดังชัดเจน และเริ่มคล ําได้ thrill เกรด 5 Murmur ดังมํากและคล ําได้ thrill เกรด 6 murmur ดังมํากที่สุด ได้ยินโดยไม่ต้องใช้หูฟังคล ําได้ thrill ชัดเจน
หลอดเลือด
กํารตรวจหลอดเลือดดำที่คอ (Jugular vein) และหลอดเลือดส่วนปลําย จะใช้เทคนิคกํารดูและกํารคลำกํารตรวจหลอดเลือดดำที่คอ ท ําได้โดยกํารจัดท่ํานั่งศีรษะสูง45 องศํา หรือหนุนหมอน 2 ใบ หันหน้ําตรงให้กล้ํามเนื้อ ภําวะปกติ ไม่เห็น jugular vein โป่งพองหรือ neckvein engorge ในท่ํานอนศีรษะ 45 หรือควํามดันเลือดด ํา jugular jugular venous pressure) ไม่เกิน 2เซนติเมตรในท่ํานอนสูง 45 ภําวะผิดปกติ jugular vein โป่งพอง ควํามดันเลือดดำjugular เกินกว่ํา 4 เซนติเมต , หําก jugular veinโป่งพองด้ํานเดียวให้นึกถึงปัญหําที่คอ
กํารคล ําหลอดเลือดส่วนปลําย จะคล ําหลอดเลือดแดงเพื่อประเมินควํามแรงของกําร ไหลเวียนที่ไปยังอวัยวะส่วนปลํายโดยเปรียบเทียบซ้ําย-ขวํา ต ําแหน่งที่นิยมคล ํา เช่น หลอดเลือดแดง แครอติด เบรเดียล เรเดียล ฟีโมรอล และอื่น ๆ
