Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หน่วยที่ 11 การบริหารยาในผู้สูงอายุ - Coggle Diagram
หน่วยที่ 11
การบริหารยาในผู้สูงอายุ
ยากลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงและควรหลีกเลี่ยงในผู้สูงอายุซึ่งอ่อนแอ
Antihypertensive
Analgesic
Oral hypoglycemic
Platelet inhibitors
Antihistamine
NSAIDs
Sedatives-hypnotics
GI antispaamodics
Antidepressants
Muscle relaxants
Antiemetic drugs
การบริหารยาที่ควรคำนึง
10R
คำนึงถึงการใช้ยา
คำนึงถึงความจำเป็นและผลข้างเคียงของยา
ความชัดเจนในการอธิบายยา
รูปแบบการทานยาที่เหมาะสม
การเปลี่ยนแปลงทางพลศาสตร์
Dopaminergic system
D2 receptor ลดลงเรื่อยๆ อาจทำให้เกิดภาวะ parkinsonism
Cholinergic system
acetylcholine transferase ทำงานลดลง
ทำให้ cholinergic cell ลดลง
สัมพันกับการเกิดโค Alzheimer’s disease
Adrenergic system
Cyclic AMP เป็นตัววัดการทำงานของ beta-adrenergic receptor ลดลง
การตอบสนองของ alpha adrenoceptor ต่อ clonidine ลดลงในผู้สูงอายุ
Gabaminergic system
Psychomotor performance เสียจากการได้รับยา benzodiazepines
มี sensitivity ของ benzodiazepines receptor ในผู้สูงอายุ
พฤติกรรมการใช้ยาในผู้สูงอายุ
การใช้ยาด้วยตนเอง
หากมรอาการก็หยิบยามาทานได้ตามความเหมาะสม
ความสามารถในการหยิบการจำยาถูกต้อง
ความตระหนักในการใช้ยา
การจัดการปัญหาในการใช้ยา
การจัดการเชิงรับ
ทำเมื่อผู้สูงอายุอยู่ในสถานพยาบาลแก้ไขพฤติกรรมที่มีปัญหา
การจัดการเชิงรุก
เน้นให้ข้อมูลผู้ป่วยก่อนกลับบ้าน
กลุ่มยาที่ใช้บ่อยและอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ในการใช้ยาในผู้สูงอายุ
Cardiovascular drugs
Cardiac glycosides
ใช้รักษา atrial arrhythmic, CHF
เนื่องจาก Cr clearance ลดลงเป็นผลทำให้มีการเพิ่มขึ้นของค่าครึ่งชีวิตของการขับ digoxin
Antiarrhythmics
ควรใช่เฉพาะผู้ป่วยภาวะหัวใจเต้นผิดรุนแรง
ใม่ค่อยใช้ในผู้สูงอายุเพราะอาจทำให้เกิด HF
Atherosclerosis
จะมีผลข้างเคียงมากขึ้นหากนำมาใช้ในผู้สูงอายุ
ผtoxic ของยา คลื่นไส้ อึดอัดท้อง ผื่นคันตามตัว ระดับ alkaline phosphatase (มีภาวะตับอักเสบ)
Antihypertensive
ช่วยลดอุบัติการณ์ของโรคอัมพาตตและไตวาย
ยากลุ่มที่เลือกใช้คือยาขับปัสสาวะและติดตามระดับโปแตสเซียม
ยากลุ่ม calcium antagonist >> varapamil, nifedI pine ปลอดภัยแต่ราคาแพง ต้องทานยาวันละหลายรอบเพราะครึ่งชีวิตสั้น
angiotensin-converting enzyme inhibitor มีผลข้างเคียงคือ ไอมาก >> captopril, enelpril ยาขับออกทางไต ควรระวังในผู้ป่วยโรคไต
NSAIDs
ถ้าต้องการรักษาเรื่องการปวดต้องใช้ acetaminophen
ไปลด PGE2 ทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหาร
ASa ลดการเกาะกลุ่มของ platelet ลดการอักเสบและปวด มักใช้คู่กับยาลดกรด
Antimicrobial Drugs
หลักการใช้ยาเช่นเดียวกับผู้ป่วยทั่วไป แต่การเปลี่ยนแปลงของอายุอาจมีผลต่อกเภสัชจบศาสตร์ของยา
ยาจะถูกขับออกทางไต ทำให้ครึ่งชีวิตของยาเปลี่ยนไป เช่น batalactam, amino glycosides
Gastrointestinal Drugs
หากผู้สูงอายุที่ทานยาลดกรดประกอบด้วย Aluminium และ magnesium hydroxide นานๆอาจสะสมจนเกิดเป็นพิษได้
Diabetes Drugsp
ผู้สูงอายุส่วนใหญ่เป็นเบาหวานไม่พึ่งอินซูลิน มักใช้ยากลุ่ม sulfonylurea แต่อาจพบอาการไม่พึงประสงค์คือ hypoglycemia
ยากลุ่มนี้ถูก metabolites ที่ตับและไต ดังนั้นควรระวังในผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องตับและไต
Drug use in Alzheimer’s disease
ส่วยลนใหญ่เน้นไปที่ยา cholinomimetic drugs ที่มีประสิทธิภาพการรักษาสูง
Psychotropic Drugs
ใช้รักษาผู้ป่วยที่มีอาการทางจิต >> Schizophrenia ควรลดขนาดยาลงเมื่อใช้ในผู้สูงอายุ
ยาที่ควรใช้ >> Haloperidol เนื่องจากมีฤทธิ์ทำให้ง่วงและไม่มีผลต่อหัวใจ
ยากลุ่ม Barbiturates ถ้าใช้เกินขนาดจะกดการหายใจทำให้เสียชีวิตได้
การเกิดปฏิกิริยาต่อกันของยาและยากับอาหาร
ผู้ป่วยอาจได้รับยาหลายชนิดในการรักษา อาจส่งผลให้เกิดพิษและผลข้างเคียง
ASA ถ้าได้ร่วมกับ Heparin, Warfarin >> Bleeding
ยากลุ่ม cardiac glycosides ถ้าได้รับร่วมกับา Quinidine >> พิษต่อหู หัวใจเต้นผิดจังหวะ N/V
การเปลี่ยนแปลงทางจลศาสตร์
การเปลี่ยนแปลงสภาพของยา
ขนาดของตับลดลง เลือดที่ไหลเวียนไปตับลดลง
กระบวนการ First pass metabolism ลดลง
การดูดซึม
pH สูงขึ้น ยาที่มีฤทธิ์เป็นกรดจะแตกตัวได้ดีกว่ายาที่มีฤทธิ์เป็นเบส
ค่าความเป็นกรดลดลง
อาหารผ่านกระเพาะช้าลง
การกระจายตัวของยา
เลือดไหลไปเลี้ยงส่วนต่างๆของรีางกายโดยเแพาะตับ ไตและเนื้อเยื่อลดลง
ไขมันสะสมในณ้าวงกายมากขึ้น
ยาที่ละลายในไขมันได้ดีจะมีโอกาสที่ยาสะสมในไขมันได้เพิ่มขึ้น
สัดส่วนของน้ำในร่างกายลดลง ทำให้การกระจายตัวของยาลดลง
การกำจัดยาออกทางไต
เลือดไหลผ่านไตและมี GFR ลดลงอย่างมาก
การคำนวณค่า eGFR
ชาย eGFR= (140-อายุ) x (น้ำหนักของผู้ป่วย)/72 x Cr
ชาย eGFR= (140-อายุ) x (น้ำหนักของผู้ป่วย) x 0.85/72 x Cr
ระยะที่ 1 eGFR > 90 ml/min : ตรวจพบพยาธิสภาพแต่การกรองปกติ
ระยะที่ 2 eGFR 60-90 ml/min : การกรองผิดปกติเล็กน้อย
ระยะที่ 3 eGFR 30-59 ml/min : การกรองผิดปกติปานกลาง
ระยะที่ 4 eGFR 15-29 ml/min : การกรองผิดปกติรุนแรง
ระยะที่ 5 eGFR < 15 ml/min : ระยะสุดท้ายของภาวะไตวาย