Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 11 การบริหารยาในผู้สูงอายุ - Coggle Diagram
บทที่ 11
การบริหารยาในผู้สูงอายุ
🍉เภสัชวิทยาในผู้สูงอายุ
🍉การเปลี่ยนแปลงทางเภสัชจลนศาสตร์
(Pharmacokinetic)
•การดูดซึมยาเข้าร่างกาย (absorption)
-increase gastric pH
-delayed gastric emptying
-decrease splanchnic blood flow
-reduced gastrointestinal motility
-reduced surface area
•การกระจายตัวของยาในร่างกาย (Distribution)
-increase body fat
-reduced total body water
-reduced serum albumin
-reduced lean body mass
-reduced cardiac output
•การทำลายยาในร่างกาย (Metabolism)
-reduced liver size
-reduced hepatic blood flow
-reduced enzyme activity
•การกำจัดยาออกจากร่างกาย (Elimination)
-reduced creatinine clear ance
-reduce glomerular filtration rate
-reduced renal blood flow
-ไต : ขับยาออกในรูปสารละลายในปัสสาวะ
-ปอด : ขับยาออกในรูปก๊าซ
🍉การเปลี่ยนแปลงทางเภสัชพลศาสตร์
(Pharmacodynamic)
•เป็นกระบสนการที่เกี่ยวข้องกับยากระทำกับร่างกาย
-ซึ่งจะกล่าวถึงกลไกการออกฤทธิ์ของยา
-การเปลี่ยนแปลงทางเภสัชพลศาสตร์ในผู้สูงอายุจะเกี่ยวข้องกับ ระบบสารนำสื่อประสาท
🍉Dopamine system
-Dopamine receptors ชนิด D2 ลดลงในstriatum จะทำให้เกิดอาการ Parkinsonism ขึ้น
-ต้องระวังในการให้ยาต้านอาการโรคจิต
🍉Cholinergic system
-เอนไซม์ choline acetyltransferase ลดลง Ach ลดลง การทำงานของ cholinergic system ลดลงซึ่งมีความสัมพันธ์กับการเกิด Alzheimer’s disease
-ต้องระวังในการใช้ยาชนิด Anticholinergic ในผู้สูงอายุ เนื่องจากอาจเกิด Anticholinergic delirium
🍉Andrenergic system
-cAMP เป็นตัววัดการทำงานของ เบต้า-adrenergic receptor ในผู้สูงอายุการสร้าง cAMP ลดลงและจำนวน adrenoreceptors ลดลง
-เมื่อถูกกระตุ้นด้วย adrenergic agonists adrenoreceptor affinity ลดลง การตอบสนองของ adrenoreceptor จึงลดลง
-ระวงัการให้ยากลุ่มนี้ เนื่องจากประสิทธิภาพอาจไม่ดี
🍉Gabaminergic system
-การให้ยากลุ่ม benzodiazepines ทำให้ psychomotor performance เสียไป
-ซึ่งน่าจะเกิดจากการเพิ่ม sensitivity ของ benzodiazepine receptor ในผู้สูงอายุ
-การตอบสนองต่อ GABA ของ postsynaptic receptor ลดลง
กลุ่มยาที่ใช้บ่อยและอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาในผู้สูงอายุ
🍉Cardiovascular drugs
-Cardiac glyciposides : digoxin
-Antiarrhythmics : quinidine , procainamine
-Antihypertensive drugs : diuretics , calcium antagonist
-Atherosclerosis : ยาลดไขมัน
🍉Diabetes drugs
-Sulfonylurea : อาการที่ไม่พึงประสงค์ที่สำคัญคือ มีรัดับน้ำตาลในเลือดต่ำ (hypoglycemia)
🍉Gastrointestinal drugs
-Histamine 2(H2) blockers : ใช้ในการลดกรดในกระเพาะอาหารและลำไส้ได้ดีในผู้สูงอายุ ได้แก่
-cimetidine : ให้ระวังในผู้ป่วยหนักอาจทำให้เกิดจิตสับสนได้ (mental confusion)
-มีผลยับยั้งการทำงานของ cytochrome P450 ในตับมีผลต่อ halp life ของยา
🍉Nonsteroidol anti-inflammatory drugs (NSAIDs)
-รักษาการปวดควรเลือกใช้ยากลุ่มที่ออกฤทธิ์สั้น
ผลข้างเคียงที่สำคัญ คือ ทำให้เกิดแผลหรือเลือดออกในกระเพาะมากที่สุด
🍉Psychotropic drugs
-ใช้รักษาวิตกกังวลและอาการนอนไม่หลับ
-ควรใช้ยา benzodiazepine กลุ่มที่มีค่าครึ่งชีวิตสั้น
-ใช้ยารักษาในโรคซึมเศร้า ควรใช้ยา tricyclics antidepressants
🍉Antimicrobial drugs
-โรคการอักเสบติดเชื้อที่พบบ่อย คือ โรคทางระบบหายใจปละโรคทางระบบทางเดินปัสสาวะ
-ควรจะต้องมีการปรับขนาดยาที่จะใช้เพื่อป้องกันพิษที่จะเกิดขึ้นกับไต
🍉Drugs used in Alzheimer’s disease
-เน้นไปที่ยา cholinomimatic drugs ได้แก่ tacrine donepezil ใช้รักษาอาการ dementia
🍉การเกิดปฏิกิริยาต่อกันของยากับยาและยากับอาหารในผู้สูงอายุ
-Aspisin ได้ร่วมกับ Heparin , Warfarin : เลือดออกแล้วหยุดยาก
-ยากลุ่มCardiac glycosides ได้รับร่วมกับยา Quinidine : ก่อให้เกิดพิษที่หูและไตได้รุนแรงขึ้น
-ยาช่วยในการเต้นกับหัวใจให้ร่วมกับกาแฟทำให้เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะได้
พฤติกรรการใช้ยาในผู้สูงอายุ
🍉การใช้ยาด้วยตนเอง
-ความสามารถในการบริหารยา
-ความสามารถในการตัดสินใจเกี่ยวกับการใช้ยาอย่างเหมาะสม
🍉การใช้ยาตามคำสั่งของแพทย์
-ผู้สูงอายุที่เป็นผู้ป่วยนั้นให้ความร่วมมือในการใช้ยา เนื่องด้วยเหตุผลเพื่อการรักษาให้เป็นไปตามคำสั่งของแพทย์ เรามักใช้คำว่า compliance (การปฏิบัติตามคำสั่งใช้ยา) , concordance (ใช้ในกรณีที่มีข้อตกลงให้โอกาสผู้ป่วยได้ตัดสินใจในการใช้ยาของตนเองด้วย) และ adherence (การปฏิบัติตามข้อตกลงที่เกิดขึ้นระหว่างแพทย์กับผู้ป่วย)
🍉ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการใช้ยาในผู้สูงอายุ
•ความรู้ของผู้สูงอายุ
•ความจำของผู้สูงอายุ
•ความเชื่อและทัศนคติของผู้สูงอายุ
•การได้รับข้อมูลเกี่ยวกับตัวยา
🍉ปัญหาการใช้ยาในผู้สูงอายุ
-ปฏิกิริยาอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (Adverse drugs reactions)
-เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (Adverse drug events)
-ความคลาดเคลื่อนทางยา (Meditation errors)
-ความไม่ร่วมมือในการใช้ยา (Medication non - compliance)
🍉บทบาทของพยาบาลพยาบาล
-บทบาทในการบริหารยาให้แก่ผู้ป่วยโดยตรง
-บทบาทในการสั่งใช้ยาซึ่งจะต้องเป็นไปตามพระราชบัญญัติพยาบาล
-บทบาทในการส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมใช้ยาที่ปลอดภัย
🍉การบริหารยาในผู้สูงอายุ
-ความจำเป็นที่ต้องใช้ยา
-ให้วินิจฉัยที่ถูกต้อง
-รูปแบบของยาที่เหมาะสม
-ปฏิกิริยาต่อกันของยา
-ไม่ควรให้ยาติดต่อกันเป็นเวลานาน
🍉การพยาเพื่อบริหารยาในผู้สูงอายุ
-ประเมินการรับรู้
-อธิบายความสำคัญของการได้รับยา
-การสังเกตอาการแพ้ยาและผลข้างเคียงของยา
-ยึดหลัก 10 R