Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 3 การตรวจช่องท้องและอวัยวะสืบพันธุ์, การเคาะม้าม, การเคาะไต - Coggle…
บทที่ 3 การตรวจช่องท้องและอวัยวะสืบพันธุ์
การตรวจท้อง (Abdomen)
การแบ่งท้องออกเป็น 9 ส่วน
เกิดจากการลากเส้นสมมติ 4 เส้น
เส้นขวางล่าตัว ที่ลากผ่านส่วนต่่าที่สุดของชายโครงด้านหน้า
เส้นขวางล่าตัวที่ลากผ่านของของ iliac crest
เส้นดิ่งที่ลากต่อเนื่องมาจาก mid clavicular line ซ้ายจนถึงขาหนีบ
เส้นดิ่งที่ลากต่อเนื่องมาจาก mid clavicular line ขวาจนถึงขาหนีบ
Hypochondrium ขวา
Epigastrium
Lumbar region ขวา
Umbilical area
Lumbar region ซ้าย
Inguinal region ขวา
Hypogastrium หรือ Suprapubic region
Inguinal region ซ้าย
Hypochondrium ซ้าย
เทคนิคในการตรวจท้อง
การดู
ภาวะปกติ
ท้องจะสมมาตรกัน
ไม่พบหลอดเลือดด่าขยายหรือโป่งพอง ไม่มีรอยเลือดใดๆ
ท้องจะเคลื่อนไหวโดยยุบลงเวลาหายใจเข้าป่องออกเวลาหายใจออก
ลักษณะสะดือและบริเวณขาหนีบปกติ
ในคนผอมอาจเห็นการเต้นของหลอดเลือดแดงใหญ่บริเวณลิ้นปีได้
เส้นสีด่ากลางท้อง ที่เกิดขึ้นตอนตั้งครรภ์ หรือ Linea Nigra
ภาวะผิดปกติ
ท้องโตกว่าปกติ (abdominal distention) ไม่สมมาตรกัน ด้านใดด้านหนึ่งโตกว่าปกติ ท้องโตกว่าปกติ อาจเกิดจาก ลม น้่าในช่องท้อง หรือมีก้อนในช่องท้อง
การฟัง
ภาวะปกติ
จะได้ยินเสียงการเคลื่อนไหวเป็นจะได้ยินเสียงการเคลื่อนไหวเป็นเสียง
กร๊อก กร๊อก คล้ายเทน้่าออกจากขวด ได้ยินทุก 2-10 วินาทีเสียงดังพอสมควร
ภาวะผิดปกติ
เสียงการเคลื่อนไหวหรือการบีบตัวของล่าไส้จะดังและบ่อยมากขึ้น ซึ่งพบในรายที่มีการอักเสบอุดตัน เสียงกรุ้งกริ้ง (tinkling sound) ซึ่งเป็นเสียงน้ำปนกับอากาศในล่าไส้เกิดจาการขยายของล่าไส้ (dilatation)มักได้ยินพร้อมกับเวลาที่ผู้รับบริการมีการปวดท้อง เสียงการบีบตัวของล่าไส้ลดลงหรือหายไปซึ่งพบในรายที่มีเยื่อบุช่องท้องอักเสบ (peritonitis)
เคาะ
ภาวะปกติ
จะได้เสียงโปร่ง หรือ tympany
การเคาะท้อง
ภาวะผิดปกติ
ได้เสียง hypertympany ในกรณีมีอากาศมาก
ถ้าหากมีสารน้่าหรือก้อน เคาะเสียงโปร่งน้อยลง (hypotvmpany) หรือทึบ (dull) (การแยกว่าเป็นสาน้ำหรือก้อน ใช้การตรวจหาสารน้่าในช่องท้อง)
ภาวะปกติ
เคาะได้เสียงทึบของตับตามแนว mid clavicular line ระหว่างช่อง
ซี่โครงที่ 6 ถึงใต้ชายโครงประมาณ 1 นิ้ว หรือกว้างประมาณ 10-12 เซนติเมตร
การเคาะตับ
ภาวะผิดปกติ
เคาะได้บริเวณตับเล็กกว่าปกติ ซึ่งอาจพบในภาวะถุงลมปอดโป่งพองมากมีก๊าซใต้กระบังลมมาก
เคาะได้บริเวณตับโตกว่าปกติ พบในผู้ที่มีพยาธิสภาพของตับ
ภาวะปกติ
พบเสียงทึบของม้าม (Splenic dullness) ได้ที่ช่องซี่โครงที่ 9-10หรือ mid axillary line ส่วนช่องซี่โครงที่ 11 จะโปร่ง
ภาวะผิดปกติ
พบเสียงทึบของม้ามมากกว่าปกติ เช่น ทึบในแนว anterior
axillary line ซ้าย จนถึงช่องซี่โครงที่ต่่าสุดในช่วงหายใจเข้า อาจถือว่ามีม้ามโตหรือการตรวจ splenic percussion ได้ผลบวก
ภาวะปกติ
จะไม่มีอาการเจ็บเมื่อเคาะถูก
ภาวะผิดปกติ
คือ มีอาการเจ็บหรือปวด
การคลำ
การคลำท้อง
ภาวะปกติ
ท้องนุ่ม ไม่มีตำแหน่งกดเจ็บ ไม่มีท้องตึงแข็ง (guarding abdomen) ไม่มี
กดเจ็บ (tenderness abdomen)ไม่มีตึงแข็งและกดเจ็บ (guarding and tenderness) ไม่มีการแข็งเกร็งของกล้ามเนื้อตลอดเวลา (rigidity)ไม่มี rebound tenderness คลำไม่พบก้อน คลำไม่พบการขยายโตของอวัยวะ
ภาวะผิดปกติ
ท้องตึงแข็ง (guarding abdomen) กดเจ็บ (tenderness abdomen) ตึงแข็งและกดเจ็บ (guarding and tenderness) การแข็งเกร็งของกล้ามเนื้อตลอดเวลา (rigidity) มี rebound tenderness เจ็บบริเวณเอว (frank pain) พบก้อนในช่องท้อง คล่าพบอวัยวะในช่องท้องขนาดผิดปกติ
การคลำตับ
ภาวะปกติ
ปกติจะคล่าขอบตับไม่พบหรือประมาณ 1-2 เซนติเมตร จากใต้ชาย
โครงขวา ขอบตับที่คล่าได้ ผิวจะเรียบ ขอบเรียบ บาง นุ่ม ไม่ขรุขระและกดไม่เจ็บ
ภาวะผิดปกติ
ตับมีขนาดโตเกินขอบชายโครงมาก ตับแน่น (firm) แข็ง (hard) หรือแข็ง มากเหมือนหิน (stony hard) ผิวขรุขระ (nodular) และกดเจ็บ(tenderness)
การคลำม้าม
ภาวะปกติ
คล่าไม่พบขอบม้าม
ภาวะผิดปกติ
คล่าพบขอบม้าม ซึ่งต้องโตประมาณ 2-3 เท่าของขนาดปกติ จึงจะคลำได้
การคลำไต
ภาวะปกติ
คลำได้ขอบล่างของไตขวาระหว่างมือทั้งสองระหว่างหายใจเข้า ขอบเรียบ แข็งและไม่เจ็บ ไตซ้ายคลำไม่ได้
ภาวะผิดปกติ
คลำได้ไตหรือก้อนขนาดใหญ่ หรือได้ลักษณะผิดปกติระหว่างมือทั้งสองขอบไม่เรียบ แข็งมากหรือกดเจ็บ
อุปกรณ์ที่ใช้การตรวจส่วนท้อง
หูฟัง (stethoscope)
ถุงมือสะอาด
สายวัด
ผ้าคลุม
การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์และทวารหนัก
(Genital organ และ Anus)
การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์ชาย
ภาวะปกติ
ผิวหนังไม่มีรอยโรค การกระจายของขนปกติ คือ เป็นรูปสามเหลี่ยมปลายยอดไปสะดือ ไม่มีแผลและการอักเสบูกอัณฑะอยู่ในถุงขนาดประมาณ 4-5 cm.และเท่ากัน รูเปิด ท่อปัสสาวะปกติอยู่ตรงกลางของปลายองคชาต หนังหุ้มปลายองคชาติเปิดได้หมด ไม่มีก้อน ไม่มีhernia
ภาวะผิดปกติ
ผิวหนังมีรอยโรค มีแผล ก้อน สิ่งคัดหลั่งที่ผิดปกติ และมีการอักเสบ
ซึ่งต้อง ตรวจโดยละเอียดต่อไป
การตรวจอวัยวะสืบพันธุ์หญิง
ภาวะปกติ
ผิวหนังไม่มีรอยโรค การกระจายของขนปกติ คือ ในผู้หญิงเป็นรูปสามเหลี่ยมปลายยอดชี้ลงล่างไม่มีแผล ก้อนและการอักเสบ ไม่มีสิ่งคัดหลั่ง ไม่มีอวัยวะอื่นโผล่ ไม่มีก้อนและไม่มี hernia
ภาวะผิดปกติ
ผิวหนังมีรอยโรค มีการอักเสบ แผล มีสิ่งคัดหลังผิดปกติ มีก้อน หรือมี
การ โผล่ ของอวัยวะอื่นออกมาทางช่องคลอด มี hernia หรือ ก้อนโตผิดปกติ
การตรวจทวารหนัก
ภาวะปกติ
ไม่มีรอยแผล รอยเกา รอยอักเสบ รอยโรค ก้อน ถุงน้่ากล้ามเนื้อมีความตึงตัวต่อมลูกหมากปกติลักษณะนุ่ม ไม่โต ไม่เจ็บ
ภาวะผิดปกติ
มีแผล รอยเกา รอยอักเสบ มีการฉีกขาดเป็นร่อง (fissure) มีริดสีดวงทวาร (hemorrhoid) และฝี ถุงน้่า ฝี มีก้อน มีอวัยวะยื่นโผล่ กล้ามเนื้อหูรุดทอง ต่อมลูกหมากโตและมีความผิดปกติ
การเคาะม้าม
การเคาะไต