Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 8 ปัญหาสุขภาพที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ - Coggle Diagram
บทที่ 8
ปัญหาสุขภาพที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ
:fire:โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)
•โรคอัมพาต
•กรณีอ่อนแรงไม่มากหรือเป็นชั่วคราว เรียกว่า โรคอัมพฤกษ์
•stroke
•cerebrovascular disease
🍉ชนิดของโรค
-เกิดจากสมองขาดเลือด (Ischemic stroke) พบร้อยละ 75-80
-เกิดจากการมีเลือดออกในสมอง (Hemorrhagic stroke)พบร้อยละ 20-25
🍉อาการ
-หน้าเบี้
-แขนขาอ่อนแรง
-พูดไม่ชัด
-ปวดศีรษะ อาเจียน ชัก
-กลืนลำบาก
🍉ปัจจัยเสี่ยง
•ปรับเปลี่ยนได้
-ความดันโลหิตสูง
-Atrialfibrillation
-โรคหลอดเลือดหัวใจ
-การสูบบุหรี่
•ปรับเปลี่ยนไม่ได้
-ชาติพันธุ์
-อายุ
-เพศ
-พันธุกรรม
🍉การตรวจวินิจฉัย
-การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
-การตรวจทางรังสี
🍉การรักษา
•การรักษาแบบทางด่วน (fast track)
-เข้ารับการรักษาในรพ.ไม่เกิน 3 ชม.
-ให้ยาละลายลิ่มเลือด (RTPA) โดยผล CT ไม่พบว่ามีเลือดออกในสมอง •ข้อห้ามในการให้ คือ มีอาากรชัก มีเลือดออกในสมอง มีความดันโลหิตสูง
-prevention therapy ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบควรได้รับแอสไพริน 160-325 มก.\วัน ภายใน48 ชม.
•การรักษาแบบไม่ใช่ทางด่วน
🍉การพยาบาลขณะให้ยาละลายลิ่มเลือด
-เปิดหลอดเลือดดำ 2 เส้น เส้นหนึ่งให้ 0.9% NSS ที่เหลือ lock ไว้ให้ยา
-เฝ้าระวังและป้องกันการมีเลือดออก
🍉ระยะฉุกเฉินและวิกฤต
-เฝ้าระวังไม่ให้เกิดภาวะพร่องออกซิเจน
-ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง
-ไม่ควรให้ Nifedipine อมใต้ลิ้นหรือทางปาก เพราะทำให้ความดันลลดงอย่างรวดเร็ว
-ดูแลงดน้ำและอาหารทางปาก
-จัดท่านอนศีรษะสูง 30 องศา
:fire:ข้อเสื่อม (Osteoarthritis: OA)
-มีการเสื่อมทำลายของกล้ามเนื้อและกระดูกบริเวณข้อ โดยไม่มีการอักเสบของข้อ
-กระดูกอ่อนผิวข้อเสื่อมเป็นรอยถลอกกร่อนไป
🎃ปัจจัยชักนำ
-อายุ
-การใช้งานข้อมากเกินไปเป็นเวลานาน
-บาดเจ็บที่ข้อ
-โรคอ้วน
-ขาดวิตามินดีและซี
-กรรมพันธุ์
🎃อาการและอาการแสดง
ปวด ปวดตื้อบริเวณข้อ ปวดมากเมื่อใช้ง่าหรือลงน้ำหนักบนข้อ
-ข้อฝืด
-ข้อบวมผิดรูป
-อาจพบเข่าโก่ง เข่าฮลฉิ่ง
-เสียงดังกรอบแกรบขณะเคลื่อนไหวข้อ
🎃การวินิจฉัย
-พบข้อบวมหรือขนาดข้อใหญ่
-การถ่ายภาพรังสี พบช่องว่างกระดูกดข่าแคบลง
-การเจาะเลือด
-การตรวจน้ำหล่อเลี้ยงเข่า
🎃การรักษา
•เป้าหมาย เพื่อ บรรเทาอาากรปวด ลดการอักเสบ
แก้ไขหรือคงสภาพการทำงานของข้อให้ปกติ
-การรักษาโดยไม่ใช้ยา
-ใช้ยา
-ใช้เวชศาสตร์พื้นบ้าน
-การผ่าตัด
🎃การพยาบาล
-ประเมินความปวด
-แนะนำให้พักใช้ข้อในระยะที่มีการอักเสบ
-ประคบร้อนเพื่อลดอาากรแก้ปวด
-ออกกำลังกาย
:fire:กระดูกพรุน (Osteoporosis)
•หมายถึง โรคที่มีความหนาแน่นของเนื้อกระดูกลดลง และมีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของกระดูก ไม่สามารถรับน้ำหนักได้ทำให้กระดูกหักตามมา
🐰สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
-เพศและอายุ
-รูปร่างเล็กผอม
-เชื้อชาติ พันธุกรรม
-การใช้ยาที่มีผลสลายเนื้อกระดูก
-การไม่ได้เคลื่อนไหวหรือขาดการออกกำลังกาย
-ขาดวิตามินดี
🐰อาการและอาการแสดง
-ปวดหลัง
-Dowager’s hump
-น้ำหนักลด
-กล้ามเนื้อเกร็งโดยเฉพาะบั้นเอว
-การก้มทำได้น้อยกว่าการแหงนเหยียด
🐰การส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
-CBC , แคลเซียม ,ฟอสเฟต, อัลบูมิน
-การทำงานของตับไต
-ฮอร์โมนเพศ
-ฮอร์โมนไทรอยด์ พาราไธรอยด์
🐰การรักษา
-รักษาโดยใช้ยา คือ biphosphonate เพิ่มความหนาแน่นกระดูก
-รักษาโดยไม่ใช้ยา คือ ได้รับแคลเซียม วิตามินดีเพียงพอ ออกกำลังกาย
🐰การป้องกัน
-หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ ดื่มกาแฟ แอลกอฮอล์
-การออกกำลังกายหรือกิจกรรมที่มีการเคลื่อนไหวอยู่เสมอ
🐰การพยาบาล
-ระมัดระวังการจัดท่า การเคลื่อนไหว
-ดูแลสิ่งแวดล้อม
-ให้รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมสูง
-ประเมินติดตามอาการปวด
:fire:โรคเบาหวาน
📌เบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 Diabetes Mellitus)
-พบในเด็กหรือผู้ที่อายุน้อย ส่วนใหญ่น้อยกว่า 30 ปี
-มักจะผอม
-เกิดจากตับอ่อนไม่สามารถสร้างอินซูลินได้
-ถ้าขาดจะเกิดภาวะหมดสติจากน้ำตาลในเลือดสูงและกรดคั่งในเลือด (Keto acidosis)
📌เบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 Diabetes Mellitus)
-พบมากร้อยละ 95-97 ส่วนใหญ่มักจะอ้วน
-ตับอ่อนยังพอผลิตอินสุลินได้ แต่มีภาวะดื้อต่ออินสุลิน
-ระยะแรกรักษาโดยการควบคุมอาหหารหรือยาเม็ดลดระดับน้ำตาลในเลือด
📌ปัจจัยชักนำ
-ปริมาณอินสุลินลดลงเนื่องจากภาวะผู้สูงอายุ
-เกิดการดื้ออินสุลิน
-โรคอ้วน
-กิจกรรมด้านร่างกายลลดง
-การเจ็บป่วยหรือความเครียด
-ยาที่ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง เช่น corticosteroid , estrogen , furosemide
📌อาการและอาการแสดง
-ระยะแรกไม่ค่อยมีอาการ
-กินจุ ปัสสาวะบ่อย ดื่มน้ำมาก น้ำหนักลด
-ติดเชื้อบ่อย
-ระบบประสาททำงานบกพร่อง
-Obseity
-HDL < 45 mg/dL (female), < 35 mg/dL (men)
-Triglyceride level > 150 mg/dl
-Hypertension -Hyperuricemia
📌เกณฑ์วินิจฉัยเบาหวาน
•มีอาการของโรคเบาหวานร่วมกับมีระดับน้ำตาลกลูโคสในพลาสมาจากหลอดเลือดดำ (CPG : casual plasma glucoses ):เวลาใดก็ตามมีค่ามากกว่าหรือเท่ากับ200
•ผู้ที่มีระดับน้ำตาลในเลือดหลังงดน้ำงดอาหาร (FPG : fasting plasma glucose) : มีค่ามากกว่าหรือเท่ากับ 126
-ผู้ที่มีระดับน้ำตาลในเลือดที่เวลา 2 ชั่วโมงหลังทำการทดสอบความทนกลูโคส (OGTT : oral glucose tolerance test) : โดยใช้สารละลายกลูโคส 75 กรัมในน้ำ 300 มิลลิลิตร มีค่ามากกว่า 200
📌เฉียบพลัน (Acute complication)
•ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia)
-blood glucose < 60 (someone > 60)
-หัวใจเต้นเร็ว ใจสั่น เหงื่ออก ตัวเย็น
•ระดับน้ำตาลในเลือดสูง ,สูญเสียน้ำจำนวนมาก , ขาดน้ำ
—ความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง ซึม
📌การถูกตัดขา
-เส้นประสาทส่วนปลายเสื่อมทำให้ไม่รู้สึกเจ็บ เกิดแผลได้ง่าย แผลหายยาก
-อาากรที่เตือนว่ามีปัญหาที่เท้า ได้แก่ เท้าเย็น และมีอาากรปวดเป็นพัก , ค่อยๆเปลี่ยนแปลงรูปร่างของนิ้ว
📌การควบคุมเบาหวาน
-การบริโภคอาหารที่เหมาะสม
-การออกกำลังกาย
-การใช้ยาฉีด คือ อินสุลิน
-การลดน้ำหนัก
-ติดตามผลการตรวจระดับค่าน้ำตาลในเลือด
📌การพยาบาล
-ส่งเสริมให้มีความรู้และสามารถปฏิบัติ เพื่อควบคุมโรคเบาหวานได้
:fire:ภาวะท้องผูก (Constipation)
🙀หมายถึง การถ่ายอุจจาระแข็งและแห้งผิดปกติ ความถี่คือหลายวันกว่าจะขับถ่าย เวลาเบ่งถ่ายอุจจาระนานหรือเบ่งมากหรือรู้สึกถ่ายอุจจาระไม่หมด
🙀การถ่ายอุจจปกติ
-การถ่ายอุจจาระ 3 ครั้งต่อวัน ไปจนถึงอย่างน้อย 3 ครั้งต่อสัปดาห์
-โดยอุจจาระต้องไม่แข็งเกินไปหรือก่อให้เกิดอาากรเจ็บปวด
-และไม่รู้สึกว่ายังมีอุจจาระค้างอยู่ในลำไส้อีก
🙀ชนิดของภาวะท้องผูก
:red_flag:แบ่งตามลักษณะการขับถ่ายอุจจาระ
•ภาวะท้องผูกชนิดถ่ายลำบาก หรือเจ็บปวดขณะถ่าย
•ภาวะท้องผูกที่มีการไหลอุจจาระในลำไส้
:red_flag:แบ่งตามสาเหตุการทำสห้เกิดท้องผูก
•Primary constipation : เกิดขึ้นเงอโดยไม่มีโรคอื่นเป็นสาเหตุนำมาก่อน
•Secondary constipation : มีก้อนเนื้องอกของลำไส้ ลำไส้กลืนกัน ไส้เลื่อนมีการเคลื่อนไหวของลำไส้ผิดปกติ
🙀การพยาบาล
-แนะนำให้ดื่มน้ำอย่างน้อย 6-8 แก้วต่อวัน
-แนะนำให้รับประทานอาหารที่มีกากใยสูง
-หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน
-เคี้ยวอาหารให้ละเอียด
-ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
-ฝึกการขับถ่ายให้เป็นเวลา
:fire:ต่อมลูกหมากโต
☘️สาเหตุ
-ไม่ทราบชัดเจน
-การเติมโตของต่อมลูกหมากสัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงตามวัย
-ฮอร์โมน dihydrotestosterone หรือ DHT เกี่ยวข้องกับการเกิด BPH
☘️พยาธิสภาพ
-ผนังด้านข้างหรือด้านในของต่อมลูกหมากจะเพิ่มจำนวนเซลล์มากผิดปกติ เกิดเป็นก้อน
-เบียดเนื้อเยื่อเดิมให้บางออกจนเหมือนเปลือกหุ้มหรือเป็นแคปซูล
-เบียดเข้าไปในกระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะ ทำให้ท่อปัสสาวะแคบลง
-ทางเดินปัสสาวะจะถูกอุดกั้น
-ปัสสาวะลำบาก
☘️อาการ
-ปัสสาวะต้องเบ่ง เมื่อเริ่มปัสสาวะ หรือรอนานกว่าจะปัสสาวะออกมา
-ปัสสาวะไม่พุ่งเป็นลำเล็กๆ
-ปัสสาวะไม่สุดเหมือนคนที่ยังไม่ได้ปัสสาวะ
☘️ภาวะแทรกซ้อน
-กระเพาะปัสสาวะบีบตัวไม่ดีเกิดการคั่งของปัสสาวะ
-เกิดการติดเชื้อได้ง่าย
-ไตเสื่อม
-กลั้นปัสสาวะไม่ได้
-นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
☘️การวินิจฉัยโรค
-ซักประวัติ
-ตรวจร่างกาย
-การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
-การตรวจพิเศษ
☘️การรักษา
-การเฝ้าสังเกตอาการ
-รักษาโดยยา
-การรักษาต่อมลูกหมากโตโดยไม่ใช้การผ่าตัด
-การผ่าตัดเป็นวิธีที่ดีที่สุด
☘️การพยาบาล
•ก่อนการผ่าตัด
-เตรียมผู้ป่วย
-อาบน้ำสระผมเย็นวันก่อนการผ่าตัด
-ทำความสะอาด และโกนขนล้างบริเวณหัวหน่าว และฝีเย็บให้สะอาด
-สวนอุจจาระก่อนนอนในคืนวันก่อนผ่าตัด
-ให้ยานอนหลับตามแผนการรักษา
•หลังผ่าตัด
-ประเมินสัญญาณชีพ
-สังเกตสีและจำนวนน้ำปัสสาวะ
-จัดท่าให้ผู้ป่วยเหยียดขา
☘️คำแนะนำเมื่อกลับไปอยู่บ้าน
-พักผ่อนให้เพียงพอ เดินออกกำลังกายในพื้นราบได้
-ดื่มน้ำมากๆประมาณ 2,500-3,000 ซีซีต่อวัน
-ป้องกันภาวะท้องผูก
-งดการมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 1-2 เดือนหลังการผ่าตัด
:fire:การกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
🎉หมายถึง สูญเสียควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะ ทำให้มีปัสสาวะเล็ดออกมาทางท่อปัสสาวะ โดยไม่สามารถควบคุมได้
🎉ผลกระทบ
•ด้านร่างกาย:ระคายเคืองต่อผิวหนังเกิดบาดแผล
•ด้านจิตใจ : คุณค่าตัวเองลดลงแยกตัวจากสังคม
🎉ชนิดของการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
•ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่แบบชั่วคราว (Transient) หรือ แบบเฉียบพลัน (Acute) : ป้องกันรักษาให้หายได้ พบบ่อย แต่มักไม่ได้รับการประเมิน
•ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่แบบเรื้อรัง (Chronic) : ประวัติเป็นมานานหรือเป็นเดือน
•Functional incontinence: ไม่ได้เกิดจากพยาธิสภาพ เช่น เดินไปปัสสาวะไม่สะดวก , ภาวะซึมเศร้าทำให้ไม่สนใจดูแลตนเอง
•Stress incontinence : ปัสสาวะเล็ดราดเมื่อมีแรงดันในช่องท้องเพิ่มมากขึ้น เช่น ไอ จาม
•การพยาบาล
-สอนให้บริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน
-แนะนำให้ใช้แผ่นรองซับ
-ควบคุมน้ำหนัก
•Urge incontinence : การมีปัสสาวะเล็ดร่วมกับความรู้สึกปวดถ่ายอย่างรุนแรง ไม่สามารถไปห้องน้ำได้ทัน
•การพยาบาล
-Bladder training
-kegerator exercise
•Overflow inconfinence : การมีปัสสาวะเล็ดออกมาเนื่องมาจากกระเพาะปัสสาวะยืดขยาย มีน้ำปัสสาวะเต็มและล้นออกมา
•การพยาบาล
-แนะนำให้ปัสสาวะเมื่อรู้สึกปวด
-แนะนำให้ปัสสาวะอย่างไม่เร่งรีบ
-สวนปัสสาวะเป็นครั้งคราว
🎉การประเมินภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่
-การเปลี่ยนแปลงด้านสรีระวิทยาในวัยสูงอายุ
-โรคที่เกิดขึ้นมาก่อน
-ยาที่ผู้สูงอายุรับประทาน
-ประวัติการมีปัสสาวะราด
-การตรวจร่างกายและการตรวจพิเศษ
🎉การรักษา
•การรักษาเชิงพฤติกรรม
-การรักษาโดยการใช้ยา
-การรักษาโดยการผ่าตัด
🎉ข้อวินิจฉัยการพยาบาล
-มีโอกาสเกิดแผลและติดเชื้อที่อวัยวะสืบพันธ์
-แยกตัวจากสังคม