Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 11 การบริหารยาในผู้สูงอายุ Drugs administration in the elderly -…
บทที่ 11 การบริหารยาในผู้สูงอายุ
Drugs administration in the elderly
การใช้ยาในผู้สูงอายุ
ความก้าวหน้าทางการแพทย์มากขึ้น
ปริมาณจำนวนผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้นและมีอายุยืนยาวขึ้น
มีการใช้ยาในการรักษาโรคหลายชนิด
มีการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาตามวัย
กลุ่มยาที่ใช้บ่อยและอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์
Cardiovascular drugs
Cardiac glycosides : digoxin
Antiarrhythmics: quinidine, procainamide
Antihypertensive drugs: diuretics, calcium antagonist, angiotensin-converting enzyme inhibitor (ACEI), methyldopa, adrenergic neuron blocking
Atherosclerosis :ยาลดไขมัน
Diabetes drugs
Sulfonylurea
อาการที่ไม่พึงประสงค์ที่สำคัญคือมีระดับนํ้าตาลในเลือดตํ่า (hypoglycemia)
Gastrointestinal drugs
Histamine2 (H2) blockers ใช้ในการลดกรดในกระเพาะอาหารและลำไส้ได้ดีในผู้สูงอายุได้แก่ cimetidine: ให้ระวังในผู้ป่วยหนักอาจทำให้เกิดจิตสับสนได้ (mental confusion)
มีผลยับยั้งการทำงานของ cytochromeP450ในตับ มีผลต่อ half life
dopamine antagonistและ cholinergic agonist ใช้ในการรักษาอาการคลื่นไส้ อาเจียน และ GERDได้แก่metoclopramide(Plasil) SE:สับสน ซึม เกิด extra pyramidal side effects
Nonsteroidalanti-inflammatory drugs
รักษาการปวด ควรเลือกใช้ยากลุ่มที่ออกฤทธิ์สั้น
(Shorter-acting agents)
ผลข้างเคียงที่สำคัญคือ ทำให้เกิดแผลหรือเลือดออกในกระเพาะมากที่สุด
Psychotropic drugs
ใช้รักษาโรควิตกกังวลและอาการนอนไม่หลับ
ควรใช้ยา benzodiazepine กลุ่มที่มีค่าครึ่งชีวิตสั้น (Short half-life)
ใช้รักษาในโรคซึมเศร้า (depression)ควรใช้ยา tricyclicantidepressants
Antimicrobial drugs
โรคการอักเสบติดเชื้อที่พบบ่อยคือ โรคทางระบบหายใจและโรคทางระบบทางเดินปัสสาวะ
ควรจะต้องมีการปรับขนาดยาที่จะใช้เพื่อป้องกันพิษที่จะเกิดขึ้นกับไต และอวัยวะอื่นๆเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงจากอายุ มีผลต่อเภสัชจลนศาสตร์ของยา
Drugs used in Alzheimer’s disease
เน้นไปที่ยา cholinomimeticdrugs
ได้แก่ tacrinedonepezil
ใช้รักษาอาการ dementia
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันของยากับยาและยากับอาหารในผู้สูงอายุ
Aspirinได้รับร่วมกับ Heparin, Warfarin: เลือดออกแล้วหยุดยาก
ยากลุ่มCardiac glycosidesได้รับร่วมกับยา Quinidine:ก่อให้เกิดพิษที่หูและไตได้รุนแรงขึ้น
ยาช่วยในการเต้นกับหัวใจให้ร่วมกับกาแฟทำให้เกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะได้
โรคที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ
โรคกระดูกและข้อ
โรคความดันโลหิตสูง
โรคเบาหวาน
โรคสมองเสื่อม
โรคทางด้านจิตใจ
เภสัชวิทยาในผู้สูงอายุ
1.การเปลี่ยนแปลงทางเภสัชจลนศาสตร์(Pharmacokinetic)
การดูดซึมยาเข้าร่างกาย (Absorption)
increase gastric pH
delayed gastric emptying
decrease splanchnicblood flow
reduced gastrointestinal motility
reduced surface area
reduced gastrointestinal secretions
การกระจายตัวของยาในร่างกาย (Distribution)
increase body fat
reduced total body water
reduced serum albumin
increase α1-acid glycoprotein Concentration
reduced lean body mass
reduced cardiac output
reduced hepatic and renal blood flow
การทำลายยาในร่างกาย (Metabolism)
reduced liver size
reduced hepatic blood flow
reduced enzyme activity
การกำจัดยาออกจากร่างกาย (Elimination)
อวัยวะที่ทำหน้าที่ในการขับยาออกจากร่างกายที่สำคัญ
ไต ขับยาออกในรูปสารละลายในปัสสาวะ
ปอด ขับยาออกในรูปก๊าซ
reduced creatinineclearance
reduced glomerularfiltration rate
reduced renal blood flow
reduced number of functioning nephrons
2.การเปลี่ยนแปลงทางเภสัชพลศาสตร์(Pharmacodynamic)
Dopaminergicsystem
Dopamine receptors ชนิดD2ลดลงใน striatum จะทำให้เกิดอาการ Parkinsonism ขึ้น
ต้องระวังในการให้ยาต้านอาการโรคจิต
Cholinergic system
เอนไซม์ cholineacetyltransferaseลดลง Achลดลงการทำงานของ cholinergic systemลดลงซึ่งมีความสัมพันธ์กับการ เกิดAlzheimer’s disease
ต้องระวังในการใช้ยาชนิด Anticholinergicในผู้สูงอายุเนื่องจากอาจเกิดAnticholinergicdelirium
Adrenergic system
เมื่อถูกกระตุ้นด้วย adrenergicagonists adrenoreceptoraffinit
ต้องระวังในการให้ยากลุ่มนี้เนื่องจากประสิทธิภาพอาจไม่ดี
cAMPเป็นตัววัดการทำงานของ β-adrenergic receptor ในผู้สูงอายุการสร้าง cAMPลดลงและจำนวน adrenoreceptorsลดลง
Gabaminergicsystem
ซึ่งน่าจะเกิดจากการเพิ่ม sensitivity ของ benzodiazepine receptorในผู้สูงอายุ
การตอบสนองต่อ GABA ของ postsynaptic receptor ลดลง
การให้ยากลุ่ม benzodiazepines ทำให้psychomotor performance เสียไป
พฤติกรรมการใช้ยาในผู้สูงอายุ
การใช้ยาด้วยตนเอง
ความสามารถในการบริหารยา
ความสามารถในการตัดสินใจเกี่ยวกับการใช้ยาอย่างเหมาะสม
การใช้ยาตามคำสั่งของแพทย์ ผู้สูงอายุที่เป็นผู้ป่วยนั้นให้ความร่วมมือในการใช้ยา เนื่องด้วยเหตุผลเพื่อการรักษาให้เป็นไปตามคำสั่งของแพทย์ความร่วมมือในการใช้ยา เรามักใช้คำว่า compliance(การปฏิบัติตามคำสั่งใช้ยา), concordance (ใช้ในกรณีที่มีข้อตกลงให้โอกาสผู้ป่วยได้ตัดสินใจในการใช้ยาของตนเองด้วย), และ adherence(การปฏิบัติตามข้อตกลงที่เกิดขึ้นระหว่างแพทย์กับผู้ป่วย)
ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการใช้ยาในผู้สูงอายุ
ความรู้ของผู้สูงอายุ
ความจำของผู้สูงอายุ
ความเชื่อและทัศนคติของผู้สูงอายุ
การใช้ยาหลายชนิดและความซับซ้อนของแผนการใช้ยา
การได้รับข้อมูลเกี่ยวกับตัวยา
ปัญหาการใช้ยาในผู้สูงอายุ
ปฏิกิริยาอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (Adverse drug reactions)
เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (Adverse drug events)
ความคลาดเคลื่อนทางยา(Medication errors)
ความไม่ร่วมมือในการใช้ยา (Medication non-compliance)
การจัดการกับปัญหาการใช้ยาในผู้สูงอายุ
การจัดการเชิงรับ
การจัดการเชิงรุก
การจัดการเชิงระบบ
บทบาทของพยาบาลที่เกี่ยวข้องกับการใช้ยาในผู้สูงอายุ
บทบาทในการบริหารยาให้แก่ผู้ป่วยโดยตรง
บทบาทในการสั่งใช้ยาซึ่งจะต้องเป็นไปตามพระราชบัญญัติวิชาชีพพยาบาล
บทบาทในการส่งเสริมให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมการใช้ยาที่ปลอดภัยโดยคำนึงถึงประสิทธิภาพของการรักษาและความปลอดภัยของผู้ป่วยเป็นสำคัญ
การบริหารยาในผู้สูงอายุ
ความจำเป็นที่ต้องใช้ยา
ให้การวินิจฉัยที่ถูกต้อง
ขนาดของยาที่ตํ่าเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาแต่การออกฤทธิ์ของยาต้องมีผลดีต่อการรักษา
รูปแบบของยาที่เหมาะสม
ผลข้างเคียงหรือฤทธิ์ยาที่ไม่พึงประสงค์ ต้องให้ความระมัดระวัง และเมื่อคาดว่าจะเกิดให้หยุดหรือปรึกษาแพทย์
ปฏิกิริยาต่อกันของยา
ความชัดเจนของการอธิบายเกี่ยวกับการใช้ยาที่ถูกวิธีรวมทั้งการเก็บรักษา
ไม่ควรให้ยาติดต่อกันเป็นเวลานาน
การพยาบาลเพื่อบริหารยาในผู้สูงอายุ
ประเมินการรับรู้
อธิบายความสำคัญของการได้รับยา
การสังเกตอาการแพ้ยาและผลข้างเคียงของยา
ยึดหลัก 10R