สมุนไพรสำหรับงานสาธารสุขมูลฐาน
สมุนไพรที่ใช้รักษาอาการแผลพุพอง ฝีหนอง
สมุนไพรรักษาอาการไข้
สมุนไพรแต่งสีอาหาร
สมุนไพรที่ใช้รักษาอาการปวด เคล็ดขัดยอก
สมุนไพรที่ใช้รักษากลาก เกลื้อน
สมุนไพรที่ใช้รักษาอาการไฟไหม้ น้ำร้อนลวก
สมุนไพรที่ใช้รักษาอาการแพ้ อักเสบ และพิษแมลงกัดต่อย
สมุนไพรที่ใช้รักษาอาการปวดฟัน
อาหารสมุนไพรกำจัดเหา
สมุนไพรผักพื้นบ้าน
ปลาไหลเผือก ใช้รากแห้งครั้งละ1กำมือ ต้มน้ำดื่มก่อนอาหารเช้า-เย็นหรือเวลามีอาการ
ย่านาง ใช้รากแห้ง1กำมือ ต้มกับน้ำดื่ม3ครั้งก่อนอาหาร
พริก มักเป็นส่วนผสมในยาทาถูนวด ช่วยลดอาการปวด
ไพล ใช้เหง้าสดประมาณ3-5นิ้ว ตำพอละเอียดผสมการบุรเล็กน้อยห่อผ้าทำเป้นลูกประคบแล้วนึ่งให้ร้อน
ผักชี(หอมป้อม)
ผักเชียงดา(ผักเจียงดา) เปลือก: แก้บิด ท้อง่วง แก้ลม แก้อาการชัก
ผักขี้หูด(ผักเปิ๊ก) มล็ดหรือผล: ขับลมในกระเพาะอาหาร
ผักปลาบ ทั้งต้น: ช่วยเจริญอาหาร แก้โรคเรื้อน ยาระบาย บรรเทา อาการปวด อาการขัดเบา พอกแผล
ผักกระสัง(ผักฮากล้วย)
ผักไผ่ ใบ: แก้ลม- ขับลมในกระเพาะอาหาร ช่วยเจริญอาหาร
แก้ตุ่มลื่นคัน
ช้าเลือด(ผักปู่ย่า)
มะกอก
กระเจียว(อาวแดง)
มะลิวัลย์(ผักแส้ว) ใบ: แก้ไข้
คําแสด เมล็ดแช่น้ำแล้วคนแรงๆ/บดแล้วแช่น้ำกรองเมล็ดทิ้ง
เตย ใช้ใบโขลก เติมน้ำเล็กน้อย คั้น กรอง ผ่านผ้าขาวบาง
คําฝอย ดอกแก่ชงน้ำร้อนกรอง จะได้น้ำสีเหลืองส้ม
ฝาง นําแก่นมาแช่น้ำจะได้สีชมพูเข้ม (Sappen red)
ขมิ้น เหง้าสด บด หรือตําให้ละเอียด เติมน้ำเล็กน้อย
อัญชัน ใช้ดอกสดตําเติมน้ำเล็กน้อยจะได้สีน้ำเงิน ถ้าเติมน้ำมะนาวจะกลายเป็นสีม่วง
กระเจี๊ยบแดง ใช้กลีบเลี้ยง สดหรือ แห้ง ต้มกับน้ำเคียวให้สีแดงออกมามากที่สุด
อาหารเสริมสุขภาพ
คำฝอย ลดไขมันในเลือด ใช้ดอกแห้งประมาณ2หยิบมือ
ถั่วพู ฝักรับประทานเป้นผักจิ้ม ฟัวใต้ดิน ตามตำรายาแผนโบราณ ใช้เผาหรือนึ่งรับประทานบำรุงกำลัง
ข้าวกล้อง ประกอบด้วยวิตามินบี1 วิตามินรวม ฟอสฟอรัส ธาตุเหล้ก แคลเซียม โปรตีน
ถั่วเหลือง รับประทานเป็นอาหาร
กระเทียม รับประทานกระเทียมดิบ วันละ5-7กลีบรับประทานติดต่อกันทุกวัน
น้อยหน่า ใช้ใบสด1 กำมือหรือเมล้ดประมาณ10เมล็ดตำให้ละเอียดผสมน้ำมันมะพร้าว1-2ช้อนโต๊ะ
แก้ว ใช้ใบสด ตำพอแหลอกแช่เหล้าโรงในอัตราส่วน1กรัมต่อเหล้า10มิลลิลิตร
ข่อย เปลือกต้นสด ต้มกับน้ำพอควร เติมน้ำเกลือให้มีรสเค็ม
กานพลู ใช้สำลีชุบน้ำมันกานพูลอุดฟัน
ผักคราด ใช้เป็นยาชาเฉพาะที่ แก้ปวดฟันนำต้นสดหรือช่อดอกมาโขลกละเอียดคั้นเอาน้ำชุบสำลีอุดที่ปวด
พลู ใช้ใบ2-3ใบตำละเอียดผสมเหล้าโรง ทาบริเวณที่เป็น
พญายอ รักษาอาการอักเสบเฉพาะที่ไม่มีไข้ เช่น ต่อ แตน ผึ้ง
ผักบุ้งทะเล รักษาอาการแพ้ อักเสบ จากพิษของแมงกะพรุน ใช้ใบและเถาสด
เสลดพังพอน ใช้ใบสด1กำมือ ล้างสะอาดตำและคั้นเอาทาบริเวณที่เป็น
ตำลึง ใช้ใบสด 1 กำมือ ล้างให้สะอาด ตำให้ละเอียดผสมน้ำเล็กน้อย
เทียนบ้าน รักษาอาการแพ้ อักเสบจากพิษของแมงกะพรุนใช้ใบและเถาสด
ขมิ้นชัน รักษาแผล ฝีหนอง แก้อาการแพ้อักเสบ ใช้เหง้าสดฝนกับน้ำสะอาด
เทียนบ้าน ถอนพิษฝีแผลพุพองที่มีอาการปวดแสบ ปวดร้อน เล็บขบ ปวดเมื่อยตามนิ้วมือนิ้วเท้า
มะพร้าว ใช้น้ำมันมะพร้าวผสมกับน้ำปูนใสอย่างละเท่ากัน
ว่านหางจระเข้ ใช้วุ้นที่สะอาดพอกบริเวณที่เป็นวันละ2ครั้ง
บัวบก ใช้ทั้งต้นสดประมาณ1กำมือ ล้างให้สะอาดตำและคั้นเอาน้ำทาบริเวณที่เป็น
ข่า ใช้เหง้าสดฝนกับเหล้าโรงหรือน้ำส้มสายชูทาบริเวณที่เป็น
ชุมเห็ดเทศ ใช้ใบสดขยี้ถูนานๆและบ่อยครั้งบริเวณที่เป็น
กระเทียม ฝานกลีบกระเทียมแล้วใช้ถูบริเวณที่เป็นบ่อยๆ
ทองพันชั่ง ใช้ใบหรือรากตำแช่เหล้าหรือแอลกอฮอล์ ทาบริเวณที่เป็น
สมุนไพรรักษารังแค/ชันนะตุ
มะกรูด น้ำมะกรูด/น้ำมะกรูดผสมฝักส้มป่อยทำความสะอาดผม ศีรษะ
มะคำดีควาย ใช้รักษาชันนะตุใช้ผล5ผล ทุบพอแตกต้มน้ำประมาณ1ถ้วย
บอระเพ็ด ใช้เถาหรือต้นสด ครั้งละ2คืบครึ่ง ตำคั้นเอาน้ำดื่มหรือต้มกับน้ำ
ราก: แก้ท้องอืด ขับลม แก้ไข้ บรรเทาอาการคัน
ดอก: ทําให้นอนหลับสบาย เนื่องจากมีฤทธิ์กล่อมประสาทอ่อนๆ
ยอด: เจริญอาหาร แก้ลมวิงเวียน หน้ามืด
ใบ ลําต้น: แก้ปวด ขับเสมหะ
ใบ: แก้ปวดศีรษะ อาการชัก แก้ไข้
ทั้งต้น: รักษาแผลและฝี
ผล: แก้หัด แก้บิด ริดสีดวงทวาร
ราก: หัด อีสุกอีใส ข้อควรระวัง การรับประทานมากเกินไปทําให้มีกลิ่นตัวแรง
ทั้งต้น: ละลายเสมหะ แก้ผื่น ขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ
ผล: แก้เลือดออกตามไรฟัน แก้กระหายน้ำ
เปลือก: แก้ร้อนใน แก้ท้องเสีย
ใบ: แก้อาการปวดหู แก้หูอักเสบ