Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย ในผู้สูงอายุ 1, ผิดปกติ 1 ใน 3 ถือว่าเป็นโรคหลอดเลือ…

- - - - อายุ
        
        อายุ 45 ปีขึ้นไป อุบัติการณ์เพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่า ทุก ๆ 10 ปีที่อายุเพิ่มขึ้น
      - เพศ
        
        เพศชายเสี่ยงเป็น 1.5 เท่า
      - พันธุกรรม
        
        ปัจจัยด้านบิดาเพิ่มความเสี่ยง 2.4 เท่า
        
        ปัจจัยด้านมารดาเพิ่มความเสี่ยง 1.4 เท่า
      - ชาติพันธ์
        
        คนผิวดำ: อุบัติการณ์ 1,283/100,000 คน
        
        คนเชื้อสาย Hispanic: อุบัติการณ์ 667/100,000 คน
        
        คนผิวขาว: อุบัติการณ์ 712/100,000 คน
    - - Atrial fibrillation
      - โรคหลอดเลือดหัวใจ
      - ความดันโลหิตสูง
      - ความผิดปกติของหลอดเลือดแดง Carotid
      - เบาหวาน
      - การสูบบุหรี่
      - ไขมันในเลือดสูง
      - เคยเป็นโรคหลอดเลือดสมอง
  - - - การอ่อนแรงกล้ามเนื้อใบหน้า
      - การอ่อนแรงกล้ามเนื้อแขนขา
      - ระดับความรู้สึกตัว (Glasgow coma scale)
        
        การแปลผล
        
        คะแนน 14-15 เสียการทำงานเล็กน้อย
        
        คะแนน ≤ 10 เสียการทำงานรุนแรง เป็นผู้ป่วยวิกฤติ
        
        คะแนน 11-13 เสียการทำงานปานกลาง
      - Cincinnati pre-hospital stroke scale
        
        หน้าเบี้ยว
        
        แขนขาอ่อนแรง
        
        พูดไม่ชัด
    - - BP; SBP > 185-220 mmHg, DBP>120-140 mmHg
      - O2 sat < 95 หรือมีภาวะcyanosis
      - GCS < 10 หรือ ลดลง
      - DTX<50mg% หรือ >400mg%
      - เจ็บหน้าอก ชัก เกร็ง กระตุก เหนื่อยหอบ
  - - - CBC, PT, PTT, INR, Glusose, E+, EKG, BUN, Cr+, ABG, Lipid profife; LDL, HDL, Cholesterol
    - - CT (computer tomography) เพื่อตรวจสอบภาวะเลือดออกในสมอง
      - MRI (Magnetic resonance imaging) เพื่อตรวจสอบหาภาวะสมองขาดเลือดเฉียบพลัน
  - - - Reperfusion therapy คือ ให้ยาละลายลิ่มเลือด (RTPA, recombinant tissue plasminogen activator) ขนาด 0.9 มก./กก. ไม่เกิน 90 มก. ทางหลอดเลือดดำ
        
        เกณฑ์ในการคัดเลือกผู้ป่วย
        
        ได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมองตีบหรืออุดตันภายใน 3 ชั่วโมง
        
        ผล CT ไม่พบว่ามีเลือดออกในสมอง
        
        ผู้ป่วยและญาติเข้าใจประโยชน์และอาการข้างเคียงที่เกิดขึ้นจากการให้ยา และยินยอมให้การรักษา
        
        ข้อห้าม
        
        ไม่ทราบระยะเวลาที่แน่นอนของการเกิดอาการ
        
        มีเลือดออกในสมอง
        
        มีอาการชัก
        
        มีประวัติเลือดออกในสมอง
        
        มีความดันโลหิตสูง (SBP ≥180 mmHg, DBP ≥ 110mmHg)
        
        มีประวัติบาดเจ็บที่ศีรษะภายใน 3 เดือน
        
        ได้รับยาต้านการแข็งตัวของเลือดภายใน 48 ชั่วโมง
        
        มีค่าความแข็งตัวของเลือดผิดปกติ หรือมีความผิดปกติของเกล็ดเลือด (น้อยกว่า 100,000 mm3)
        
        Hct < 25%
        
        มีประวัติผ่าตัดใหญ่ใน 14 วัน
        
        มีเลือดออกในทางเดินอาหารหรือปัสสาวะภายใน 21 วัน
        
        มีเนื้อสมองตายมากกว่า 1 กลีบ
  - - - อธิบายญาติเข้าใจข้อดี ข้อเสียของการได้รับยาละลายลิ่มเลือด ให้ลงนามในใบยินยอมการรักษา
      - เปิดหลอดเลือดดำ 2 เส้น เส้นหนึ่งให้ 0.9 % NSS ที่เหลือ lock ไว้ให้ยา
      - การเตรียมยา คำนวนยาตามน้ำหนักตัว คือ 0.6-0.9 mg/kg ไม่เกิน 90 mg ผสมยาใน sterile water (ไม่ละลายในสารละลายที่มีน้ำตาล)
      - ยาที่ผสมเหลือให้เก็บไว้ในตู้เย็น อุณหภูมิ 2-8 C ถ้าไม่ใช้ใน 24 hr ต้องทิ้ง
      - ขณะให้ยาละลายลิ่มเลือดไม่ให้ยาชนิดอื่นเข้าทางสายให้สารน้ำเดียวกัน
      - ผู้ป่วยควรได้รับการเฝ้าะวังและป้องกัน
        
        เข้ารับการรักษาใน stroke unit or ICU
        
        งดกิจกรรมเหล่านี้หลังได้รับยา 24 hr
        
        ให้ยา heparin/warfarin/antiplatelet
        
        ใส่ NG tube
        
        แทงสายเข้าหลอดเลือดดำส่วนกลาง
        
        เจาะ arterial blood gas หรือ เจาะหลอดเลือดแดง
        
        หลีกเลี่ยงการใส่สายสวนปัสสาวะใน 30 นาที
      - ให้ยาลดกรดเพื่อป้องกันเลือดออกในระบบทางเดินอาหารตามแผนการรักษา
      - เฝ้าระวังและสังเกตอาการมีเลือดออกตามอวัยวะต่าง ๆ
      - กรณีที่สงสัยว่าจะมีเลือดออกในสมอง ให้หยุดการให้ยาละลายลิ่มเลือด เจาะ lab เตรียมให้ FFP ตามแผนการรักษา
      - ให้พักบนเตียง
      - งดน้ำและอาหารทางปาก ยกเว้นยา
      - วัดสัญญาณชีพ ทุก 15 นาที 2 ชั่วโมง ทุก 30 นาที 6 ชั่วโมง
      - ให้ออกซิเจน
      - Monitor EKG
      - ประเมิน GCS
      - ควบคุมระดับน้ำตาล ไม่ควรเกิน 150 mg% เพราะทำให้สมองมีเนื้อตายเพิ่มขึ้น
      - หลีกเลี่ยงการให้สารน้ำที่มีน้ำตาลกลูโคส
    - - เฝ้าระวังไม่ให้เกิดภาวะพร่องออกซิเจนในเลือดและการหายใจที่ผิดปกติ (O2 saturation ≥ 95%)
      - ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง ถ้าใส่เครื่องช่วยหายใจต้องดูแลการทำงานของเครื่องช่วยหายใจ ไม่ควรใช้ PEEP เพราะจะทำให้เพิ่ม ICP ได้
      - ดูดเสมหะเมื่อจำเป็นและต้อง Hyperventilate ทุกครั้ง
      - ไม่ใช้เวลาในการดูดเสมหะนานเกิน 10-15 นาที
      - ประเมินความรู้สึกตัวและภาวะเลือดออกในสมอง เช่น ปวดศีรษะ ความรู้สึกตัวลดลง ความดันโลหิตสูงขึ้น และมีคลื่นไส้อาเจียน
      - ดูแลให้ยาตามแผนการรักษา เช่น ยาละลายลิ่มเลือด ยากันชัก ยาลดความดันโลหิต
      - ประเมินความดันโลหิตอย่างต่อเนื่อง
      - กรณีที่มีความดันโลหิตสูง การพิจารณาให้ยาลดความดันโลหิตต้องพิจารณา คือ หลีกเลี่ยงการให้ยาลดความดันโลหิตเมื่อความดันโลหิต SBP ≤ 220 mmHg หรือ DBP≤120 mmHg
      - ดูแลงดน้ำและอาหารทางปาก กรณีผู้ป่วยซึม และสงสัยว่ามี Massive infarction หรือมีแนวโน้มที่จะได้รับการผ่าตัด
      - ประเมินระดับน้ำตาลในเลือด โดยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดน้อยกว่า 150 mg/dlในผู้ป่วยที่มีภาวะน้ำตาลในเลือดสูง
      - ให้ยาลดไข้กรณีที่มีไข้ พร้อมทั้งสาเหตุและการรักษาตามสาเหตุ
      - ให้ยาป้องกันชักและระวังชักในกรณีที่มีอาการชัก
      - จัดท่านอนศีรษะสูง 30 องศา
      - หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ทำให้ความดันในช่องอก ช่องท้องเพิ่มขึ้น
      - ให้การดูแลญาติและครอบครัว โดยการรับฟังปัญหา ให้การช่วยเหลืออย่างเป็นมิตร
      - ลดการกระตุ้นที่ทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการเกร็ง
    - - ป้องกันภาวะความดันกระโหลกศีรษะสูง (IICP)
        
        จัดท่านอนให้ศีรษะสูง 30 องศา ศีรษะลำคอตั้งตรง สะโพกไม่หักพับงอมากกว่า 90
        
        ห้ามจัดท่านอนคว่ำหรือนอนศีรษะต่ำ
        
        วัดสัญญาณชีพและอาการทางระบบประสาท
        
        ประเมินอาการแสดงความดันในกระโหลกศีรษะสูง ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ชีพจรช้า ความดันโลหิตสูงจากเดิม pulse pressure กว้าง รูปแบบการหายใจผิดปกติ
        
        ดูแลป้องกันไม่ไห้เกิดแรงดันในช่องอกและช่องท้องสูงขึ้น เพราะทำให้หลอดเลือดดำไหลกลับเข้าสู่หัวใจลดลง
      - ป้องกันและเฝ้าระวังการกลับเป็นซ้ำ
        
        ผู้ป่วยและญาติเข้าใจความสำคัญของการรับประทานยาตามแพทย์สั่งอย่างต่อเนื่อง ห้ามหยุดยาหรือเพิ่มขนาดยาเอง
        
        อธิบายและให้คำแนะนำเกี่ยวกับกิจกรรมที่ช่วยลดปัจจัยเสี่ยงต่อการกลับเป็นซ้ำ
        
        อธิบายอาการแสดงที่ผู้ป่วยต้องมาพบแพทย์ เช่น แขนขาอ่อนแรง ปากเบี้ยว พูดไม่ชัด ความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน เป็นต้น
        
        มาตรวจตามแพทย์นัด
        
        เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยและญาติซักถาม
- - - - ข้อเข่าพบลักษณะที่สำคัญคือ ข้อบวม หรือขนาดข้อใหญ่
    - - พบช่องว่างระหว่างกระดูกเข่าแคบลงซึ่งหมายถึงกระดูกอ่อนมีการสึกหรอ
  - - - เพื่อบรรเทาอาการปวด ลดการอักเสบ
      - แก้ไขหรือคงสภาพการทำงานของข้อให้ปกติ
      - ป้องกันและชะลอภาวะแทรกซ้อน
      - ให้มีคุณภาพชีวิตใกล้เคียงคนปกติ
    - - ลดน้ำหนัก
      - ปฏิบัติตัวเพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดข้อเข่าเสื่อม
      - หลีกเลี่ยงการขึ้นบันไดบ่อยๆ ควรจะนั่งบนเก้าอี้ไม่ควรนั่งบนพื้น
      - การนวดประคบ
      - การบริหารข้อด้วยการยืดเหยียดกล้ามเนื้อ
      - การออกกำลังกายแบบแอโรบิกชนิดแรงกระแทกต่ำ
      - การออกกำลังกายและการบริหารกล้ามเนื้อ
      - ประคบอุ่นเวลาปวดเข่า
      - การทำกายภาพบำบัด
    - - ยาแก้ปวด
      - ยาแก้อักเสบ steroid
      - ยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่ ยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่ steroid (NSAID)
      - ยาบำรุงกระดูกอ่อน
      - การใช้น้ำหล่อเลี้ยงข้อชนิดเทียม
    - - การผ่าตัดโดยการส่องกล้อง (arthroscope) เหมาะสำหรับข้อที่เสื่อมไม่มาก แพทย์จะเข้าไปเอาสิ่งสกปรกที่เกิดจากการสึกออกมา
      - การผ่าตัดแก้ความโก่งงอของเข่า ตัดกระดูกบางส่วนออกทำให้ใช้เวลานานกว่าจะใช้งานได้ ปัจจุบันนิยมลดลง
      - การผ่าตัดใส่ข้อเข่าเทียม (arthroplasty) คือการใส่ข้อเข่าเทียมเข้าแทนข้อที่เสื่อม ซึ่งผลการผ่าตัดทำให้หายปวด ผู้ป่วยใช้ชีวิตได้ดีขึ้น
- - - - การไม่ได้เคลื่อนไหวหรือขาดการออกกำลังกาย
      - รับประทานอาหารเค็มจัด ลดการดูดซึมแคลเซียมที่ไต
      - รับประทานอาหารโปรตีนสูง
      - รับประทาน แคลเซียม ในปริมาณไม่เพียงพอเ
      - ขาดวิตามินดี
  - - - CBC, แคลเซียม, ฟอตเฟต, อัลบูมิน
      - การทำงานของตับ ไต
      - ฮอร์โมนไทรอยด์ม พาราไธรอยด์ วิตามินดี (25- hydroxyvitamin D)
      - ฮอร์โมนเพศ เช่น estradiol, testosterone, folliclestimulating hormone (FSH) luteinizing hormone (LH)
  - - - การได้รับปริมาณแคลเซียมเพียงพอ
      - วิตามินดี
      - การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน
        
        งดสูบบุหรี่
        
        งดดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน
        
        หลีกเลี่ยงอาหารเค็มจัดและโปรตีนสูง
        
        ไม่ดื่มสุรา
        
        มีการเคลื่อนไหวร่างกายมากขึ้น หรือออกกำลังกาย
        
        ควบคุมโรคเรื้อรังที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน
        
        ระมัดระวังการใช้ยาที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อโรคกระดูกพรุน
      - การออกกำลังกาย
    - - biphosphonate เพิ่มความหนาแน่นกระดูก
  - - - ระมัดระวังในการจัดท่า การเคลื่อนไหว และออกกำลังกาย
      - ดูแลสิ่งแวดล้อมให้ปลอดภัยจากอุบัติเหตุหกล้ม ยกไม้กั้นเตียงขึ้น
      - กระตุ้นให้มีกิจกรรม มีการเคลื่อนไหว ให้เวลาในการทำกิจกรรมและถูกแสงแดด
      - ดูแลให้รับประทานอาหารที่แคลเซียมสูง ควรได้รับวันละ 1500มก. (นม 1 กล่อง 250 ซีซี มีแคลเซียม 300 มก.)
      - ประเมินและติดตามอาการปวด
      - ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษา และใช้วิธีอื่น ๆ ในการลดอาการปวด
      - ให้การดูแลด้านอารมณ์ จิตใจ ให้ระบายความรู้สึก มีปฏิสัมพันธ์กับผู้ป่วยอื่นที่มีปัญหาเหมือนกัน
- - - - พบในเด็กหรือผู้ที่อายุน้อย ส่วนใหญ่น้อยกว่า 30 ปี
      - มักจะผอม
      - เกิดจากตับอ่อนไม่สามารถสร้างอินสุลินได้ ต้องรักษาโดยการฉีดอินสุลิน
      - ถ้าขาดจะเกิดภาวะหมดสติจากน้ำตาลในเลือดสูงและกรดคั่งในเลือด (Ketoacidosis)
    - - พบมากร้อยละ 95-97 ส่วนใหญ่มักจะอ้วน
      - ตับอ่อนยังพอผลิตอินสุลินได้ แต่มีภาวะดื้อต่ออินสุลิน
      - ระยะแรกรักษาโดยการควบคุมอาหารหรือยาเม็ดลดระดับน้ำตาลในเลือด
      - เป็นนาน ๆ อาจต้องฉีด เพราะเบต้าเซลล์เสื่อมหน้าที่
      - ส่วนใหญ่พบในผู้สูงอายุ
  - - - เป็นที่ไตทำให้โปรตีนรั่วออกมากับปัสสาวะ
      - เป็นที่ตาทำให้เกิด macular disease
    - - Obesity
      - HDL < 45mg/dl (female), <35 mg/dl (men)
      - Triglyceride level > 150 mg/dl
      - Hypertension
      - Hyperuricemia
  - - - ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia)
        
        เริ่มแรก หัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น เหงื่อออก ตัวเย็น หน้าซีด
        
        ระยะหลัง ปวดศีรษะ มึนงง สับสน ชัก หมดสติ
      - Nonketotic hyperglycemic-hyperosmolar coma (NKHHC) or hyperosmolar hyperglycemic state
        
        ความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง ซึม และสัมพันธ์กับการที่เลือดมีความเข้มข้นสูง (hyperosmolarity)
    - - peripheral vascular disease
      - Hypertension, Stroke
      - Myocardial infarction
      - neuropathy, amputation
    - - Retinopathy ทำให้ตามองไม่เห็น
      - ไตวายระยะสุดท้าย (end-stage renal failure)
    - - อาการเตือน
        
        เท้าเย็น และมีอาการปวดเป็นพัก ๆ (Intermittent claudication)
        
        ค่อยๆเปลี่ยนแปลงรูปร่างของนิ้ว
        
        สีและความหยาบของผิวหนังเปลี่ยน
  - - - ระดับน้ำตาลก่อนมื้ออาหารเท่ากับ 90-130 มก.ต่อดล.
      - ระดับน้ำตาลหลังมื้ออาหาร 2 ชั่วโมง น้อยกว่า 180 มก.ต่อดล.
      - ระดับน้ำตาลเฉลี่ยฮีโมโกลบินเอวันซี (HbA1c) น้อยกว่า 7%
      - HDL-C มากกว่า 40 มก.ต่อดล.
      - LDL-C น้อยกว่า 100 มก.ต่อดล.
      - ไตรกลีเซอร์ไรด์ขณะอดอาหารน้อยกว่า 150 มก.ต่อดล.
      - ความดันโลหิตน้อยกว่า 130/80มม.ปรอท
    - - กระตุ้นการหลั่งอินสุลินจากตับอ่อน: sulfonylurea
      - แก้ไขภาวะดื้อต่ออินสุลินที่ตับ เซลล์กล้ามเนื้อทำให้อินสุลิน ออกฤทธ์ดีขึ้น: metformin
      - ชะลอการย่อยและการดูดซึมน้ำตาลของลำไส้ ลดระดับน้ำตาลหลังอาหาร ต้องรับประทานยาพร้อมอาหาร: acarbose
      - แก้ไขภาวะดื้อต่ออินสุลินที่เซลล์กล้ามเนื้อ ตับและไขมัน: rosiglitozone
  - - - โภชนบำบัด 9 ประการ
        
        กินอาหารครบ 5 หมู่ แต่ละหมู่หลากหลาย และหมั่นดูแลน้ำหนักตัว
        
        กินข้าวเป็นอาหารหลัก สลับกับอาหารประเภทแป้งบางมื้อ
        
        กินพืชผักให้มากและกินผลไม้เป็นประจำ
        
        กินปลาเนื้อสัตว์ไม่ติดไขมัน ไข่และถั่วเมล็ดแห้งเป็นประจำ
        
        ดื่มนมเหมาะสมตามวัย (low fat)
        
        กินอาหารไขมัน ประเภท ไขมันไม่อิ่มตัว คือ ไขมันจากพืช
        
        หลีกเลี่ยงการกินอาหารรสหวานจัด เค็มจัด
        
        กินอาหารที่สะอาด ปราศจากการปนเปื้อน
        
        งดหรือลดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์
    - - ฤทธิ์ของอินสุลินในการควบคุมระดับน้ำตาล
      - การรับประทานอาหารให้สอดคล้องกับการฉีดอินสุลิน
      - ชนิดออกฤทธิ์เร็วต้องรับประทานอาหารทันที ออกฤทธิ์สั้นรับประทานอาหารหลังฉีด 30 นาที
      - การเก็บอินสุลิน เก็บในตู้เย็นไม่ใช่ช่องแช่แข็ง สามารถเก็บในอุณหภูมิห้องนาน 1 เดือน ไม่ให้ถูกแสงแดดโดยตรง
      - สังเกตอาการน้ำตาลในเลือดต่ำ อาการเหงื่อออก ใจสั่น หิว หน้ามืด ตาลาย อ่อนเพลีย จะเป็นลม ชาปลายมือปลายเท้า
      - การฉีดอินสุลินวันละครั้งไม่เพียงพอ เพราะระดับอินสุลินไม่ขึ้นลงตามธรรมชาติ
      - การฉีดหน้าท้องเป็นบริเวณที่ดูดซึมที่สุดและการดูดซึมไม่เปลี่ยนแปลงตามการออกกำลังกาย
      - การฉีดที่ขาทำให้เกิดภาวะน้ำตาลต่ำได้ง่าย
      - ห้ามนวดหรือคลึงบริเวณฉีด เพราะยาดูดซึมเร็ว
    - - รับอาหารให้เหมาะสมกับการออกกำลังกาย
      - ถ้าออกกำลังกายนานเกิน 30 นาที ควรตรวจระดับน้ำตาลในเลือด ถ้าอยู่ระหว่าง 80-180 มก.ต่อดล. ควรรับประทานอาหารเพิ่มก่อนออกกำลัง
      - ถ้าอยู่ระหว่าง 180-240 มก.ต่อดล. ไม่จำเป็นต้องเพิ่มอาหารก่อนออกกำลัง
      - สังเกตอาการน้ำตาลในเลือดต่ำระหว่างออกกำลังกาย ให้หยุดพัก ดื่มน้ำหวาน หรืออมน้ำตาลก้อน
      - หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายในช่วงที่อินสุลินออกฤทธิ์สูงสุด
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        Hypoglycemia มักเกิดในผู้ที่ฉีดอินสุลินมากกว่า แต่พบได้ในคนที่เป็นโรคเบาหวานมานานและสูงอายุ
        
        มีเลือดออกในจอตา
        
        การบาดเจ็บของเนื้อเยื่อ
        
        ภาวะแทรกซ้อนทางหัวใจ โรคหลอดเลือดหัวใจ ควรมีการตรวจสมรรถภาพก่อนออกกำลังกาย
    - - ล้างเท้าให้สะอาดทุกวันหลังอาบน้ำ
      - ซับเท้าให้แห้งด้วยผ้าสะอาด
      - สำรวจเท้าตนเองทุกวัน
      - สวมรองเท้าหรือรองเท้าแตะตลอดเวลาทั้งในและนอกบ้าน
      - ถ้าผิวแห้งให้ทาครีมบาง ไม่เกา
      - ห้ามแช่เท้าด้วยน้ำร้อน ไม่เดินเท้าเปล่า ไม่ตัดตาปลา ไม่นั่งไขว่ห้าง
      - บริหารเท้า ช่วยทำให้เลือดไหลเวียนได้ดี
      - ตรวจดูเท้าของตนเองทุกวัน เมื่อมีปัญหาที่เท้าต้องรีบรักษา
- - - - Primary constipation
        
        เกิดขึ้นเองโดยไม่มีโรคอื่นเป็นสาเหตุนำมาก่อนอาจเกิดจาก
        
        การกินอาหารที่มีกากน้อย
        
        การละเลยไม่ถ่ายอุจจาระทันทีที่ปวดถ่าย
        
        การออกกำลังกายน้อย
        
        การถูกจำกัดการเคลื่อนไหว
        
        การไม่เคยชินสภาพแวดล้อมหรือไม่สะดวกในการขับถ่าย
        
        การดื่มน้ำน้อย
        
        มีกล้ามเนื้อหน้าท้องอ่อนแอ
      - Secondary constipation
        
        มีก้อนเนื้องอกของลำไส้ ลำไส้กลืนกัน ไส้เลื่อน
        
        การเคลื่อนไหวของลำไส้ผิดปกติ
        
        มีความผิดปกติทางจิต เช่น วิตกกังวล ซึมเศร้า
        
        มีความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ เช่น เบาหวาน โรคต่อมไทรอยด์
        
        มีพยาธิสภาพของไขสันหลัง
        
        การได้รับยา
        
        antacid, anticholinergics, tranquilizers
        
        antidepressant, antihypertensive (calcium channel blocker)
        
        narcotic analgesic, NSAIDs
    - - ถ่ายลำบาก หรือเจ็บปวดในขณะถ่าย
        
        เกิดจากลักษณะนิสัยการขับถ่ายไม่ดี หรือมีรีเฟล็กซ์น้อยเกินไป จากการกลั้นอุจจาระเป็นประจำ
        
        ลักษณะของอุจจาระไม่แข็งมาก
      - มีการไหลอุจจาระในลำไส้อย่างช้า ๆ
  - - - ลักษณะอุจจาระ ความปวด ยาที่ใช้
      - การสวนอุจจาระ แบบแผนการรับประทานอาหาร
      - แบบแผนการขับถ่าย ความถี่
      - กิจกรรม ความเครียด
    - - การฟังเสียงลำไส้บีบตัว
      - สังเกตอาการท้องอืด ปวดท้อง
      - การคลำได้ก้อน
  - - - F = Fluid & fiber intake
      - E = Exercise & environment
      - C = Creation of bowel program
      - E = Elimination of causative factors
      - S = Stimulation of gastrocolic reflex
- - - - สอบถามอาการถ่ายปัสสาวะผิดปกติ
      - ระยะเวลาที่เริ่มอาการถ่ายปัสสาวะผิดปกติ
      - ลักษณะของขับถ่ายปัสสาวะ
    - - ตรวจปัสสาวะเพื่อหาว่ามีการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ
      - ตรวจเลือดเพื่อประเมินการทำงานของไต
      - ตรวจ Prostate-specific antigen (PSA) ค่าปกติประมาณ 0-4 นาโนกรัมต่อมิลลิลิตร
      - Tumor-marker ในการสืบค้นหามะเร็งของต่อมลูกหมาก
      - Cystoscope เพื่อดูว่ามีท่อปัสสาวะตีบตันหรือไม่ ต่อมลูกหมากโตเพียงใด และกระเพาะปัสสาวะเป็นอย่างไร
      - Plain kidney ureter bladder (KUB) และการทำ IVP
        [ intravenous pyelography]
      - ultrasound
      - Uroflowmetry เพื่อดูว่าทางเดินปัสสาวะอุดกั้นมากน้อย
    - - ตรวจร่างกายทุกระบบ
      - อาจจะมีปัญหาเลือดจาง
      - บวมตามตัวเนื่องจากมีภาวะ Azotemia
      - อาจติดเชื้อของไตเคาะบริเวณบั้นเอวด้านหลังมีอาการเจ็บ
      - คลำและเคาะบริเวณหน้าท้องเหนือหัวหน่าวจะพบกระเพาะปัสสาวะโป่งนูนมีเสียงทึบ เนื่องจากมีการคั่งค้างของปัสสาวะ
      - ตรวจทางทวารหนัก เพื่อดูขนาดและลักษณะต่อมลูกหมาก
  - - - กรณีที่ต่อมลูกหมากโตและไม่มีอาการ
      - แพทย์ตัดสินใจว่ายังไม่จำเป็นต้องให้ยาหรือการรักษาอย่างอื่น
      - ต้องมาตรวจตามนัดอย่างสม่ำเสมอเพื่อที่จะประเมินว่าต่อมลูกหมากที่โตเกิดปัญหาต่อสุขภาพหรือไม่
      - ต่อมลูกหมากโตไม่มากประมาณ1/3อาการจะดีขึ้นเอง
      - แนะนำมิให้รับประทานยาลดน้ำมูกเพราะจะทำให้อาการแย่ลง
    - - ลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อที่บีบรัดท่อปัสสาวะ
        
        Alfa blocker drug treatment
        
        terzosin (Hytrin)
        
        doxazosin (Cardura)
        
        tamsulosin (Flamax)
        
        กล้ามเนื้อคอกระเพาะปัสสาวะคลายตัว รูของท่อปัสสาวะกว้างขึ้น ปัสสาวะได้สะดวกขึ้น
        
        ผลข้างเคียง
        
        ความดันโลหิตต่ำ
        
        อาจเกิดอาการปวดและเวียนศีรษะ
      - ยาลดขนาดต่อมลูกหมาก
        
        Finasteride (Proscar)
        
        ออกฤทธิ์ต่อฮอร์โมนเพศชาย testosteroneทำให้ฮอร์โมน DHT ลดลง จึงทำให้ขนาดของต่อมลูกหมากเล็กลง ปัสสาวะได้คล่อง
        
        ผลข้างเคียง
        
        ลดความต้องการทางเพศ
        
        ต้องรับประทานยาตลอดไป
    - - Transurethral Microwave Procedures
      - Transurethral Needle Ablation (TUNA)
      - Balloon dilatation
    - - Transurethral resection of the prostate (TURP)
      - Open prostatectomy or suprapubic prostatectomy
  - - - แนะนำการรับประทานยา การออกฤทธิ์และผลข้างเคียงของยา พร้อมทั้งการมาตรวจตามนัดอย่างสม่ำเสมอ
    - - แนะนำให้สังเกตอาการผิดปกติ และมาตรวจตามนัดอย่างสม่ำเสมอ
    - - หลังการผ่าตัด
        
        ประเมินสัญญาณชีพ
        
        สังเกตสีและจำนวนปัสสาวะที่ออกมา
        
        จัดท่าผู้ป่วยให้นอนเหยียดขาข้างที่ถูกตรึงไว้กับสายสวนปัสสาวะ
        
        ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับการสวนล้างกระเพาะปัสสาวะอย่างต่อเนื่อง (Bladder irrigation, CBI) ด้วยน้ำเกลือ (NSS)
        
        กรณีได้รับยาระงับความรู้สึกทางไขสันหลัง จัดให้นอนราบและหนุนหมอนได้ อย่างน้อย 8-12 ชั่วโมง
        
        กรณีที่ผู้ป่วยไม่มีคลื่นไส้ อาเจียน ดูแลให้ผู้ป่วยดื่มน้ำอย่างน้อย ชั่วโมงละ 1 แก้ว
        
        บันทึกจำนวนปัสสาวะที่ขับถ่ายออกมาจริง และจำนวนสารน้ำที่ใช้ในการสวนล้าง
        
        สังเกตการบวมนูนของกระเพาะปัสสาวะ
        
        ดูแลให้สายสวนปัสสาวะและถุงปัสสาวะอยู่ระบบปิด
        
        จัดให้ถุงใส่ปัสสาวะอยู่ในระดับต่ำกว่ากระเพาะปัสสาวะ
        
        ประเมินความเจ็บปวด และให้ยาบรรเทาอาการปวด
        
        วันแรกของการทำผ่าตัด ดูแลให้นอนพักบนเตียง ห้ามลุกนั่งเพราะอาจทำให้เลือดออกได้
        
        ควรป้องกันไม่ให้ท้องผูก เพราะการเบ่งถ่ายอุจจาระทำให้มีเลือดออกได้
        
        หลังการผ่าตัด 3-4 วัน ปัสสาวะมีสีปกติ แพทย์จะพิจารณาถอดสายสวนปัสสาวะ
        
        ควรแนะนำให้ผู้ป่วยมีการออกกำลังกล้ามเนื้อบริเวณฝีเย็บ โดยการขมิบก้น ให้ทำทุกชั่วโมง ๆ ละ 20-30 ครั้ง ช่วยให้การควบคุมการปัสสาวะได้ดีขึ้น
      - ก่อนการผ่าตัด
        
        การเตรียมผู้ป่วยผ่าตัดโดยทั่วไป
    - - พักผ่อนให้เพียงพอ เดินออกกำลังกายในพื้นราบได้ งดเว้นการเดินขึ้นที่สูง ขึ้นบันไดบ่อย ๆ ห้ามแบกของหนัก
      - ดื่มน้ำมาก ๆ ประมาณ 2,500-3,000 ซีซีต่อวัน
      - ป้องกันภาวะท้องผูก
      - งดการมีเพศสัมพันธ์ อย่างน้อย 1-2 เดือน หลังการผ่าตัด
      - มาพบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามผลการรักษา
      - หากมีอาการผิดปกติหลังการผ่าตัด เช่น ปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะเป็นเลือด ปัสสาวะไม่ออก หรือมีไข้ ควรรีบมาพบแพทย์
- - - - ระคายเคืองผิวหนัง เกิดบาดแผล เสี่ยงต่อการติดเชื้อผิวหนังและทางเดินปัสสาวะ สมรรถภาพทางเพศลดลง เสี่ยงต่อการหกล้ม พักผ่อนไม่เพียงพอ
    - - คุณค่าตัวเองลดลง แยกตัวจากสังคม เกี่ยวข้องเศรษฐกิจเพราะต้องจัดซื้อผ้ารองซับปัสสาวะ คุณภาพชีวิตลดลง
  - - - DIAPPERS
        
        D = Delirium สูญเสียการควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะ เพราะสับสนเฉียบพลัน สาเหตุจากเสียสมดุลน้ำและอิเลคโตรไลท์ การติดเชื้อ
        
        P= Pharmacological agents/ drug
        
        I = Infection of urinary tract
        
        P= Psychological factors ปัญหาทางจิต
        
        A = Atrophic vaginitis/ urethritis การขาดฮอร์โมนในวัยหมดประจำเดือน
        
        E = Excess urine output
        
        S = Stool impact อุจจาระอัดแน่น
        
        R= Restrict mobility ไม้กั้นเตียง อุปกรณการแพทย์ติดตัว หลังผ่าตัด เตียงไกลจากห้องน้ำ
    - - Functional incontinence
      - Stress incontinence
      - Urge incontinence
      - Overflow incontinence
  - - - เบาหวาน
      - ความดันโลหิตสูง
      - หัวใจล้มเหลวจากการมีน้ำคั่ง
      - ข้ออักเสบ
      - ซึมเศร้า
      - ความบกพร่องทางสติปัญญา (cognitive impairment)
    - - ลด
        
        sensation
        
        speed of contraction of detrusor
        
        Bladder capacity
        
        pelvic floor bulk
        
        urinary flow rate
        
        sphincteric "resistance"
      - เพิ่ม
        
        urinary frequency
        
        prevalence of post void
        
        residaul volume
        
        outflow tract obstruction
    - - ระยะเวลาที่มีอาการ
      - ลักษณะอาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ อาการอื่นๆ ที่พบร่วมด้วย
      - สาเหตุชักนำที่ทำให้เกิดอาการ
      - การได้รับยา
      - โรคประจำตัว
      - การตั้งครรภ์ การคลอด
      - อุบัติเหตุ และการผ่าตัด
    - - ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง BMI
      - ตรวจหน้าท้อง
      - ตรวจระบบประสาท
      - ผู้หญิง: ตรวจภายใน
      - ประเมินความแข็งแรงของกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน
    - - Cystourethroscopy
      - Uroflowmetry
      - Cystometry
  - - - การฝึกกระเพาะปัสสาวะ (bladder training)
      - การฝึกกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน (pelvic muscle exercise or kegel exercise)
      - การใช้อุปกรณ์ช่วยในการบริหารช่องคลอด
    - - Anticholinergic/smooth muscle relaxant
      - Alpha-adrenergic agonist
      - Conjugate estrogen
      - Cholinergic –agonist
      - Antibiotic
    - - การสวนปัสสาวะเป็นระยะ (intermittent catherization)
      - การคาสายสวนปัสสาวะ (indwelling catherization)
      - การใช้อุปกรณ์ช่วยเก็บปัสสาวะ
      - การใช้ผ้าอ้อมอนามัยสำหรับผู้ใหญ่
  - - - สอนให้บริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน
      - Bladder training
      - แนะนำให้ใช้แผ่นรองซับ
      - ควบคุมน้ำหนัก
      - ประสานทีมสุขภาพ เมื่อต้องรักษาด้วยยา alpha adrenergic agonist , estrogen
    - - Bladder Training
      - Kegel exercise
      - ประสานทีมสุขภาพ เมื่อต้องรักษาด้วยยา anticholinergic
    - - แนะนำให้ปัสสาวะเมื่อรู้สึกอยากปัสสาวะ
      - แนะนำให้ปัสสาวะอย่างไม่เร่งรีบ ให้มีเวลานานพอที่ปัสสาวะได้มากที่สุด
      - แนะนำให้ใช้ Crede’s maneuver และ double voiding technique
      - ผู้สูงอายุชาย ให้ใช้อุปกรณ์ รองรับน้ำปัสสาวะช่วย
      - สวนปัสสาวะเป็นครั้งคราว
      - ประสานทีมสุขภาพในการใช้ยา Cholinergic –agonist or parasympathomimetic คือ bethanechol